به بهانه انتصاب معاون جدید امور مجلس ریاست جمهوری / همه معاونان پارلمانی در یک نگاه 

به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از ایرنا، پس از انتصاب «سیدمحمد حسینی» به عنوان مشاور فرهنگی-اجتماعی رئیس‌جمهوری در بیست و سوم اردیبهشت‌ماه، «سیدمحمود حسینی‌پور» به عنوان معاون امور مجلس رئیس‌جمهور منصوب شد.

حسینی‌پور رئیس دبیرخانه ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی پیش از این به مدت 3 سال (از آبان 1400 تا ابتدای اردیبهشت 1403) به عنوان استاندار مازندران مسئولیت داشت.

معاون وزیر اطلاعات و دستیار ویژه وزیر، ریاست مرکز پیگیری‌های ویژه دادستانی کل کشور، ریاست دفتر ویژه سازمان بازرسی و دبیری شورای راهبردی این سازمان، دبیری شورای هماهنگی دستگاه‌های نظارتی کل کشور و عضو هیأت تخلفات اداری دیوان محاسبات بخشی از سوابق اجرایی و مسئولیت‌های وی به شمار می‌رود.

نشستن حسینی‌پور بر کرسی معاونت پارلمانی از دید برخی از ناظران انتصابی جالب توجه بود از این نظر که معاونان سابق اغلب دارای سابقه نمایندگی مجلس شورای اسلامی بودند مانند سلف وی سیدمحمد حسینی که سابقه نمایندگی مجلس پنجم را در کارنامه دارد.

از سوی دیگر و در حالی که معاونان قبلی مانند حجت‌الاسلام مجید انصاری، حجت‌الاسلام سیداحمد موسوی، محمدرضا رحیمی، حسینعلی امیری و سیدمحمد حسینی اغلب تحصیلات مرتبط با حقوق داشتند، حسینی پور با علوم سیاسی وارد عرصه دانشگاهی شده و تحصیلات تکمیلی را در حوزه حقوق عمومی ادامه داده است.

پیش از رفتن حسینی‌پور به معاونت پارلمانی و اواخر پاییز 1401 رسانه‌ها از معرفی نماینده کرمانشاه برای تصدی این مسئولیت و جانشینی سیدمحمد حسینی خبر دادند. در جلسه علنی روز 23 آذرماه 1401 مجلس شورای اسلامی، درخواست استعفای «ابراهیم عزیزی» نماینده مردم کرمانشاه به منظور رفتن از بهارستان به پاستور اعلام وصول شد، با این حال حضور حسینی در معاونت پارلمانی تا اردیبهشت ماه امسال تمدید شد و نام عزیزی در جمع معاونان امور مجلس قرار نگرفت.

در بخشی از متن استعفای حسینی از این سمت آمده است: اینک در پایان دوره مجلس یازدهم و شروع به کار مجلس دوازدهم به نظر می‌رسد ترجیح بر این است که فرد دیگری جایگزین شود. توفیق روز افزون جنابعالی و دولت «کار و فعالیت» را در خدمت بی‌منت به مردم شریف، پیشرفت ایران عزیز و اجرای رهنمودها و منویات رهبر فرزانه و حکیم انقلاب از خداوند قادر متعال خواهانم.

پس از این استعفا، رئیس‌جمهور در جلسه 23 اردیبهشت هیات دولت، با اعلام پایان ماموریت حسینی در معاونت پارلمانی ریاست جمهوری، از خدمات و زحمات وی قدردانی کرد. با این حال، برخی رسانه‌ها تلاش کردند تا این جابجایی را با حاشیه همراه سازند از جمله روزنامه کارگزارانی «هم میهن» مدعی اختلاف نظر معاون پارلمانی سابق با بسیاری از راه‌یافتگان به مجلس دوازدهم شد و این جابجایی را به معادلات مربوط به ریاست مجلس مرتبط دانست.

صرف‌نظر از این حواشی، معاونت امور مجلس ریاست جمهوری را می‌توان در زمره جایگاه‌های سیاسی مهم و نیز حساس در دولت به شمار آورد. این معاونت مسئولیت اصلی تعامل میان دو قوه اجرایی و قانونگذاری را بر عهده دارد. سکاندار این معاونت کوشش می‌کند تا در چارچوب قوانین موضوعه، موجبات تنظیم، تسهیل و تعمیق روابط میان دولت و مجلس را فراهم آورد و با پشتیبانی علمی، پژوهشی و کارشناسی از لوایح دولت و همچنین با حضور در کمیسیون‌های تخصصی و صحن مجلس از دیدگاه‌های قوه مجریه دفاع کند.

سکان‌داران معاونت‌ پارلمانی در یک نگاه

در خصوص معاونت امور مجلس ریاست جمهوری باید گفت که برای اولین بار «عطاالله مهاجرانی» اواخر دهه 60 در این سمت قرار گرفت. وی در دوران نخست‌وزیری «میرحسین موسوی» به سمت معاون حقوقی و پارلمانی نخست‌وزیر منصوب شد. در مرداد سال 1368 «اکبر هاشمی رفسنجانی» او را به سمت معاون حقوقی و پارلمانی رئیس‌جمهور منصوب کرد و تا سال 1376 در این سمت باقی ماند. در دولت اصلاحات «سیدعبدالواحد موسوی لاری» جایگزین وی شد. در میان معاونان پارلمانی حجت الاسلام «مجید انصاری» دارای دو دوره سابقه تصدی این مسئولیت بوده است؛ یک بار از سال 83 در دوره اصلاحات و یک بار هم از سال 1392 در دولت یازدهم. در دولت «محمود احمدی نژاد» هم بیشترین دوره تصدی این مسئولیت با حجت‌الاسلام «سیدمحمدرضا میرتاج الدینی» بوده است.

