مومبای با نام پیشین بمبئی (انگلیسی: Mumbai مراتی:मुंबई)، پایتخت ایالت ماهاراشترا است بمبئی پرجمعیت ترین شهر هند و دومین شهر بزرگ هند پس از دهلی نو میباشد که در کشور هند قرار دارد.بمبئی در زبان هندی به معنای ساحل خوب است. این نام را استعمارگران پرتغالی بر این شهر نهادند. در سال ۱۹۹۶ نام این شهر به «مومبای» تغییر یافت که نام یکی از خدایان زن هندی است. اما در خارج از هند، این بندر بزرگ همچنان به بمبئی معروف است.این شهر با وسعتی برابر ۶۰۳ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۱۳٫۳ میلیون نفر (در سال ۲۰۰۶) یکی از چهار شهر بزرگ و پرجمعیت کشور هندوستان و ۶ شهر پرجمعیت دنیا است. این شهر در غرب کشور هند در ساحل دریای عرب واقع شده است. مومبای یکی از شهرهای بزرگ و پرجمعیت هندوستان و پایتخت تجارتی آن به شمار می رود.شهر مومبای بزرگترین بندر هند در ساحل غربی این کشور است. این شهر در واقع مرکز بانکداری، تجارت، مبادلات مالی، بازرگانی و صنعت کشتی سازی هند به شمار می رود. تمرکز امور اقتصادی و تجاری در مومبای پس از استقلال هند نیز ادامه یافته و به عنوان شاهراه ارتباطی هند با ایران و جهان عرب اهمیت راهبردی خود را حفظ کرده است. بندر مومبای، بزرگترین مرکز تولید پارچه های پنبه ای و فیلم های سینمائی شبه قاره هند است و از این رو به «بالیود» نیز شهرت دارد.در حال حاضر از جمعیت حدود ۷۰ میلیون نفری ایالت مهاراشترا بیش از ۲۰ درصد زیر خطر فقر زندگی می کنند و خود مومبای بزرگترین جمعیت کپرنشینان هند را در خود جای داده است. درآمد سرانه در هند حدود ۱۰۸۹ دلار می باشد، لیکن ایالت مهاراشترا با داشتن بیشترین سهم در اقتصاد یک تریلیون دلاری هند رتبه یازدهم را در مقیاس درآمد سرانه در بین ایالت های هند داراست.جمعیت شهر، همراه با حومه اش به حدود بیست میلیون نفر می رسد. شدیدترین جلوه های تضاد طبقاتی جامعه هند را می توان در این شهر یافت. از یک سو صاحبان ثروت های سرشار در این شهر زندگی می کنند و از سوی دیگر توده های فقیری که حتی قادر به سیر کردن شکم خویش نیستند. بیش از نیمی از جمعیت شهر در حصیرآبادها و حلبی آبادها به تیرگی روزگار می گذرانند از شهرهای بسیار آلوده جهان می باشد.مومبای از اتصال ۷ جزیره به یکدیگر در زمان حضور بریتانیا در هند به وجود آمده است. بسیاری از شهروندان هندی از ایالت های مختلف به امید فرصت های شغلی به این شهر مهاجرت می کنند. از همین رو تعداد ساکنان این شهر در روز ۳ میلیون نفر بیش از ساکنان در شب برآورد می شود. در زمان استعمار انگلیس بر هند، مومبای مرکز بخش های اداری و حکومتی انگلستان در شبه قاره هند به شماره رفته و از نظر انگلستان «دروازه هند» بود.امروزه مومبای یکی از مراکز بزرگ تجاری، فرهنگی و گردشگری هندوستان است.
