از خواص درمانی عرق یونجه، عرق نعنا و عرق زنیان برای سلامتی چه می دانید؟

بسیاری از گیاهان سرشار از مواد مغذی هستند، اما نمی توان برخی از آنها را به صورت خوراکی مصرف کرد. یکی از این روش ها استفاده از عرقیات گیاهی است. عرق یونجه، عرق نعنا و عرق زنیان از عرقیات بسیار مفید و پرکاربرد برای حفظ و ارتقاء سلامتی هستند.

گیاهان دارویی (Medicinal Plants) گیاهانی هستند که به دلیل عطر، طعم یا خاصیت درمانی مورد استفاده قرار می گیرند و در برخی از رژیم ها به عنوان مکمل های غذایی نیز شناخته می شوند. این گیاهان به صورت تازه، خشک شده، قرص، کپسول، پودر، چای، عصاره و ... فروخته می شوند و مردم برای حفظ یا بهبود سلامتی خود از آنها استفاده می کنند. برخی از افراد معتقدند که برچسب "طبیعی" بر روی یک محصول به این معنی است که مصرف آتن به طور کامل، برای بی خطر و مفید است؛ اما این باور اشتباه می تواند نتایج جبران ناپذیری به ویژه در مورد سلامتی به همراه داشته باشد. برخی از گیاهان حاوی ترکیباتی هستند که آسیب جدی به سلامتی وارد می کنند و یا با داروهای دیگر در حال مصرف، تداخل و ناسازگاری دارند. اگر می خواهید از داروی گیاهی استفاده کنید، ابتدا از منابع معتبر و افراد متخصص و با تجربه اطلاعات لازم را کسب نمایید و حتما درباره داروهای گیاهی که مصرف می کنید با پزشک خود نیز مشورت کنید.

از آنجاییکه دستگاه گوارش انسان قادر به هضم گیاهان نیست و برخی افراد به دلیل مشکلات گوارشی، قادر به مصرف سبزیجات خام نیستند، استفاده از عرقیات گیاهی یک راه ساده برای بهره مندی از منافع بی نظیر ریزمغذی های موجود در گیاهان است. عرقیات گیاهی را می توان عصاره تغلیظ شده گیاهان دانست که بدون ایجاد عوارض گوارشی همچون نفخ، بسیاری از خواص یک گیاه تازه را در اختیار بدن قرار می دهند. در طب سنتی طیف وسیعی از عرقیات گیاهی برای رفع مشکلات مختلف یا حفظ سلامتی تجویز می شود. به عنوان مثال عرق نعنا یکی از پرکاربردترین عرقیات گیاهی است که به احتمال زیاد شما هم برای رفع مشکلات گوارشی از آن استفاده کرده اید. در این مطلب به بررسی خواص فوق العاده عرق شناخته شده نعنا و دو مورد دیگر از عرقیات کمتر شناخته شده اما بسیار پرخاصیت یعنی عرق یونجه و عرق زنیان می پردازیم.

خواص عرق نعنا

رایحه معطر نعنا (به انگلیسی Mint) یکی از مهمترین ویژگی های مهم این گیاه است. نعنا هم اکنون در اغلب نقاط جهان، به ویژه در مناطق معتدل کشت می شود. عرق نعنا برای تحریک مغز و سیستم گردش خون بسیار مفید است و یکی از بهترین آرام بخش هایی است که در موارد استرس و خستگی می توان از آن برای آرامش سیستم عصبی استفاده نمود. این عرق گیاهی برای تقویت کبد، لوزالمعده و درمان سوزش سر دل نیز تجویز می شود.

عرق نعنا درمان مناسبی برای رفع مشکلات گوارشی از جمله مشکلات معده و روده است و می تواند یبوست را تا حد مناسبی برطرف کند. از نظر بسیاری افراد، این عرق گیاهی حتی یک پادزهر طبیعی برای کرم ها، باکتری ها و انگل هایی است که ممکن است معده را آلوده کنند. عرق نعنا برای افرادی که ضربان قلب سریع دارند و دچار ضعف عمومی هستند نیز بسیار مفید است و اسیدیته معده و بوی بد دهان را از بین می برد.

غرغره عرق نعنا می تواند باعث تسکین درد دندان و لثه ها شود و به همین دلیل است که بسیاری از خمیردندان ها دارای طعم نعنا هستند. این عرق گیاهی، در طب سنتی برای از بین بردن و تسکین دردهای مفصلی و روماتیسم نیز مورد استفاده قرار می گیرد. عرق نعنا آنزیم های گوارشی را برای هضم و جذب غذا فعال کرده و به خوبی می تواند حالت تهوع و دل درد را در صورتی که دارای علل گوارشی باشند، تسکین دهد.

