به احتمال زیاد اخبار بدی که اخیرا در خصوص آتش گرفتن دیتاسنتر یا هک شدن سرویس ابری منتشر شده را شنیده اید. یا حتما موارد متعددی از خراب شدن دیسک سرور یا هک شدن سایت ها و سرورها و از بین رفتن اطلاعات سایت ها به گوش شما خورده است. در چند سال اخیر پدیده جدیدی به نام باج افزار رواج زیادی پیدا کرده است. اطلاعات سایت یا دیسک سرور شما پس از نفوذ به صورت رمزگذاری شده تبدیل شده و از شما برای دسترسی مجدد به آنها باج می خواهند. اطلاعات کاربران روی سرورهای اختصاصی و مجازی، مهمترین دغدغه کسب و کارها و وبسایت ها و به عبارتی ارزشمندترین سرمایه آنهاست. تهیه بکاپ (نسخه پشتیبان) به صورت مستمر از این اطلاعات بخشی از فعالیت های هر مدیر سرور یا مسئول وبسایتی باید باشد. در این مطلب سعی می کنیم در مورد بکاپ گیری از سرورها یا مشتریانی که سرویس های سازمانی دارند، بیشتر صحبت کنیم. البته که این راهکارها برای هر وبسایتی به تنهایی مفید و موثر است.
شایان ذکر است که اطلاعات یک نرم افزار یا سرویس یا وبسایت روی دیسک ذخیره می شود. این دیسک می تواند روی سرور یا حتی روی یک کامپیوتر شخصی باشد. البته در این نوشته وارد موضوع بکاپ گیری از سیستم های خانگی و شخصی نمی شویم، اما مفاهیم و توضیحات ارائه شده درباره آنها هم صادق است. همچنین ذکر این موضوع هم ضروری به نظر می رسد که راهکارهایی مثل دیسک های raid برای سرور اختصاصی یا تهیه snapshot برای سرور مجازی به هیچ وجه جایگزین بکاپ نیستند.
جواب کوتاه و آسان به سوال فوق این است که از همه چیز. ولی برخی اوقات اطلاعات مهم در سرویس ها و نرم افزارهای مختلفی هستند که نحوه بکاپ گیری از آنها هم متفاوت است. پس در این خصوص با مدیر سرور یا تیم نرم افزاری خود مشورت کنید.
مثلا فایلهای نرم افزار یک وبسایت ممکن است در طول زمان تغییرات زیادی نداشته باشند و بکاپ گیری با فاصله زمانی زیاد هم کافی باشد ولی اطلاعاتی که مشتریان روی سایت وارد می کنند یا در دیتابیس های سایت ذخیره می شوند، در لحظه ممکن است تغییر کند. پس هرچه فاصله بکاپ گیری از دیتابیس کمتر باشد، در مواقعی که به این نسخه های بکاپ مراجعه می کنید، اطلاعات بیشتر و جدیدتری قابل بازیابی خواهد بود.
حال که با اهمیت بکاپ گیری آشنا شدیم، سوال بعدی این است که این بکاپ ها را کجا و به چه صورت نگهداری کنیم. شیوه های مرسوم برای بکاپ گیری از اطلاعات یک سایت یا یک سرور معمولا به صورت زیر است.
از فایل ها و اطلاعات روی همان دیسک و مثلا در مسیر یا دایرکتوری دیگری بکاپ تهیه کنیم. مزایای این روش به شرح زیر است:
هزینه اضافه ندارد
سریع و آسان راه اندازی می شود
در عین حال چنین روش بکاپ گیری معایب قابل توجهی هم دارد و غیرقابل اعتماد است:
در مواقعی که دیسک دچار مشکل شود یا در سرور نفوذی انجام شود (هک) فایل های بکاپ هم احتمالا از بین خواهند رفت.
معمولا سرورهای اختصاصی قابلیت اضافه کردن چند دیسک (علاوه بر دیسک اصلی) را دارند. از دیسک دوم می توان به منظور محل ذخیره سازی بکاپ استفاده کرد. این شیوه یکی از مرسوم ترین روش های بکاپ گیری است و با درصد بالایی مفیدترین آنها نیز هست. مزایای آن به شرح زیر است:
بالاترین سرعت تهیه بکاپ و ریستور اطلاعات
در صورت بروز مشکلات سخت افزاری یا نرم افزاری برای دیسک اصلی یا سیستم عامل، به تنهایی قابل استفاده است
از مشکلات این شیوه بکاپ گیری هم نباید غافل شویم:
کمی هزینه دارد
در صورت حمله باج افزار یا نفوذ در سرور (هک) ممکن است بکاپ هم از بین برود
در صورت بروز حوادث غیرمترقبه برای سرور یا دیتاسنتر، بکاپ از بین می رود
مشابه سناریوی قبلی را در نظر بگیرید ولی فرض کنید دیسک روی سرور دیگری در کنار سرور اصلی باشد. در این شیوه برای رهایی از احتمالات از بین رفتن اطلاعات بخاطر نفوذ یا باج افزار، بهتر است ارتباط بین این دو سرور فقط در زمان های بکاپ گیری مورد استفاده قرار گیرد. معمولا از روش هایی مثل remote ftp/rsync استفاده می شود. مزایای این روش عبارتند از:
در صورت بروز مشکلات سخت افزاری یا نرم افزاری برای دیسک اصلی یا سیستم عامل، به تنهایی قابل استفاده است.
در صورت نفوذ در سرور یا حملات باج افزار، قابل استفاده است.
مثل روش های قبلی، این روش معایبی نیز دارد. از جمله:
کمی هزینه دارد
سرعت عملیات بکاپ گیری یا ریستور، محدود به شرایط شبکه و ارتباط بین سرورها است.