جمعیت شهر بمبئی
شهر بمبئی با وسعت برابر 603 کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 13.3 میلیون نفر یکی از شهر های بزرگ و پرجمعیت کشور هندوستان است و همچنین این شهر در غرب کشور هند در ساحل دریای عرب واقع شده است و پایتخت تجارتی آن محسوب می شود ، شهر مومبای بزرگترین بندر هند در ساحل غربی این کشور است که در واقع مرکز بانکداری ، تجارت ، مبادلات مالی ، بازرگانی و صنعت کشتی سازی هند است و تمرکز امور اقتصادی و تجاری در بمبئی پس از استقلال هند نیز ادامه یافته و به عنوان شاهراه ارتباطی هند با ایران و جهان عرب محسوب می شود و اهمیت راهبردی خود را حفظ کرده است و همچنین بندر مومبای بزرگترین مرکز تولید پارچه های پنبه ای و فیلم های سینمائی شبه قاره هند است و به بالیوود نیز شهرت دارد .جمعیت شهر بمبئی و حومه اش به حدود بیست میلیون نفر می رسد و بیشترین جلوه های تضاد طبقاتی جامعه هند را می توان در این شهر مشاهده کرد ، از یک سو صاحبان ثروت های سرشار در این شهر زندگی می کنند و از سوی دیگر توده های فقیری که حتی قادر به سیر کردن شکم خویش نیستند و البته نا گفته نماند که ایالت مهاراشترا جمعیت حدود 70 میلیون نفر دارد که بیش از 20 درصد زیر خطر فقر زندگی می کنند و خود مومبای بزرگترین جمعیت چادر نشینان هند را در خود جای داده است ، درصورتی که درآمد سرانه در هند حدود 1089 دلار می باشد ، ولی ایالت مهاراشترا با داشتن بیشترین سهم در اقتصاد یک تریلیون دلاری هند رتبه یازدهم را در مقیاس درآمد بین ایالت های هند دارد و بیش از نیمی از جمعیت شهر بمبئی در حصیر آباد ها و حلبی آباد ها به سختی روزگار می گذرانند و از شهرهای بسیار آلوده می باشد.
آداب و رسوم مردم شهر بمبئی
در این شهر بعضی از ازدواج ها از قبل تعیین شده است و برخی دیگر بر اساس عشق و علاقه است وقتی دو نفر خواهان ازدواج با یکدیگرهستند این به معنای این است که دو خانواده با هم ازدواج می کنند و نه تنها آن دو فرد و همچنین در مراسم عروسی ، عروس بر طبق سنت و رسومات قرمز می پوشد زیرا بر خلاف بسیاری از کشور ها رنگ سفید در فرهنگ هند بیانگر مرگ است و همچنین داماد کت کرم رنگی را که " اتچکین " نامیده می شود را می پوشد و عمامه قرمز رنگی را بر روی سر می گذارد و پدر دختر، عروس و داماد را از طریق یک گوشه از لباس عروس که در دستان داماد قرار می دهد به یک دیگر وصل می کند و سپس داماد با کمک برادران عروس و سه تا از عمو ها چهار مرتبه عروس را به دور کتاب مقدس می چرخاند و بعد از اتمام این چرخش آن دو زن و شوهر نامیده می شوند ، کشیش دعای خیرش را نثار آن دو نیز می کند و بعد به زوج نصیحت می کند که چگونه زندگی کنند و چگونه در زندگی جدید مشترک عشق بورزند به صورتی که این زوج دو بدن در یک روح باشند .
ازدواج خواهرانه
این نوع ازدواج از دیگر رسوم مردم هند می باشد که در این نوع ازدواج در صورت مرگ همسر ، شوهر می تواند با خواهرزن خود ازدواج کند ، همچنین این نوع ازدواج در بخش هایی از ایالت هاریانا رواج بیشتری دارد .
رسم چند شوهری
رسم چند شوهری کمتر از چند زوجه ای در هندوستان رواج دارد ، این رسم در بعضی از نقاط شمال هند نیز رواج دارد ، رسم چند شوهری 2 نوع می باشد که نوع اول برادری نام دارد و تمامی شوهرهای یک زن برادر هستند که در این نوع برادر ارشد نسبت به دیگر برادران از حقوق بیشتری در رابطه با زن برخوردار است ، در میان طبقه «تودا» برادر ارشد با دختر ازدواج میکند اما دیگر برادران نیز به او دسترسی دارند. فرزندانی که در این خانواده به دنیا می آیند متعلق به برادر بزرگ هستند ولی در نوع دوم شوهران یک زن با یک دیگر رابطه نزدیک یا فامیلی ندارند ، که به این نوع چند شوهری متفرق گفته می شود.
