لاتقنطوا من رحمه الله؛ فصل انتخابات است و انتخابات نیازمند مشارکت. "مشارکت" تابعی است از امیدواری و معناداری و تاثیرمندی مشارکت. "بشر" از آن جهت که اهل بشارت است؛ "بشر" نامیده شده است؛ همانگونه که از آن جهت که موجودی است "انس پذیر"؛ او را "انسان" نامیده اند.
ادب حکمرانی شایسته، اقتضا می کند تا با اقداماتی، "امیدواری" را در جامعه زنده کند و بشارت ها و مژده های واقعی را گسترش دهد. و البته "آزادی" پیش شرط فضیلت انتخاب و مشارکت فعال است. انسان تنها هنگام "انتخاب آزادانه" می‌تواند "صالح" را انتخاب کند، بدون آزادی هیچ فضیلت اخلاقی شکل نمی گیرد. زیرا فضیلت غیرارادی، "فضیلت" شمرده نمی شود.
و البته آزادی در چهره گفتگو ظهور می کند؛ انسان موجودی است اهل گفت و شنود ، اهل شنیدن و گفتن. انسان فرهیخته آماده گفتن است به وقت گفتن و آماده سکوت و شنیدن است به وقت شنیدن.
اگرچه پیش خردمند خامشی" ادب است؛ به وقت مصلحت آن به که در "سخن" کوشی دو چیز طره عقل است؛ "دم فروبستن" به وقت گفتن و "گفتن" به وقت خاموشی.
و حکمران شایسته برای جلب مشارکت باید فضای گفت وگو را توسعه دهد؛ و چنین است که "آداب گفتگو" را جامعه باید آموزش ببیند.
"برخی از آداب گفتگو "
1. احترام به نظر دیگران: در گفتگوی انتقادی باید به نظرات و دیدگاه‌های دیگران احترام گذاشت و آنها را جدی گرفت. همچنین، باید تلاش کنید از لغات و عبارات توهین آمیز یا مهاجمانه خودداری کرد.
2. استفاده از منطق و دلایل قوی: در حین انتقاد، باید از منطق و دلایل قوی استفاده کنید تا نظر خود را به طور معقول توجیه کرد. استفاده از شواهد، آمار و مطالعات مورد تأیید می‌تواند در قابل قبول شدن نظرات تأثیر بسزایی داشته باشد.
3. فروتن بودن: در هنگام صحبت، سعی در فروتنی مهم است و به جای استفاده از واژگان پرخوداظهار، تنها به نکات حساس و خطاهای آشکار اشاره کرد. همچنین، باید از تعابیر شخصی و عاطفی خودداری و به جای آن، به مسائل موضوعی و عملکردی فرد یا سازمان تمرکز کرد.
4. همدلانه و دقیق گوش دادن به پاسخ‌ها: در هنگام انتقاد، باید با دقت به پاسخ‌ها و توضیحات دیگری گوش داد و آنها را جدی گرفت. این کار می‌تواند نشان دهنده احترام ما نسبت به نظرات دیگران باشد و همچنین فرصت را برای بحث و تبادل نظر فراهم سازد.
5. استفاده از زبان و ادبیات فاخر: در هنگام صحبت و بیان نظرات و انتقادات، باید از زبان فاخر و در عین حال، قابل درک استفاده کرد. تا نظر جان سخن به درستی منتقل شود.
6. حفظ حقوق دیگران: در هنگام انتقاد، باید به حقوق انسانی و اجتماعی دیگر اشخاص حقیقی و حقوقی احترام گذاشت.
