چالش‌های حقوقی توکن‌های غیرمثلی یا NFT 

توکن های غیرمثلی یا همان NFTها را شاید بتوان یکی از جنجالی ترین پدیده های تاریخ ارزهای دیجیتال دانست. نمونه هایی از این توکن ها که با قیمت های باورنکردنی به فروش رسیدند، سروصدای زیادی را در جامعه ارزهای دیجیتال به پا کردند. این توکن ها حتی انتقاداتی را هم برانگیختند و به طور کلی، دنیای ارزهای دیجیتال را به چالش کشیدند.ممکن است بسیاری از افراد اطلاعات کاملی دربارهٔ توکن های غیرمثلی نداشته نباشند و آگاهی آنها فقط محدود به مسئله قیمت این توکن ها باشد؛ اما حقیقت این است که توکن های غیرمثلی پدیده های پیچیده ای هستند که درک کامل ماهیت آنها نیازمند مطالعه و بررسی است.

یکی از جنبه های توکن های غیرمثلی که باید درمورد آن اطلاعات بیشتری داشته باشیم، جنبه حقوقی آنهاست. آیا توکن های غیرمثلی آن قدری که ما تصور می کنیم معتبر هستند؟ آیا این توکن ها مالکیت قانونی ما را بر یک دارایی نشان می دهند؟ آیا وقتی توکن یک خانه یا یک اثر هنری را خریداری می کنید، قانون با آن توکن حق مالکیت شما را می پذیرد؟ در این مطلب چالش های حقوقی توکن های غیرمثلی را بررسی می کنیم.

توکن غیر قابل تعویض یا NFT چیست؟

پیش از آنکه به بررسی توکن های NFT از نظر حقوقی و قانونی بپردازیم، بد نیست کمی بیشتر با این توکن ها آشنا شویم. یک توکن غیر قابل تعویض (NFT) هم می تواند نماینده یک دارایی فیزیکی باشد و هم می تواند خودش یک دارایی دیجیتال باشد که در قالب یک کد نرم افزاری ارائه شده و تنها در اینترنت وجود دارد. به عنوان مثال، توکن های NFT می توانند یک اثر هنری قابل برنامه نویسی باشند که مالکیت یک دارایی پایه مانند یک نقاشی را ارائه می دهند. در واقع، یک توکن NFT الگویی از قراردادهای هوشمند است که روش استانداردی را برای تأیید مالکیت این توکن ها و همچنین، انتقال مالکیت آنها ارائه می دهند.توکن های NFT آیتم های منحصربه فردی هستند که نمی توان آنها را با نوع مشابهی مبادله کرد؛ چون منحصربه فرد و احتمالاً کمیاب هستند و هر کدام عملکرد و ویژگی های متفاوتی دارند.

یکی از تفاوت های اصلی توکن های قابل تعویض (FT) و غیر قابل تعویض (NFT) این است که توکن های FT را می توان وام گرفت؛ این نوع توکن ها بازدهی دارند و حتی می توان آنها را به واحدهای کوچک تر تقسیم کرد. اما توکن های NFT این گونه نیستند. به این ترتیب، انواع توکن های NFT از یکدیگر متمایز می شوند.

قبل از بحث در مورد توکن های NFT از نظر حقوقی و قانونی، ابتدا لازم است ماهیت دیجیتالی آنها را مورد بررسی قرار داد. در حالت کلی، یک توکن NFT عبارت است از نمایش دیجیتالی یک دارایی غیر قابل تعویض در قالب یک شماره سریال.

در این مقاله، سعی داریم به مسائل حقوقی و قضایی متعدد مرتبط با توکن های NFT بپردازیم و این موضوع را بررسی کنیم که چگونه یک شماره سریال می تواند نماینده یک دارایی در رسانه های دیجیتال باشد. به خاطر داشته باشید که NFTها علاوه بر اینکه نماینده یک دارایی یکتا یا غیر قابل تعویض هستند، اطلاعاتی مانند اینکه از ابتدای ایجاد تحت مالکیت چه کسانی بوده اند را نیز ارائه می دهند.