در صورت بروز حوادث غیرمترقبه برای سرور یا دیتاسنتر، بکاپ از بین می رود.
این شیوه از بکاپ گیری تقریبا مشابه روش قبلی (سرور ریموت) است. با این تفاوت که مصرف اصلی آن برای شرایط بحران یا به اصطلاح disaster plan است. فرض کنید به دلایلی (مثلا حوادث غیرمترقبه نظیر زلزله یا آتش سوزی) دیتاسنتری که سرور شما در آن قرار دارد دچار حادثه شود. دسترسی شما به تمامی سرورهای داخل آن دیتاسنتر قطع خواهد شد. از مزایای این روش عبارتند از:
همه مزایای بکاپ گیری به صورت ریموت (سرور دیگر)
در صورت مشکلات سخت افزاری یا نرم افزاری برای سرور قابل استفاده است. در صورت بروز بحران در دیتاسنتر قابل استفاده است.
اما علیرغم اینکه این روش مطمئن ترین شیوه بکاپ گیری به شمار می رود در عین حال معایبی نیز دارد که مدیران سرور را معمولا دچار چالش می کند. از جمله:
هزینه دارد
سرعت عملیات بکاپ گیری یا ریستور، محدود به شرایط شبکه و ارتباط بین سرورها است
از ترافیک سرور برای نقل و انتقال نسخه های بکاپ استفاده می شود
روش های قدیمی و سنتی همیشه موثر خواهند بود. به صورت دوره ای برنامه ریزی کنید که فایل های بکاپ را روی کامپیوتر خود دانلود یا کپی کنید. البته که مفیدترین مصرف چنین روشی، برای حالت های بازیابی اطلاعات از بحران یا حوادث غیرمترقبه است. از مزایا این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
همه مزایای بکاپ گیری به صورت ریموت (دیتاسنتر دیگر)
در صورت قطع ارتباط با اینترنت و دیتاسنترها و اختلالات برق شهری بلند مدت قابل استفاده است.
این روش معایب زیادی دارد. مهمترین آنها این است که روش سختی است! به موارد زیر می توان اشاره کرد:
هزینه دارد
عملیات بکاپ گیری سخت و زمان بر است
نگهداری اطلاعات بکاپ گرفته شده مشکل است
عملیات ریستور کردن سخت و زمان بر است
یکی از روش های فوق به تنهایی لازم و ضروری است ولی قطعا کافی نیست. مدیر سایت یا سرور، باید بتواند با ترکیب روش های فوق، بهترین پلان بکاپ گیری را پیاده سازی کند و به فکر شرایطی باشد که علیرغم اینکه دور از ذهن است (مثلا زلزله یا آتش سوزی) ولی به هر حال غیرممکن نیست. برای مثال با توجه به بودجه ای که برای این منظور تعریف شده است، علاوه بر تهیه بکاپ روی دیسک دوم سرور، یک نسخه هم به یک فضای ریموت بکاپ منتقل شود. بهتر است این فضای ریموت در دیتاسنتر دیگری باشد که شرایط بحران را هم پوشش دهد. بکاپ های ریموت می توانند با فاصله زمانی بیشتری تهیه شوند به شرطی که بکاپ گیری روی دیسک دوم، بصورت مستمر فعال باشد.
عدم نیاز به پشتیبان گیری از برخی اطلاعات: خیلی اوقات تهیه نسخه بکاپ یا به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات یا به دلیل اینکه اطلاعات در آن زمان مهم نبوده است انجام نشده، تا زمانی که از بین بروند.
ذخیره نسخه های پشتیبان در همان سخت افزار: دلیل تهیه نسخه بکاپ از اطلاعات سرور برای نگهداری از آنها می‌باشد. بنابراین کپی داده ها باید در مکانی متفاوت از محل نگهداری اطلاعات اصلی ذخیره شود.
تهیه نسخه پشتیبان به صورت منظم: تهیه نسخه پشتیبان به طور منظم بسیار مهم است، خصوصا اگر اطلاعات به طور مکرر به روز می شوند.
تست نسخه بکاپ: آزمایش نسخه بکاپ تهیه شده به همان اندازه فایل اصلی دارای اهمیت است. بسته به نوع بکاپ تهیه شده، که اغلب به صورت فایل فشرده شده است. ممکن است در زمان تست خراب شود. در این صورت باید یک نسخه پشتیبان تهیه کرد.
عدم برچسب زدن به فایل های بکاپ: پس از اجرای نسخه پشتیبان، فایل های تهیه شده از هر آرشیو و مربوط به هر سخت افزار را نگهداری کنید. در صورت نیاز به ریکاوری اطلاعات برای تجهیزات مختلف، این کار به صورت درست برای تجهیزات درست انجام خواهد شد.
بنابراین بکاپ گیری از اطلاعات سرور دیگر عملیات مستقلی نیستند و به صورت ترکیب با دیگر عملیات حفاظت از داده استفاده می‌شوند. تا در فضای ذخیره سازی صرفه‌جویی شده و هزینه‌ها کاهش یابد. مثلا بکاپ و آرشیو داده به صورت دو عملیات مجزا هستند: هدف از بکاپ، ری استور کردن داده پس از Fail شدن است. در حالی که آرشیو، کپی قابل جستجویی از داده را فراهم می‌کند. امروزه محصولاتی در بازار وجود دارد که بکاپ گیری، آرشیو و ایندکس داده را در یک راهکار انجام می‌دهند بدین ترتیب هم در زمان صرفه‌جویی می‌شود و هم مقدار داده که باید در Long Term Storage ذخیره شود، کم می‌شود. امیدوارم این محتوا برایتان مفید واقع شده باشد. همچنین برای مشاهده ی مطالب مرتبط دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.