مضرات عرق نعنا

در رابطه با عوارض مصرف بیش از حد عرق نعنا، افزایش فشار خون و برخی ناراحتی های گوارشی گزارش شده است. مصرف این عرق گیاهی برای افراد مبتلا به زخم معده توصیه نمی شود، زیرا با ترشح بیشتر اسید معده می تواند وضعیت بیمار را وخیم تر کند. علاوه بر این، مصرف بیش از حد عرق گیاهی نعنا باعث ایجاد یبوست می شود. مواردی نیز در رابطه با تغییرات ضربان قلب، در مصرف بیش از حد عرق نعنا گزارش شده است.

خواص عرق یونجه

یونجه (به انگلیسی Alfalfa) از جمله گیاهانی است که به صورت عمده به عنوان خوراک دام و در برخی از نقاط جهان، به عنوان محصول غذایی برای انسان استفاده می شود. طبق پژوهش های تاریخی صورت گرفته، یونجه یا یونجا نخستین بار توسط قوم مادها و با هدف تامین غذای اسب هایشان اهلی گردیده است. به همین دلیل، برخی محققان خاستگاه اصلی این گیاه را ایران می دانند. یونجه دارای مبداء کویری است، اما در حال حاضر در بسیاری از مناطق معتدل و شبه قاره هم، کشت می شود. مصرف عرق یونجه به عنوان یک گیاه دارویی دارای ترکیبات مفید می تواند بسیاری از مشکلات و امراض را مرتفع می سازد. این عرق از گیاه یونجه گرفته می شود. برگ ها و دانه های یونجه هر دو دارای خواص دارویی هستند و در طب سنتی برای رفع یا پیشگیری از مشکلات مختلف سلامتی توصیه می شوند. تحقیقات مدرن نیز نشان می دهد که یونجه فواید قابل توجهی برای سلامتی دارد و می تواند سطح سلامت عمومی بدن را بهبود ببخشد. با افزودن عرق یونجه به آب یا نوشیدنی های دیگر مانند آب میوه، می توانید آن را به عنوان یک تقویت کننده مورد استفاده قرار دهید.

عرق یونجه به دلیل خواص شگفت انگیزش کاربرد زیادی در طب سنتی دارد و بسیاری از افراد از مزایای عرق یونجه در درمان امراض گوناگون بهره می برند. عرق یونجه دارای انواع مختلفی از ویتامین ها و املاح و دیگر ترکیبات سودمند برای بدن است. خرید و فروش عرق یونجه با افزایش تمایل افراد به استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی و همچنین افزایش آگاهی افراد با خواص یونجه، رواج بیشتری پیدا کرده است. عرق این گیاه دارای طبعی گرم و تر است.

تحقیقات علمی انجام شده بر روی حیوانات، نشان داده است، حیواناتی که عرق یونجه دریافت می کنند دارای سطح کلسترول پایین تری هستند. بنابراین یونجه به عنوان یک مکمل، برای کاهش کلسترول از پتانسیل بالایی برخوردار است. اما برای تأیید این امر، همچنان به آزمایشات بالینی نیاز است. همچنین برخی محققان به این نتیجه رسیده اند که عرق گیاهی یونجه، خواصی مشابه با هورمون استروژن دارد و می تواند برای کاهش علائم یائسگی نیز مفید باشد.

البته لازم به ذکر است که تمامی موارد عنوان شده نیازمند مطالعات تکمیلی بیشتر در آزمایشات بالینی با دقت کنترل شده هستند. در طب سنتی نیز برای استفاده از داروهای گیاهی باید طبع بدن مصرف کننده مشخص باشد تا عرق مصرفی در بهبود حال وی موثر باشد. به دلیل گرم بودن طبع عرق ینجه، این عرق در افرادی که طبعشان گرم است باید با احتیاط مصرف شود.

مضرات عرق یونجه

از خطرات و عوارض یونجه می توان به بروز مشکلات گوارشی اشاره نمود. همچنین، مصرف این عرق گیاهی برای کودکان و خانم های باردار توصیه نمی شود. عرق ینجه، می تواند با داروهای رقیق کننده خون نیز تداخل هایی داشته باشد. علاوه بر این، مصرف زیاد عرق یونجه به دلیل خواص ملین، باعث مشکلات گوارشی می شود و با کم کردن امکان جذب ویتامین E، ممکن است تاثیر منفی بر سلامت پوست و مو داشته باشد.

خواص عرق زنیان

زنیان (به انگلیسی Trachyspermum) گیاهی معطر و علفی است. این گیاه دارای ساقه های شاخه ای و انشعاب های فراوان است و ارتفاعی در حدود 60 تا 90 سانتی متر دارد. گلبرگ های سفید رنگ زنیان دارایی شکلی زیبا و منحصربه فرد هستند. میوه های این گیاه دارای شکل بیضی و رگه دار هستند. رنگ آن ها نیز قهوه ای مایل به زرد است. این میوه ها طعم بسیار تندی دارند و وقتی فشرده و خرد شوند، عطر قوی ایجاد می کنند.