آب و هوای شهر بمبئی
در مجموع هوای مومبای مانند بسیاری از نقاط جنوبی هند دارای 3 فصل می باشد و گرم و شرجی است ، در فصل تابستان هوا بسیار گرم است و از درجه رطوبت بالایی برخوردار است که از فروردین شروع می شود و تا اوایل خرداد ماه ادامه دارد و نیز فصل باران های موسمی فصلی با باران های بسیار شدید و سیل آسا همراه می باشد که از اوایل خرداد ماه شروع می شود و تا اوایل مهرماه ادامه دارد ، فصل زمستان هم که از اواخر شهریور شروع می شود و تا اوایل اسفند ادامه پیدا می کند و درجه هوا به 15 الی 25 درجه می رسد که این فصل از توریستی ترین فصول بمبئی محسوب می شود .
جاذبه های گردشگری شهر بمبئی
شاید جاذبه های تاریخی این شهر به پای دیگر شهرهای هندوستان نرسد اما تنوع دیگر جاذبه های دیدنی بمبئی کمبود جاذبه های تاریخی آن را جبران می کند. می توان در بمبئی هر چیزی، از سواحل زیبا برای پیک نیک گرفته تا بالیوود، را پیدا کرد. بمبئی شهری درهم فشرده با مکان هایی است که هر گردشگری را به وجد می آورد.بمبئی (مومبای) با میزبانی از جاذبه های گردشگری متنوع و رنگارنگ، مقصد محبوبی برای آشنایی گردشگران بین المللی با تاریخ و فرهنگ هند است.
دروازه هند
مشهورترین یادمان تاریخی بمبئی دروازه هند است که در سال ۱۹۲۴ به مناسبت دیدار شاه جرج پنجم و ملکه مِری از این شهر ساخته شد. به علاوه، اینجا همان مکانی است که آخرین ارتش بریتانیا از آن خارج شد و با این کار پایان حکومت خود بر هندوستان در سال ۱۹۴۷ و استقلال این کشور را اعلام کرد.دروازه هند اولین جاذبه ای است که گردشگران به هنگام ورود به بمبئی با قایق مشاهده می کنند. اینجا مکانی محبوب برای شروع گردش در بمبئی است. این روزها حال و هوای اطراف دروازه هند با وجود دست فروشان فراوان که مشغول فروش هر چیزی هستند، از بادکنک گرفته تا چای هندی، شبیه به یک سیرک است.
ساختمان های تاریخی
بمبئی دارای برخی از ساختمان های تاریخی است که می توان در آن ها به تحسین معماری ظریف استعماری پرداخت.برخی از بهترین ساختمان ها در بمبئی شامل ایستگاه راه آهن چاتراپاتی شیواجی (Chhatrapati Shivaji)، موزه شاه شیواجی (موزه ی شاهزاده ی ولز سابق) با سبک معماری گوتیک، منطقه ی هنری کالا گودا (Kala Ghoda)، دادگاه عالی بمبئی و ساختمان های باغ دایره ای شکل هورنیمان (Horniman) می شوند.مشخصه ی اصلی میدان هورنیمان باغ های بزرگ آن است که محل مناسبی برای فرار از شلوغی شهر محسوب می شوند. می توان برای یک گشت تاریخی در قرن هجدهم نیز سری به دهکده ی کوتاچیوادی (Khotachiwadi) زد.