موارد استفاده از توکن های NFT

دانستن کاربردها و موارد استفاده از توکن های NFT پیش زمینه ورود به بحث NFT از نظر حقوقی و قانونی است. شما ابتدا باید بدانید که NFT در چه مواردی استفاده می شود و کجاها کاربرد دارد تا بتوانید آن را از منظر حقوقی بررسی کنید. از این رو، در ادامه کاربردهای این توکن ها را بررسی می کنیم.

موارد استفاده از توکن های NFT بی شمار است و همان طور که در روزهای اخیر شاهد آن هستیم، این توکن ها می توانند برای توکنیزه کردن هر چیزی که امکان توکنیزه شدن آنها وجود دارد، مورد استفاده قرار گیرند. توکنیزه کردن به معنای جایگزینی داده های ارزشمند و حساس، دارایی ها، حقوق، کارت های پرداخت و غیره، با فرم دیجیتالی آنها است.

گیمینگ

توکن های NFT را می توان به عنوان کلکسیون های دیجیتالی یا آیتم های یک بازی مانند سلاح، لباس و غیره، استفاده کرد. این امر موجب کمیابی آیتم های درون بازی های ویدئویی می شود و روشی جدید برای استفاده از فناوری غیرمتمرکز بلاکچین در بازی ها برای نگهداری آیتم های کمیاب به شمار می رود.

مالکیت معنوی

توکن های NFT می توانند نشان دهنده یک نقاشی، آهنگ، ثبت اختراع یا سایر حقوق مالکیت معنوی باشند. توکنیزه کردن حقوق مالکیت معنوی به تولیدکنندگان محتوا اجازه می دهد که بر کارهای خود کنترل داشته باشند و از دریافت حقوق مناسب اطمینان حاصل کنند.

دارایی فیزیکی

املاک، اقلام گران بها، وسایل نقلیه و سایر اموال فیزیکی را نیز می توان توکنیزه کرد و از توکن های مربوط برای تأمین مالی و افزایش نقدینگی آن اموال بهره برد.

سوابق و تأیید هویت

استفاده از توکن های NFT می تواند برای تأیید هویت یا نشان دادن گواهی تولد، مجوزها، مدارک تحصیلی، افتخارات و موارد دیگر نیز مفید باشد. همه این آیتم ها را می توان به صورت دیجیتالی ایمن نگه داشت و در برابر جعل یا سوءاستفاده از آنها محافظت کرد.

اسناد مالی

اسناد مالی همچون فاکتورها، سفارشات، گارانتی ها، صورتحساب ها و غیره را نیز می توان به توکن NFT تبدیل کرد و معاملات را با استفاده از این توکن ها انجام داد.توکن های NFT همچنین می توانند برای فروش بلیط، رأی گیری، برنامه های وفاداری، روش های شناخت مشتری (KYC)، کمک های بشر دوستانه، ردیابی زنجیره تأمین کالا و سایر موارد نیز استفاده شوند.جنبه مثبت NFTها این است که منحصربه فرد، کمیاب، ماندگار و توسعه پذیر هستند. البته باید این نکته را نیز در نظر داشت که در حال حاضر، معاملات این توکن ها تنها به چند اکوسیستم خاص محدود می شود.

مالکیت توکن های NFT به چه معنا است؟

اولین سؤال در بحث NFT از نظر حقوقی و قانونی این است: آیا داشتن یک توکن NFT با دارا بودن حق مالکیت دارایی پایه آن متفاوت است؟

در جامعه کنونی، ما از تکه کاغذی به نام سند که نشان دهنده یا نماینده حقوق مالکیت دارایی های مختلف است، استفاده می کنیم. همه ما در زندگی روزمره خود با چنین کاغذهایی سروکار داریم: سند مالکیت، گواهی مالکیت وسیله نقلیه یا اجاره نامه خانه. به همین دلیل، همه ما ارزش این کاغذهای قانونی را درک می کنیم. این موضوع می تواند روش خوبی برای بررسی توکن های NFT از نظر قانونی باشد؛ اگرچه تفاوت هایی میان اسناد کاغذی و این توکن ها وجود دارد.