در جدول زیر برخی ویژگی‌ها درباره معاونان پارلمانی از آغاز تا اکنون آمده است از جمله این که این 12 معاون به هنگام شروع تصدی این مسئولیت چند ساله بودند، چه مدرک تحصیلی در چه رشته‌ای داشتند و تا قبل از رسیدن به این سمت در چه جایگاه سیاسی ایفای نقش کرده بودند.

در یک بررسی، پژوهشگر ایرنا معاونان پارلمانی رئیس جمهور را بر اساس سن و مدت دوره تصدی مسئولیت آن‌ها تقسیم‌بندی کرده است. در این بررسی، به لحاظ سنی معاونان به جوان، میانسال و کهنسال تقسیم‌بندی شده‌اند که افراد جوان زیر 40 سال، میانسال بین 40 تا 60 سال و کهنسال بالای 60 سال بوده‌اند. نتیجه این بررسی نشان می‌دهد که معاونان پارلمانی بیشتر در سن میانسالی انتخاب شده‌اند و از 13 دوره معاونت تا به امروز 12 نفر در سن 40 تا 60 سالگی بوده‌اند و فقط یک نفر از آنها زیر 40 سال سن داشته‌ است.

به لحاظ مدت تصدی هم معاونت‌ها به ادوار کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تقسیم شده‌اند که کوتاه مدت زیر 1 سال، میان مدت بین 1 تا 3 سال و بلندمدت بیشتر از 3 سال بوده است. به لحاظ دوره و مدت تصدی، بررسی ایرنا نشان می‌دهد با وجود اینکه همه ادوار ریاست جمهوری 8 ساله بوده اما معاونت پارلمانی در آنها چندان طولانی نبوده است؛ یا دوره معاونت کمتر از یک سال (2 نفر) یا اینکه بین 1 تا 3 سال (7 نفر) بوده است و تنها 4 نفر بیش از 3 سال عهده‌دار این مسئولیت بوده‌اند.

الزامات و راهبردها در معاونت امور مجلس ریاست جمهوری

معاونت پارلمانی رئیس جمهور ماموریت تنظیم، روان‌سازی و تعمیق و کارآمدسازی روابط و تعاملات میان دولت و مجلس در چارچوب قوانین کشور به منظور تحقق اهداف و آرمان‌های نظام و ارائه الگوی علمی و علمی مناسب برای تعاملات سازنده میان دولت و مجلس با تکیه بر دانش پارلمانی را برعهده دارد.

با توجه به این ماموریت، معاونت پارلمانی اهداف کلانی دنبال می‌کند که در زیر به آنها اشاره می‌شود:

1-تسهیل، روان‌سازی و هم افزایی تعاملات دولت و مجلس در چارچوب قوانین، آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل ویژه روابط دولت و مجلس

2-پشتیبانی علمی و کارشناسی از لوایح دولت و اطلاع‌رسانی و اعلام و تبیین نظرات دولت برای نمایندگان محترم در فرایند رسیدگی به منظور تصمیم‌گیری دولت

3-دفاع فعال و مستدل از دیدگاه‌های دولت در کمیسیون های تخصصی، صحن مجلس و سایر مواضع مرتبط

4-بسط و گسترش روابط علمی و کارشناسی بین سطوح تصمیم‌ساز در دولت و مجلس

5-توسعه دانش پارلمانی معاونین و مدیران امور مجلس دستگاه‌های اجرایی

6-تلاش در جهت بسط و نشر دانش پارلمانی در سطوح مختلف مدیران و مردمی‌سازی آن به عنوان عنصر کلیدی اثرگذار در ارتقای کیفیت حکمرانی

حال با توجه به نوع ماموریت و اهداف کلان، فردی که برای معاونت پارلمانی رئیس جمهوری انتخاب می‌شود باید دارای ویژگی‌های متعددی باشد که سه ویژگی در میان بقیه برجستگی بیشتری دارد:

- مورد اعتماد نظام، شناخته شده و موجه: فردی که به عنوان معاونت پارلمانی رئیس جمهور انتخاب می‌شود باید تعامل تنگاتنگ و روان با کمیسیون‌های تخصصی دولت، وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی و مجلس شورای اسلامی برقرار کند. به همین دلیل هم ضروری است چهره‌ای شناخته شده، مورد اعتماد و موجه باشد.

- آشنا به قوانین جمهوری اسلامی و پارلمان: این یکی از مهمترین ویژگی‌هایی است که معاونت پارلمانی رئیس جمهور باید داشته باشد، چرا که وظیفه اصلی و مهم او در ارتباط با دو قوه مجریه و مقننه است. پس باید بر بسیاری از مسائل مسلط باشد.

- مدیر و باسابقه: معاونت رئیس جمهور باید بر عهده فردی گذاشته شود که سابقه مدیریت نیز داشته باشد و بتواند برنامه‌ریزی کند زیرا وظایفی همچون برنامه‌ریزی برای حضور فعال و هدفمند در صحن علنی و کمیسیون‌های تخصصی مجلس، برنامه‌ریزی برای ارتباط مستمر با کمسیون‌های تخصصی دولت و مراکز تحقیقاتی وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی و محققان و پژوهشگران به منظور ارتقاء و بهره‌وری، برنامه‌ریزی و انجام هماهنگی برای دیدار نمایندگان با رئیس جمهور، معاون اول رئیس جمهور و اعضای هیأت دولت در قالب‌های فردی کمیسیونی، مجامع استانی و ... را برعهده دارد.