منطقه هنری کالا گودا
کالا گودا در زبان هندی به معنای «اسب سیاه» است و به مجسمه ای اشاره دارد که زمانی در اینجا به عنوان مرکز فرهنگی مومبای قرار داشت. این باریکه ی هلالی شکل میزبان برترین گالری های هنری و موزه های مومبای است. اینجا همچنین پر از فضاهای فرهنگی نظیر برخی از گالری های شگفت انگیز خیابانی است.در اطراف این منطقه برای تفریح قدم بزنید اما حتماً از گالری معتبر جهانگیر نیز دیدن کنید. انجمن کالا گودا هرساله در ماه فوریه میزبان فستیوالی ۹ روزه است که در نوع خود شگفت انگیز محسوب می شود.
تالاب بانگانگا
تالاب بانگانگا (Banganga) قدیمی ترین منطقه ی مسکونی در بمبئی است و فرصت بی نظیری برای غرق شدن در تاریخ این شهر به شمار می آید. حتی بسیاری از مردم بمبئی نیز با این تالاب آشنا نیستند. این تالاب مقدس با یک خیابان باریک با معابد، خانه ها و مسافرخانه های مذهبی احاطه شده است.هندوها معتقدند که راه رفتن در اطراف این تالاب دارای اثرات شگرف تذهیب نفس است. بد نیست تا لحظاتی از سفر خود را به نشستن بر روی پله های این تالاب و تماشای زندگی روزانه در اطراف آن اختصاص دهید.
ماهالاکشمی دوبی گات
این رختشوی خانه ی عظیم روباز فرصتی فراموش نشدنی برای تماشای داخل شهر را فراهم می کند. رخت های کثیف از سراسر بمبئی به اینجا آورده شده و با زحمت فراوان به دست رخت شوهای ماهالاکشمی دوبی گات (Mahalaxmi Dhobi Ghat) شسته می شوند.در اینجا می توان بی نهایت بند رخت مشاهده کرد. هزاران رخت شو هرروزه ساعت هایی طولانی را بر روی زانوهای خود سپری کرده و مشغول شستن رخت ها در آب همراه با مواد شوینده هستند. آن ها با دست چرک و کثیفی را از هرکدام از رخت ها می زدایند.
داباوالا
داباوالا (Dabbawala) به فردی گفته می شود که ظرفی را با خود حمل می کند؛ این واژه به هزاران مردی اطلاق می شود که روزانه مسئول جابجایی و رساندن حدود ۲۰۰,۰۰۰ ظرف نهار از غذای تازه به دست کارمندان شهر هستند. این مفهوم خاص به منظور تأمین نیازهای حاکمان بریتانیایی شکل گرفت. بااین حال، فرهنگ داباوالا همچنان زنده بوده و مشغول خدمات دهی به تاجرانی است که نمی توانند برای نهار به خانه بروند.
حاجی علی
بنای باشکوه حاجی علی هم یک مسجد و هم یک معبد است. این بنا در سال ۱۴۳۱ به دست تاجر ثروتمند مسلمان پیر حاجی علی شاه بخاری ساخته شد. او پس از سفر خود به مکه تحت تأثیر قرار گرفت و باقی عمر خود را تغییر داد. مقبره ی حاجی علی نیز در این بنا نگهداری می شود. درگاه حاجی علی که در وسط اقیانوس قرار دارد، تنها در زمان پایین بود مد و از طریق یک مسیر باریک به طول ۴۵۰ متر در دسترس است.
بازارهای بمبئی
از بازارهای خیابانی رنگارنگ فراوان که به گذرگاه کولابا (Colaba) ختم می شوند تا بازار چور (Chor)، موسوم به بازار دزدها، بمبئی پر از مکان های جذاب برای خرید خیابانی است.برای خرید سوغاتی های جذاب در گذرگاه کولابا توقف کنید، در خیابان لینکینگ (Linking) به سراغ خرید کفش ها و لباس های ارزان بروید، راهی کوچه های باریک بازار چور به منظور یافتن اشیاء عتیقه و خوراکی های تازه و ادویه شوید و درنهایت از معماری بازار کرافورد (Crawford) لذت ببرید.