زنیان به عنوان یک گیاه معطر محبوب و یک محصول تجاری مهم برای صنایع غذایی و طعم دهنده شناخته می شود. میوه های این گیاه خوراکی هستند و معمولاً به عنوان ادویه در هند، شرق آسیا و برخی از مناطق آمریکا استفاده می شوند. این دانه ها دارای ویژگی های ضد عفونی کنندگی و گوارشی قابل توجهی هستند. در طب سنتی، از زنیان برای کنترل اختلالات مربوط به روده و معده مانند سوء هاضمه، نفخ و اسهال استفاده می شود. زنیان دارای خواص ضد التهاب و تسکین درد است و به همین دلیل از این گیاه با هدف کاهش درد دوران قاعدگی نیز استفاده می شود. از فواید دیگر عرق زنیان، می توان به تقویت معده اشاره نمود. آنزیم های فعال موجود در این عرق گیاهی، با تسهیل ترشح شیره معده به تقویت عملکرد گوارشی کمک کرده و سوزش سر دل را از بین می برند.

معطر بودن زنیان باعث شده است که از آن در ساخت برخی از دهان شویه ها و خمیر دندان ها هم استفاده شود. این گیاه همچنین در ساخت پودر کاری، ترشیجات، و برخی از مواد خوراکی کاربرد دارد. محصولات جانبی ساخته شده از زنیان به صورت، پودر، ماسک صورت، پماد، لوسیون و محلول در بازار فروخته می شود.

مضرات زنیان

در رابطه با عوارض عرق زنیان باید بدانید که به دلیل طبع گرم، مصرف مداوم آن برای افرادی که طبع گرم دارند توصیه نمی شود. همچنین در صورت ابتلا به بیماری های کبدی، استفاده از این عرق گیاهی می تواند مشکلات جدی به همراه داشته باشد. در صورت حساسیت به گیاه زنیان و مصرف بیش از حد عرق آن علائمی همچون تهوع و استفراغ، سوزش پوست و سردرد را تجربه خواهید کرد. مصرف این عرق گیاهی در دوران بارداری و شیردهی نیز تنها با تجویز پزشک توصیه می شود.

فواید مصرف گیاهان دارویی

اگرچه، بسیاری از گیاهان دارویی حاوی آنتی اکسیدان، مواد مغذی، عطر، طعم و نکات مثبت و فوایدی زیادی هستند، اما پیش از شروع هرگونه درمان برپایه داروهای گیاهی، حتما با پزشک مشورت کنید تا اطمینان حاصل کند که آن ها با داروهایی که بیمار از قبل مصرف می کرده است تداخلی ندارد. ادویه جات از رایج ترین داروهای گیاهی هستند که در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرند. گیاهان علاوه بر داشتن مزایای مختلف مرتبط با سلامتی، طعم زیادی به غذاها و نوشیدنی ها می بخشند. هیچ باغی بدون ریحان، پونه کوهی، مریم گلی، آویشن، پیازچه یا نعناع کامل نخواهد بود. کاشت و مصرف ریحان، آویشن، به لیمو و... خواص قابل توجهی برای سلامتی دارد. از این گیاهان، در پخت و پز استفاده نمایید. شما می توانید این گیاهان خوشمزه و سالم را به سس ها و سوپ ها نیز اضافه کنید. سرکه های گیاهی هم نه تنها زیبایی میز غذا را تکمیل می کنند، بلکه سرشار از مواد معدنی هستند.

نکات مهم در استفاده از گیاهان دارویی

داروهای مختلف می توانند عوارض جانبی متعددی داشته باشند. این عوارض پس از تحقیقات و انجام آزمایشات دارویی گزارش و ثبت می شوند. سپس اطلاعات مربوط به اجزاء دارو، تداخلات، امکان استفاده در دوران بارداری و شیردهی، مناسب بودن یا نبودن برای اطفال، محدودیت های دوز و... مشخص شده و در مراجع استاندارد پزشکان معالج در دسترس قرار می گیرد. علاوه بر این، فرمولاسیون داروها باید از استانداردهای دقیق کنترل کیفیت برای اطمینان از انطباق و سازگاری با شرایط بیمار برخوردار باشند.

برخلاف داروهای شیمیایی که دارای فازهای آزمایشی هستند، درمان با داروهای گیاهی در بسیاری از موارد مبتنی بر تجربه است. بنابراین پزشکان باید بیماران خود را در مورد استفاده مناسب یا سمیت احتمالی آنها راهنمایی کنند. همچنین، به دلیل اینکه استانداردهای مشخصی برای مشکلاتی که ممکن است استفاده همزمان برخی از گیاهان دارویی برای افراد به همراه داشته باشد، وجود ندارد، بسیار مهم است که در مصرف انواع عرقیجات و گیاهان دارویی نیز دقت لازم را به عمل بیاورید.

اگرچه استفاده از اغلب دمنوش ها و گیاهان دارویی عوارض حادی به همراه ندارد، اما به طور کلی مصرف هرگونه داروی شیمیایی یا گیاهی ممکن است در برخی افراد واکنش های آلرژیک به همراه داشته باشد. این واکنش های می توانند به صورت دردهای شکمی، حالت تهوع، سرگیجه، تورم لب، خارش، کهیر و یا حتی انسداد مجاری تنفسی و ... باشند.