یک باور عمومی وجود دارد مبنی بر اینکه NFT خود یک دارایی است. اما آیا این برداشت درست است؟ آیا توکن NFT رسید مالکیت یک دارایی مشخص نیست؟ مانند هر سؤال دیگری که در دنیای حقوق مطرح می شود، پاسخ صحیح این است: بستگی دارد! این موضوع بستگی به نوع دارایی پایه NFT دارد.

یک توکن NFT می تواند بیانگر یک دارایی مستقل باشد یا خود دارایی باشد که فقط در دنیای مجازی وجود دارد؛ مانند کریپتوکیتی ها (CryptoKitties) یا کریپتوپانک ها (CryptoPunks). درعین حال، یک توکن NFT می تواند رسیدی باشد که تأیید می کند شما مالک یک دارایی مشخص در دنیای واقعی هستید؛ مانند املاک و مستغلات یا یک اثر هنری فیزیکی که در موزه لوور پاریس به نمایش گذاشته شده است.با در نظر گرفتن این موضوع، بیایید جلو برویم و مشکلاتی را که در عصر اینترنت برای تولیدکنندگان محتوا وجود دارد، مورد بحث قرار دهیم.

فناوری بلاکچین چگونه به تولیدکنندگان محتوا کمک می کند؟

از زمان ظهور اینترنت و شبکه های همتا به همتا (P2P)، تولیدکنندگان محتوا و صنعت مالکیت معنوی به دنبال راهی برای ثبت دارایی خود، محافظت از حق تکثیر و اثبات کمیابی و ویژگی های منحصربه فرد آن در فضای دیجیتال بوده اند. بنابراین، ایجاد سیستمی برای ثبت تغییرناپذیری و حق تقدم آثار و در عین حال، اثبات کمیابی آن در اینترنت، ضروری بود. با این حال، چنین سیستمی خطر حمله دوبار خرج کردن (Double-spending) را به همراه داشت. ظهور فناوری بلاکچین توانست به حل این مشکلات کمک کند.

یک توکن NFT ثبت شده از طریق بلاکچین، محتوای موجود در اینترنت را تغییرناپذیر و منحصربه فرد می کند و به هنرمندان اجازه می دهد که از آثار خلاقانه خود در برابر جعل در حوزه دیجیتال محافظت نمایند. بنابراین، NFTهای ثبت شده در بلاکچین مشکلاتی مانند سرقت هنری آثار و هزینه های بالای واسطه گری های مالی را حل می کنند و در عین حال، ایجاد نوع جدیدی از اقتصاد را نیز ممکن می سازند؛ اقتصادی که نه توسط اعتبارسنج های سنتی، بلکه توسط تولیدکنندگان آثار و محتوا، مدیریت می شود.

چه کسانی حق ساختن یک توکن NFT را دارند؟

پرسش دومی که درباره NFT از نظر حقوقی و قانونی می توان پرسید این است: چه کسانی حق ساختن توکن NFT را دارند؟ در واقع، همه هنرمندان و خالقان یک اثر، حق تکثیر آثار خود را ندارند. معمولاً هنرمندان سنتی نگرانی در مورد حقوق مالکیت یا نشر آثار خود ندارند؛ چون خود خالق آنها هستند و همه حقوقی را که ما تحت عنوان حقوق مالکیت معنوی می شناسیم، در اختیار دارند.رویه کلی خلق یک اثر این است که حقوق آن میان چند بخش مختلف که در تولید آن نقش داشته اند، توزیع می شود. به عنوان مثال، یک بخش ممکن است حقوق توزیع، بخش دیگر حقوق نمایش و سایر بخش ها نیز به طور جداگانه حقوق اجرا و بازاریابی یک اثر را در اختیار داشته باشند.