بالیوود
بمبئی مرکز صنعت فیلم سازی هند، موسوم به بالیوود، است. سینمای اروس (Eros) با معماری باشکوه آن در مجاورت ایستگاه راه آهن چِرچ گیت (Churchgate)، مکانی ایده آل برای تماشای یک فیلم بالیوودی است.به علاوه امکان همراه شدن با یک تور گردشگری به منظور رفتن به دل صحنه های فیلم برداری در شهر نیز وجود دارد. اگر هم ترجیح می دهید به جای تماشای یک فیلم هندی، در آن حضور بیابید، این امکان نیز برای شما مهیا است.
زاغه نشین داراوی
بمبئی به خاطر داشتن بزرگ ترین زاغه نشین آسیا، داراوی (Dharavi)، بدنام است. امکان همراه شدن با یک تور گردشگری به منظور دیدار از داخل این زاغه نشین وجود دارد. بااین حال، بسیاری از مردم به دلایل اخلاقی از این کار سر باز می زنند، زیرا آن ها معتقدند که این کار به گسترش صنعت «گردشگری فقر» کمک می کند.بااین حال، واقعیت کاملاً متفاوت است. این تورها بسیار آموزنده هستند و کلیشه ها و تعصبات منفی در ذهن ما نسبت به مردم این مناطق را از بین می برند. داراوی منطقه ای پرجمعیت و پر از صنایع کوچک است و امکان مشاهده ی یک تولیدکننده در این منطقه وجود دارد. اقلامی که در این منطقه تولید می شوند عمدتاً پارچه و چرم هستند.
غارهای الفانتا
اگرچه آن ها به هیچ وجه در حد و اندازه های غارهای مشهور آجانتا (Ajanta) و اِلورا (Ellora) در ایالت ماهاراشترا نیستند اما غارهای سنگی و باستانی الِفانتا (Elephanta) در جزیره ای به همین نام، ارزش تماشا کردن در هنگام اقامت چندروزه در بمبئی را دارند.این غارها به دو گروه اختصاص دارد؛ بودائی ها و هندوها. بخش اعظم این غار وقف خدای شیوا شده است و از سال ۱۹۸۷ تا به امروز در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. در این غار تندیس ها و آثار هنری شگفت انگیزی نگهداری می شود.از مقابل دروازه هند سوار بر قایقی شده و راهی اینجا شوید. اگر به دنبال کمی ماجراجویی بیشتر هستید، غارهای بودائی بیشتری در پارک ملی سانجای گاندی (Sanjay Gandhi) در حومه های شمالی بمبئی وجود دارد.
معبد بابولنات
این معبد باستانی در میان قدیمی ترین معابد شهر قرار دارد. بابولنات (Babulnath) که وقف خدای شیوا از مکتب هندو شده، به قرن دوازدهم میلادی تعلق دارد و به دست حاکم محلی، بیما (Bhima)، ساخته شده است.بااین حال، این معبد در طول سال ها به حال خود رها شد و سرانجام به زیر خاک رفت اما در قرن هجدهم میلادی دوباره کشف شد. بازسازی این معبد از اواخر دهه ی اول قرن نوزدهم میلادی در دستور کار قرار گرفت.
گذرگاه کولابا
گذرگاه تاریخی و مشهور کولابا با غرفه های خیابانی فروش وسایلی چون زیورآلات و لباس های ارزان قیمت و کتاب های دست دوم، بدون شک تجربه ای منحصربه فرد از بمبئی است که نباید آن را از دست داد. از کافه ها و رستوران هایی که حال و هوای سراسر کشور در آن ها موج میزند تا مغازه های تاریخی که وسایل عجیب وغریب به فروش می رسانند، در گذرگاه کولابا چیزهای فراوانی برای تماشا به چشم می خورد.
