چگونه در روابط عاطفی خود انسان مسئولیت پذیری باشیم؟
هدف از این بحث، ایجاد شناخت و ارائه راهکار در خصوص مسئولیت‌پذیری ،ضرورت درک آن در روابط، ذکر مراحل و گام‌های حسی برای پذیرش و مانوس شدن با آن در روابطمان است.در این مبحث نخست به چیستیِ مسئولیت‌پذیری و سپس به چگونگی کارکرد آن در روابط انسان و تلقی او از زندگی و در نهایت روش اکتساب و گسترش این مهم پرداخته شده است.
مسئولیت پذیری چیست؟
مسئولیت‌پذیری یک ویژگی بالغانه و خودآگاه است ،فرد مسئولیت پذیر حریم ، حق و سهم خودش ، نیازهایش ، نقاط ضعف ،قوت، استعداد‌هایش(قابلیت) و حساسیت‌هایش را می‌شناسد و در مسیر ارزیابی و شناخت خویش گام برمی‌دارد.فرد مسئولیت پذیر آگاه‌ست که زندگی یک بازی ِ هدف‌مند است ، یک بازی قرارمند و برحسب نقشی که در هر زمین بازی می‌پذیرد خود را مکلف و موظف بر انجام تکالیف و وظایف آن جایگاه می‌داند.
فرد مسئولیت‌پذیر متعهد است و با توجه به شناختی که از خودش دارد و کسب مهارتهای مورد نیازش، به حل مسئله میپردازد و از عهده اجرای قرارها و قوانین خلاقانه برمی‌آید.فرد مسئولیت‌پذیردر قبال آنچه از او خواسته می‌شود یا با او توافق می‌شود، خود را پاسخگو (مسئولیت‌پذیر=Responsible) می‌داند و به واسطه این میزان تعهد و ضمانت به پاسخگویی، قابل اتکاء و اعتماد است.
بنابراین مسئولیت‌پذیری مفهومی مبتنی بر شناخت و تجربه‌ست. هرچه درک ما از «زندگی» و دانش و بینش ما از «خودمان» به عنوان تجربه‌کننده زندگی بالاتر برود و در مراقبت و انسجام هر سه لایه جسم، روان و احساس به «تمامیت» برسیم، آنگاه در برابر احساسات،افکار و عملکردمان مسئولانه‌تر اقدام می‌کنیم.
اهمیت مسئولیت پذیری در روابط عاشقانه
به عهده گرفتن مالکیت و مسئولیت اعمال خود بخش مهمی از روابط سالم است. انجام این کار یک یادآوری قدرتمند است که شما بر نقشی که در رابطه خود بازی می کنید کنترل دارید. مسئولیت پذیری باعث ایجاد اعتماد و اطمینان می شود. وقتی مسئولیت رفتارهای خود را بر عهده می گیرید، تمایل خود را برای صداقت و آسیب پذیر بودن به شریک خود نشان می دهید که به نوبه خود شریک زندگی تان را تشویق می کند که با شما صریح باشد.
پذیرش سرزنش نابجا در روابط ناسالم ، به ویژه در روابط وابسته ، معمول است که یک نفر بگوید “همه چیز تقصیر شماست ” و شریک زندگی او بگوید “همه تقصیر من است” . در بسیاری از مواقع ، افراد ممکن است مسئولیت چیزهایی را بپذیرند که تقصیر آنها نیست و حتی ممکن است بدون اینکه آگاهانه بدانند این کار را انجام دهند . بهانه تراشی برای رفتار همسرتان یا خودتان ناسالم است و ممکن است منجر به نادیده گرفته شدن یا پذیرفته شدن این رفتارهای ناسالم شود . چگونه این را در زندگی واقعی تمرین کنیم مسئولیت پذیری فقط یک تمرین یک طرفه نیست .