حال تصور کنید می خواهید توکن NFT یک اثر هنری را ایجاد کنید. سؤالی که پیش می آید، این است: کدام یک از بخش هایی که به آنها اشاره شد، حق قانونی انجام این کار را دارند؟ آیا هر یک از طرفین درگیر می توانند این کار را به صورت یک جانبه و بدون توجه به سایر بخش ها انجام دهند؟

حل این موضوع از نظر حقوقی به زمان زیادی نیاز دارد. در همین حال، از آنجایی که NFT یک حوزه نوظهور است و هنوز در بسیاری از بخش ها –مانند موسیقی، بازی، صنایع هنرهای فیزیکی و هنرهای قابل برنامه نویسی– در حال توسعه است، مسائل قانونی مربوط به آن هنوز حل نشده اند.چه کسی حق ایجاد یک توکن NFT را دارد؟ ایجاد یک توکن NFT دقیقاً به چه معنا است؟ در حالی که فناوری بلاکچین و بازارهای غیرمتمرکز به موازات هم تکامل می یابند، این سؤالات و افزایش شفافیت در مورد جنبه حقوقی این دارایی ها روزبه روز افزایش می یابد و باید مورد به مورد در مورد آنها تصمیم گیری شود. با این حال، در حال حاضر به نظر می رسد ایجاد یک چارچوب قانونی جامع که شرایط در حال تغییر این حوزه را شامل شود، غیرممکن است.

در حال حاضر، سردرگمی های زیادی در فضای NFT وجود دارد و این سردرگمی ها نه تنها سازندگان آثار، بلکه خریداران این نوع توکن ها را نیز شامل می شوند.تجزیه و تحلیل توکن های NFT از نظر حقوقی حتی زمانی پیچیده تر می شود که این توکن ها چندین تولیدکننده داشته باشند.

نکته دیگری نیز که باید مورد توجه قرار گیرد، شرایط پلتفرم های مختلف برای انتشار محتوا و نحوه برخورد آنها با NFTها است. به هنگام ایجاد این پلتفرم ها که در واقع، واسطه بین تولیدکننده محتوا و خریداران NFTها هستند، باید تمامی جنبه های قانونی و حقوقی با دقت کافی بررسی شوند.

خرید یک NFT چه حقوقی به خریدار می دهد؟

هنگامی که یک NFT خریداری می شود، سه طرف وجود دارند که باید در نظر گرفته شوند:

• سازنده اثر هنری اصلی
• خالق NFT
• خریدار NFT

نکته بسیار مهمی وجود دارد که همین ابتدا باید متذکر شوم:

داشتن یک NFT به معنای به دست آوردن مالکیت دارایی پایه نیست؛ بلکه صرفاً به معنای مالکیت بر خود آن NFT است.

با این حال، ماهیت NFTها در رسانه های دیجیتال تعریف می شود؛ یعنی رسانه هایی که هیچ نوع مرزی نمی توان برای آنها قائل شد. به همین دلیل این توکن ها در سرتاسر جهان و در حوزه های قضایی مختلف استفاده می شوند. حتی ممکن است NFTها در جایی مورداستفاده قرار بگیرند که عملاً هیچ قانونی وجود ندارد. بنابراین این وظیفه برعهدهٔ پلتفرم های ایجادکننده NFT است که قوانین و مقررات مشخصی را برای آنها تعریف و اعمال کنند.

منظور از تعریف مفاد قانونی است این است که پلتفرم ها باید مفاد مذکور را در کد قراردادهای هوشمندشان بگنجانند تا دقیقاً مشخص شود که خریداران NFT چه حق و حقوقی را از سازندگان دریافت می کنند.

جالب است بدانید شما با خرید یک NFT نه مالکیت اثر هنری پایهٔ آن را به دست می آورید و نه حتی حق مالکیت معنوی آن را دریافت می کنید. از این منظر، خرید یک NFT هیچ تفاوتی با خرید یک اثر هنری فیزیکی در بازار سنتی ندارد.

با خرید یک نقاشی قدیمی در یک حراج، خریدار حق مالکیت معنوی آن اثر را به دست نمی آورد. به عنوان مثال، او حق دارد که نقاشی مزبور را بر روی دیوار منزلش آویزان کند، اما مالکیت معنوی آن نقاشی را نمی تواند داشته باشد؛ مگر اینکه این حق به صورت قانونی و حقوقی به او اعطا شود.بنابراین ساخت پوستر یا هر چیز دیگری از آن نقاشی مجاز نیست و هیچ کس نمی تواند آن را دست کاری کرده و یا تغییر دهد.