پارک ملی سانجای گاندی
پارک ملی سانجای گاندی به عنوان بزرگ ترین پارک جهان در حاشیه ی بمبئی قرار دارد و یکی از محبوب ترین جاذبه های شهر به شمار می آید. این پارک جنگلی انبوه سالانه میزبان دو میلیون گردشگر است و یکی از پربازدیدترین پارک های آسیا محسوب می شود.این پارک ملی در میان مردم محلی به ریه های شهر معروف است؛ زیرا فضای جنگلی این پارک بیشتر آلودگی هوای این شهر را جذب می کند. سانجای گاندی که پیش تر به پارک ملی بوریوالی (Borivali) شهرت داشت، خانه ای برای گیاهان و جانوران متنوع نظیر جمعیت ببرهای ساکن در این منطقه است.اگر هنوز تحت تأثیر قرار نگرفته اید، باید بدانید که این پارک خانه ی غارهای باستانی کانری (Kanheri) نیز است. این غارها شامل ۱۰۹ معبد در دل کوه هستند که به قرن اول پیش از میلاد تعلق دارند. گفته می شود این غارها زمانی معبد بودائیان هندی برای مراقبه و مطالعه بوده اند.
موزه دکتر بائو داجی لاد
موزه ی دکتر بائو داجی لاد (Bhau Daji Lad)، قدیمی ترین موزه در بمبئی است و یکی از برترین جاذبه های گردشگری شهر، در صورت تمایل شما برای دیدار از یک موزه، محسوب می شود.این موزه در سال ۱۸۵۵ و در دوران استعمار بریتانیا بر هندوستان ساخته شد و حالا مکانی برای نمایش تاریخ شهر و زندگی روزمره ی مردم بمبئی از طریق کلکسیونی حیرت انگیز از آثار ظریف سفالی متعلق به اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم است. این موزه با گسترش مداوم کلکسیون آثار هنر معاصر و دیگر آثاری که تاریخ و فرهنگ بمبئی را به نمایش می گذارند، مکانی است که هر گردشگری باید از آن دیدن کند.
کلیسای مونت مری
کلیسای مونت مِری (Mount Mary) که بر فراز تپه ای کوچک و مشرف به دریای عرب در منطقه ی بندرا وِست (Bandra West) قرار دارد، یکی از تاریخی ترین کلیساهای بمبئی است. اولین ساختمان این کلیسا در حوالی سال ۱۵۷۰ میلادی ساخته شد و سپس در سال ۱۶۴۰ و بار دیگر در سال ۱۷۶۰ مورد مرمت قرار گرفت.این کلیسا برای مدت تقریباً ۴۵۰ سال، نام خود را به عنوان یکی از مراکز حیاتی منطقه ی بندرا تثبیت کرد. درحالی که سازه ی کنونی کلیسا بیش از یک صد سال قدمت دارد، گفته می شود که مجسمه ی حضرت مریم موجود در آن در قرن شانزدهم میلادی به دست پرتغالی ها به هند آورده شده است.
ایستگاه راه آهن چاتراپاتی شیواجی
ایستگاه راه آهن چاتراپاتی شیواجی، به عنوان مشهورترین ایستگاه راه آهن کشور و یکی از نمادهای شاخص بمبئی، یکی از بهترین مکان ها برای تماشای گذشته و حال این شهر است. این اثر ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو پر از تاریخ غنی و نمادهایی از معماری اصیل سبک ویکتوریا گوتیک همراه با سبک های معماری هندی است.چاتراپاتی شیواجی در زمره ی شلوغ ترین ایستگاه های راه آهن در کشور قرار دارد و نقشی حیاتی در زندگی روزمره ی شهروندان بمبئی ایفا می کند.
و در پایان...
یکی از مهمترین شهرهای کشور هند بمبئی نام دارد. که در ایالات ماهاراشتر واقع شده است. در زبان هندی بمبئی به معنای ساحل خوب است. این نام را استعماراگران پرتغالی بر روی آن گذاشتند. شهر بمبئی بزرگترین بندر کشور هند است. این شهر در واقع مرکز بانکداری، تجارت، مبادلات مالی، بازرگانی و صنعت کشتی سازی هند به شمار می رود. همین دلایل است که بمبئی را به عنوان یکی از شهرهای معروف هند قلمداد کرده است.امیدواریم از خواندن این مطالب لذت ببرید با ساعد نیوز همراه باشید.