مواد اولیه و وسایل مورد نیاز برای کار چله کشی
درست مانند بافت فرش که نیاز به ابزار خاص این کار است ، برای انجام عملیات چله کشی نیز به وسایل خاصی نیاز میباشد مانند دار قالیبافی ، دفه و دفتین ، نقشه قالی ، نخ چله ، آچار ، تسمه چوبی ، سیخ پود کشی ، متر ، مداد سیاه یا ماژیک معمولی ، میخ و چکش. اکثر این ابزار همان ابزارهایی اند که در بافت فرش نیز به کار میروند و کاربردشان یکسان میباشد ، در ادامه به توضیح مختصری در رابطه با تعدادی از این وسایل میپردازیم :
دار قالی
هر فرشی در ابتدا روی یک چهارچوب ساخته می شود. دار یا دستگاه قالی این چهارچوب است که در دو نوع دار افقی و دار عمودی وجود دارد و از اصلی ترین وسایل مورد نیاز برای قالیبافی است. دار افقی معمولا روی زمین قرار داده می شود و فضای بیشتری را اشغال می کند و شاید برای کسانی که مشکل کمر درد دارند مضر باشد، اما دار عمودی به صورت ایستاده و تکیه داده شده به دیوار مورد استفاده قرار می گیرد، فضای اشغال می کند و به طور کلی استفاده از آن برای دوران آموزش و یا حتی بعد از آن راحتتر است. معمولا برای افرادی که شروع به یادگیری این هنر اصلیل ایرانی کرده اند دار عمودی با ابعاد کوچک ( معمولا ۴۰*۴۰ سانتی متر) استفاده می شود.
نخ چله
بعد از اینکه دار قالی را تهیه کردیم حال نوبت به چله کشی است. چله همان تارهایی است که فرش روی آن بافته می شود. چله فرش مهم ترین بخش کار است، زیرا اگر درست و اصولی نصب نشده باشد فرش آن ظرافت لازم را ندارد. امروزه بیشتر از نخ چله پنبه ای استفاده میشود در صورتی که در گذشته بیشتر این نخ ها از جنس ابریشم و پشم بوده.
نقشه فرش
پیشنهاد میکنیم برای شروع از نقشه های ساده تر و خلوتتر استفاده کنید تا دستتان به مرور راه بیوفتد. در نقشه های سنتی باید نسبت به طرحی که دارید خودتان خامه تهیه کنید ولی در نقشه های کامپیوتری هر رنگ کد مخصوص خود را دارد و همراه نقشه میتوانید آن ها را تهیه کنید.
چله کشی به روش ترکی
چله کشی به روش ترکی برعکس چله دوانی درمناطق فارسی باف برروی دار انجام می گیرد.درمرحله اول دارقالی رابراساس اندازه انتخاب می کنیم.بوسیله متر یا نخ دوگوشه دار را اندازه می گیریم که بای یک اندازه باشد. سپس برروی راست روها دوعدد نخ (ترجیحا چندلا) براست روها به فاصله ۲۰ سانتی متری ازیکدیگر گره می زنیم. وسط سرداروزیردار را پیدا نموده واز وسط آنرا به هرطرف به فاصله های ۷ سانتی متری تقسیم می کنیم. حال چله رااز طرف چپ به زیردرار، روی خط اول گره زده سپس چله را از روی نخ اول وزیر نخ دوم رد می کنیم، گلوله نخ ازبالای سردار به دورآن چرخیده واززیر برگشت داده می شود.در سری بعد تار(چله) را اززیر نخ اول وروی نخ دوم رد می کنیم.
سیه بندی: به تقسیم چله ها برروی سردار وزیردار، سیه بندی می گویند. معمولا سیه بندی را درسردار به فاصله های ۲/۷ سانتی متری ودرزیردار۷ سانتی متری تقسیم می کنند وعلت آنجلوگیری ازعیب سره دارشدن می باشد.
چله کشی به روش فارسی
ابتدا میله ای به طول یک متر و ضخامت پنج الی هشت سانتیمتر به طور مستقیم داخل دیوار یا به طور عمود بر زمین فرو برده سپسُ میله ی دیگری را در فاصله ای به اندازه ی طول قالی مورد نظر بعلاوه هشتاد سانتیمتر اضافی جهت ریشه های قالی به موازات میله ی اولی فرو می کنیم ، نخ مورد نظر را تهیه نموده معمولاً از نخ پنبه نمره 20 دوازده یا چهارده لا جهت چله کشی استفاده می شود بدین لحاظ نخ های پنبه را به صورت توپکی شکل درآورده و آن را داخل دو تشتک جداگانه می گذاریم، یک نخ را بدست راست و نخ دیگر را بدست چپ میگیریم و خود ما در وسط نخها قرار می گیریم نخ اول را می اندازیم نخ دست راست را از زیر و نخ دست چپ را از رو می گذاریم، وقتی که دوباره به اول برگشتیم اول نخ دست راست را به فرم هشت انگلیسی نگه می داریم و بعد نخ دست چپ را از زیر میله و از روی دست راست می بریم و هر دو نخ را از زیر میله دیگر می بریم و تا آخر به همین ترتیب ادامه میدهیم، آنچه در این مرحله مهم است مسئله کشش نخ های چله است که دقیقاً باید مواظب آن باشیم، تا آخر یکنواخت تنیده شود و نباید به صورتی باشد که یک قسمت محکم و قسمت دیگر آن شل باشد.
چله کشی در قالی بافی چیست؟