به همین دلیل است که شرایط استفاده و شخصی که از آن خرید می کنید بسیار اهمیت دارد. صحبت نکردن در خصوص انتقال حقوق مالکیت معنوی بدین معنی است که این حقوق نمی توانند منتقل شوند. نکته حائز اهمیت این است که اغلب پلتفرم ها و بازارها درمورد موضوعات این چنینی چندان صریح نیستند و قوانین شفافی ندارند. بنابراین برای اینکه جای هیچ گونه شک و تردیدی باقی نماند، خریداران سعی می کنند با شفاف سازی این اطلاعات، از خود محافظت کنند.

به طور خلاصه با خرید یک NFT شما فقط حقوق آن NFT را کسب می کنید. حقوق مالکیتی که ارتباط شما را با آن اثر هنری نشان می دهد و می توانید با آن پز بدهید. اما نه شما و نه هیچ کس دیگری حق مالکیت معنوی برای استفاده از این اثر را ندارد و کپی، توزیع یا هر گونه استفاده دیگر از آن مجاز نیست، مگر آنکه چنین حقوقی قبلاً در قرارداد ذکر شده باشد. بنابراین موضوع مالکیت معنوی یک NFT بسیار شبیه حوزه مالکیت معنوی سنتی است و تفاوت خاصی در آن مشاهده نمی شود.

چطور می توان حوزه قضایی یک NFT را تعیین کرد؟

به عنوان مثال، تصور کنید که حق نشر در فرانسه نامحدود است؛ یعنی برای همیشه پابرجا می ماند و حتی با مرگ خالق اثر نیز از بین نمی رود. از طرفی، این حق در آمریکا با مرگ مؤلف منقضی می شود و در کانادا، تا ۵۰ سال پس از مرگ مؤلف اعتبار دارد. با توجه به این حقیقت که NFTها در شبکه های غیرمتمرکز بلاک چین ثبت می شوند، رویکرد قضایی چگونه خواهد بود؟

قانون کدام یک از کشورهایی که به آنها اشاره کردیم باید برای این پدیده های دیجیتال به کار بسته شود؟ برای یک پلتفرم کاملاً غیرمتمرکز که در سراسر اینترنت توزیع شده است، از چه قوانینی باید استفاده کنیم که کاربردی باشند؟ آیا حوزه قضایی بر اساس محل زندگی هنرمند اصلی تعیین خواهد شد، یا می توانیم آن را بر اساس مکان پلتفرم یا محل سکونت خالق NFT تعیین کنیم؟

همهٔ اینها سؤالاتی هستند که باید به پاسخ آنها فکر کنیم و راه حلی را برای آنها بیابیم. در هر حال ما احتمالاً با مسائل زیادی در حوزه قضایی مواجه خواهیم شد. این موضوع به ویژه در زمان هایی (مانند زمان فعلی) که در مراحل اولیه توسعه و پیشرفت یک پدیده قرار داریم بیشتر به چشم می آید.

سخن پایانی

در این مقاله به بررسی توکن های NFT از نظر قانونی و حقوقی پرداختیم و همچنین سؤالات موجود در مورد حقوق مالکیت معنوی مربوط به آنها را بررسی کردیم.مشکلات و سؤالات فعلی در رابطه با ایجاد یک چارچوب قانونی برای بازار NFTها، نشان می دهند که ما هنوز راه زیادی تا تنظیم مقررات این فناوری نوظهور داریم. باید در نظر داشت که صنعت توکن های NFT از لحاظ موضوعات حقوقی و قانونی هنوز در حال تکامل است و راه های حل مسائل حقوقی و اختلافات قضایی مربوط به آنها، باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند.بنابراین، حتی در مواردی که خرید یک توکن NTF هیچ نوع مالکیت معنوی یا حقوق پولی به شما اعطا نمی کند، مهم است که با دقت اقتصاد توکنی خود را ایجاد کنید و قوانین مربوط را رعایت نمایید.