چه کسانی می‌توانند سربازی را بخرند؟

گریزپایان دیروز، منتظران امروز

وقتی مجلس قانونی را مصوب کند، می تواند خودش هم آن را اصلاح کند. این طرح جدید مجلس درباره سربازی هم قرار است تکلیف غایبین را مشخص کند که چطور بعد از این باید سربازی را پیگیری کنند. رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی می گوید: «خرید سربازی برای مشمولان اصلا موضوعیت ندارد اما برای آنها که غایب بوده و سن شان از عددی گذشته به طور مثال فردی ۵۵ساله و مشمول غایب احتمالا این موضوع در طرح جدید مطرح شود. برای مشمولان جدید به هیچ عنوان بحث خرید سربازی وجود ندارد. ممکن است برای ایرانیان خارج از کشور و کسانی که بیش از ۲۰ سال مقیم آنجا بوده و اصلا تابعیت آن کشور را دارند اما می خواهند شناسنامه ایرانی هم داشته باشند و برگشت هم به ایران نخواهند داشت و ... برای آنها بحث خرید سربازی مطرح شود اما برای مشمولان جدید که هر سال دارد اعلام می شود خرید سربازی مطرح نیست.»

این یعنی مشمولان پیگیر سربازی که دل شان را به طرح های تازه خوش کرده اند درباره این طرح جدید مجلس نیز امیدوار نباشند. طرح های تازه مجلس بیشتر برای گریزپایان سال های پیشین صدق می کند و منتظران سال های پیش رو باید همچنان در انتظار بمانند.

حشمت الله فلاحت پیشه، نماینده دوره های هفتم، هشتم و دهم مجلس می گوید: «قانون فصل الخطاب است. اما در این باره ستاد کل نیروهای مسلح حق تصمیم گیری داشته و می تواند مقابل طرحی بایستد. درست است که اسما مجلس این کار را انجام می دهد اما در عمل ستاد کل نیروهای مسلح تأثیرگذار است. طرح های مربوط به خدمت سربازی بدون نظر ستاد کل عملیاتی نشدند. حتی در دوره های زمانی که دولت لایحه می آورد و به نوعی درآمدزایی می کرد و به بعضی مشمولان اجازه خرید می داد.»

او به نخستین بودجه مجلس دهم اشاره می کند و این که در آن به خرید خدمت اشاره شده بود و ستاد کل با آن مخالفت کرد. نمایندگان مجلس تحت فشار موکلان خود قرار دارند. از این رو نمایندگان طرح های مختلفی ارائه می کنند ولی در نهایت این نیروهای مسلح است که اجازه انجام طرحی را صادر می کند.

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در دوره دهم به راهکار اساسی در خدمت سربازی اشاره می کند و می گوید: «حرفه ای شدن نظام سربازی در ایران، طرح بسیار خوبی هم بود. در این پروژه ۱۰ساله قرار بود، هر سال ۱۰درصد سربازی در ایران حرفه ای شود، زیرا فقط چند کشور در دنیا سربازی اجباری دارند. علاقه مندان نیز می توانند به صورت پیمانی در مدت پنج سال و به شکل انتخابی باشند. این خدمت هم وقفه اساسی در زندگی مردم است.»

او همچنین به راه حل مقطعی مثل فروش خدمت سربازی اشاره می کند که با توجه به نیاز دولت به پول معمولا موافقت هایی صورت می گیرد. نتیجه نیز ایجاد عدم عدالت در جامعه است.

خدمت سربازی نیاز عملیاتی، امنیتی تعریف شده

مدتی پیش بود که محمدعلی زلفی گل، وزیر علوم، اعلام کرد سربازی دانشجویان دکتری حذف نمی شود و دانش آموختگان دکتری از سال آینده می توانند به جای سربازی روی طرحی کار کنند که مشکلی از مشکلات جامعه را حل کند. این که برای استفاده بهینه از توانمندی های فارغ التحصیلان دکتری، این افراد به جای اعزام به خدمت سربازی می توانند طرح پسادکتری را بگذرانند. طرحی را زیر نظر استادی ارائه دهند؛ در صورتی که این طرح به تأیید ستاد کل نیروهای مسلح برسد، به عنوان پسادکتری روی آن طرح کار کنند و این فعالیت به عنوان جایگزین دوره سربازی افراد لحاظ می شود.

فلاحت پیشه می گوید: «واقعیت این است که طرح های توسعه ای در کشور، طرح هایی است که نیاز به مهارت دارد. ما با ضعف مهارت در کشور روبه روییم. مسئله این است که ستاد کل نیروهای مسلح، نیاز به خدمت سربازی را تحت عنوان نیازهای عملیاتی، امنیتی و انتظامی تعریف می کند و حرفه مشمولان در آن گنجانده نمی شود. اگر این مشمولان به کار حرفه ای بپردازند، خارج از حوزه ستاد کل قرار می گیرند. در صورتی که از ابتدا سرباز به عنوان نیروی امنیتی - انتظامی تعریف شده است که باید در خدمت ماموریت های ستاد کل باشد.»

او معتقد است امکان توسعه ای از مرزهای کشور به این دلیل گرفته شده است که حوزه سربازی پوشش داده شود: «حق وتو در اختیار مسئولان امنیتی و نظامی است و با وجود هر نوع تخصصی فرد باید دو سال زندگی حرفه ای خود را کنار بگذارد. آمار چهار سال پیش نیز نشان می داد که در کل همسایه ها، فقط کویت خدمت اجباری وظیفه داشت که طرح خاتمه دادن به آن یک سال می شد که مورد بررسی قرار گرفته بود. جالب این که در عراق و افغانستان سربازی اجباری نیست. به نظر باید سازوکاری را پیش گرفت که در دنیا جواب داده است.»

اخبار امیدوارکننده از حذف سربازی اجباری / مشمولان خارج از کشور می توانند بدون مشکل بازگردند؟