نحوه تمرین مسئولیت پذیری در روابط
اگر دلتان می خواهد فرد مسئولیت پذیری باشید اما نمی دانید از کجا و چطور شروع کنید می توانید این نکات را مد نظر قرار بدهید. با رعایت این موارد می توانید مسئولیت پذیری را به یکی از بخشهای اصلی روابط خودتان تبدیل کنید:
مسئولیت پذیری تمرینی مشترک است و نمی توان به تنهایی آن را انجام داد. پس حتما باید هم شما و هم شریک عاطفیتان در این کار با هم همکاری کنید. صحبت کردن با طرف مقابلتان به شما کمک می کند تا بفهمید اعمال و رفتار شما چه تاثیری روی دیگران می گذارد. یادتان باشد که ایده بهبود رابطه را در یک زمان آرام و بی تنش مطرح کنید نه وسط دعوا و درگیری! چون ممکن است اینطور برداشت شود که شما قصد سرزنش طرف مقابلتان را دارید.
ببینید معمولا با همسرتان چطور رفتار می کنید؟ روی لحظات یا حرفایی که باعث ایجاد تنش و درگیری می شوند فکر کنید. خوب تمرکز کنید و ببینید معمولا کدام رفتار شما باعث ایجاد دعوا و مشاجره می شود؟ علاوه بر این باید به رفتارها و عادات خوب خودتان که باعث تقویت و بهتر شدن رابطه می شود هم فکر کنید و ببینید چه کارهایی باعث بهتر شدن رابطه شما می شود.
وقتی رفتارهای معمول و همیشگی خودتان را ارزیابی کردید، از خودتان بپرسید که این رفتار ممکن است چه تاثیری روی همسر یا شریک عاطفی شما بگذارد. چه رفتاری باعث می شود همسرتان احساس کند برای شما مهم است و کدام کارها باعث ناراحتی و دلخوری او می شود. بعد با همسرتان به آرامی و با ملایمت درباره مسائلی که رابطه شما را خراب می کند حرف بزنید و احساسش را درباره کارهای خودتان بپرسید.
وقتی رفتارهای مختلف و تاثیرشان روی طرف مقابلتان را شناسایی کردید، نوبت تغییر کردن می رسد. در این مرحله باید به تغییراتی که باعث بهتر شدن رابطه می شوند فکر کنید. برای کاهش رفتارهای منفی و بیشتر کردن کارها و رفتارهای مثبت برنامه ریزی کنید.
یادتان باشد رابطه درست و صحیح به این معنی نیست که فقط شما باید کاملا خودتان را تغییر بدهید تا اطرافیانتان را خوشحال کنید، بلکه در یک رابطه درست، هر دو طرف برای بهتر شدن اوضاع با هم همکاری و تغییر می کنند. هم شما و هم شریک زندگیتان باید باید فداکاری و سازش را اولویت قرار بدهید و در جهت بهتر شدن مسائل برای هر دویتان تلاش کنید.
وقتی شروع به تمرین مسئولیت پذیری می کنید باید هر دو با هم تلاش کنید و جلو بروید. اگر متوجه شده اید همسرتان در حال تغییر برای بهبود روابط است، شما هم پا به پای او حرکت کنید و تنهایش نگذارید. مشارکت در رابطه باعث می شود هر دو طرف احساس اهمیت و دیده شدن پیدا کنند و با انگیزه بیشتری ادامه بدهند.
برای اینکه انرژی و انگیزه تان را حفظ کنید باید مرتب بررسی کنید و ببینید آیا جنبه های مختلف روابطتان بهبود پیدا کرده و اوضاع خوب پیش میرود یا نه. اگر متوجه اشتباهاتی شدید، دنبال راههایی بگردید که جلوی اشتباه هر دویتان در آینده را بگیرد.
اگر متوجه افزایش تنش و درگیری در روابطتان شدید و کاری از دستتان برنمی آمد، بهترین کار مراجعه به مشاور یا کمک گرفتن از یک شخص بی طرف است.
سخن پایانی
مسئولیت پذیری (Responsibility) نوعی تعهد شخصی و درونی است که در آن فرد خود را موظف می‌داند تمام اعمال، افکار و احساساتش به شکلی صحیح را برای انجام مطلوب کارهایی که به او مربوط است به کار گیرد. مسئولیت پذیری باعث می‌شود فرد سهم خودش و دیگران را در اثر روی امور مختلف تشخیص دهد و به اندازه سهم خودش تلاش کند تا کارها درست پیش رود. این کارها گاهی وظایف شغلی،تحصیلی، اجتماعی، خانوادگی، دوستی و گاهی نیز وظایف مربوط به رابطه عاطفی است که موضوع این مقاله بود.