چرا اردوغان می خواهد به شمال سوریه حمله کند؟

کاهش حضور نظامی روسیه در سوریه، مؤثرترین عامل برای مقدمه چینی دولت ترکیه برای حمله به شمال سوریه است.

ساعدنیوز: دولت ترکیه اعلام کرده است که به زودی به شمال سوریه و بخشی از خاک عراق برای مبارزه با استقلال طلبان کرد و مشخصاً گروه تروریستی پ ک ک حمله خواهد کرد. این خبر با واکنش تند کشورهای همسایه خصوصاً ایران همراه شده است. چه تحولاتی زمینه این تصمیم متهورانه دولت آقای اردوغان را فراهم کرده است؟

دکتر سجاد آتشبار: دولت ترکیه اعلام کرده است که به زودی به شمال سوریه و بخشی از خاک عراق برای مبارزه با استقلال طلبان کرد و مشخصاً گروه تروریستی پ ک ک حمله خواهد کرد. این خبر با واکنش تند کشورهای همسایه خصوصاً ایران همراه شده است. چه تحولاتی زمینه این تصمیم متهورانه دولت آقای اردوغان را فراهم کرده است؟
دکتر سجاد آتشبار: بزرگترین تحولی که طی ماه های اخیر رخ داده و زمینه را به تعبیر شما برای این تصمیم متهورانه اردوغان مساعد کرده است، جنگ اوکراین می باشد که به نوعی باعث کاهش حضور نظامی روسیه در سوریه شده است. از زمستان سال میلادی جاری، دولت ترکیه برنامه ای را برای حمله نظامی به شمال سوریه و مشخصاً منبج و تل رفعت طراحی کرده بود. و حتی ادعاهایی هم درباره جزئیات این عملیات نظامی مطرح می شد. تا جایی که آقای اردوغان سفری به روسیه داشت تا از پوتین، اجازه انجام این عملیات را بگیرد ولی در آن تاریخ این اجازه صادر نشد. و ترکیه موفق به انجام این عملیات نشد.
در ماه های اخیر و با شروع جنگ در اوکراین و افزایش تمرکز نیروهای نظامی روسیه در میدان نبرد اوکراین که به نوعی به باتلاق ارتش این کشور نیز تبدیل شده است، باعث شد که به لحاظ لجستیکی و پرسنلی، حضور روسیه در سوریه کمرنگتر شود. همین کاهش حضور نظامی روسیه در سوریه، و خلا قدرت شکل گرفته در سوریه مؤثرترین عامل در ایجاد فرصت جدید برای دولت ترکیه به منظور حمله به شمال سوریه است.
البته کاهش حضور روسیه در سوریه به هیچ وجه به معنای این نیست که روسیه از سوریه چشم پوشی کرده است و چنین تصوری بسیار ساده باورانه خواهد بود. طبیعتاً حضور نظامی روسیه در مناطق استراتژیک و حیاتی در سوریه ادامه دارد. اما در برخی مناطق شاهد کمرنگ شدن حضور روس ها هستیم خصوصاً نیروهای امنیتی منتسب به شرکت های خصوصی روسی؛ و نیز پروازهای جنگنده های روسی نیز بر فراز سوریه کاهش یافته است.

ترکیه نگرانی های جدی ای نیز درباره تقویت جنبش استقلال طلبی کردی در سوریه دارد و ترس از این وجود دارد که این استقلال طلبی به داخل خاک ترکیه نیز سرازیر شود.

ساعدنیوز: آقای اردوغان چه اهداف راهبردی مشخصی را در این حمله دنبال می کند؟

دکتر سجاد آتشبار: اگر اهداف آقای اردوغان از این حمله را در نظر بگیریم؛ دو هدف کلی برای این تصمیم دولت ترکیه می توانیم مشخص کنیم؛ یک هدف، می تواند مربوط به سیاست داخلی و انتخابات در ترکیه باشد (که پیشتر در مصاحبه ای با همدیگر در این خصوص صحبت کرده ایم) و یک هدف، نیز جنبه ژئوپلتیک و منطقه ای دارد.

طبیعتاً با کاهش حضور نظامی روسیه در سوریه، موازنه قوا در این کشور تحت تأثیر قرار گرفته است. تا جایی که جمهوری اسلامی ایران سعی کرده خلأ به وجود آمده را از طریق گروه های مقاومت پر نماید. ترکیه نیز می خواهد از این خلأ بهره برده و حضور خود در شمال سوریه را گسترش دهد. تا از یک سو قدرت تاثیرگذاری بر آینده سوریه را افزایش دهد و اجازه ندهد که معادلات امنیتی و توازن قوا در سوریه به ضرر آنکارا تغییر نماید. بنابراین، رقابت با ایران در سوریه یکی از دلایل تحرک اخیر آنکارا برای حضور پررنگ تر در شمال سوریه است.
از جانبی دیگر ترکیه نگرانی های جدی ای نیز درباره تقویت جنبش استقلال طلبی کردی در سوریه دارد و ترس از این دارد که این موج استقلال طلبی به داخل خاک ترکیه نیز سرازیر شود. بنابراین، آنکارا به دنبال ان است که با حمله به شمال سوریه مانع از گسترش جنبش استقلال طلب کردی و قدرت گیری بیش از پیش نیروهای کردی در سوریه و منطقه شود.

محدود کردن ایران و کاهش نفوذ نیروهای مقاومت اهدافی است که اسرائیل و ترکیه در آن ها اشتراک نظر دارند.

ساعدنیوز: در ماه های اخیر، روابط ترکیه و اسرائیل تحولات قابل توجهی را تجربه کرده است و حتی رئیس جمهوری اسرائیل سفری به آنکار داشت و مورد استقبال آقای اردوغان قرار گرفت. از طرفی هم، با آغاز جنگ در اوکراین، روابط روسیه با اسرائیل دچار فراز و نشیب های جدی ای شده است. آیا ارتباطی بین این مطالب و تصمیمی که دولت ترکیه گرفته است وجود دارد؟

دکتر سجاد آتشبار: اکثر ناظرین در این نکته اتفاق نظر دارند، که منافع ترکیه و اسرائیل در محدود کردن و کاهش نفوذ ایران در سوریه همپوشانی دارد و این دو کشور در این زمینه همنظر هستند. البته آمریکا هم در این زمینه، با اسرائیل و ترکیه هم نظر است. اما یک چالش جدی وجود دارد که روابط ترکیه با اسرائیل و آمریکا را بحرانی می کند و آن حمایت این دو کشور از کردهای جدایی طلب است که ترکیه به شدت مخالف آن است.
من بعید می دانم که ارتقای روابط ترکیه و اسرائیل، باعث شده باشد که اسرائیل نظر ایجابی خواه در مقام تشویق خواه در مقام تأئید درباره اقدام نظامی ترکیه در شمال سوریه داشته باشد.
پیشتر در سال 2016، زمانی که روابط اسرائیل و ترکیه، بسیار پر تنش تر از حال حاضر بود، ترکیه عملیاتی را در شمال سوریه انجام داد بی آنکه هماهنگی ای با اسرائیلی ها داشته باشد. من هیچ اماره و نشانه ای مبنی بر دخالت نظر اسرائیل در طرح ترکیه برای تهاجم نظامی به شمال سوریه و یا همکاری آن ها در این زمینه مشاهده نمی کنم.
البته همان طور که گفتم، محدود کردن ایران و کاهش نفوذ نیروهای مقاومت در سوریه اهدافی است که اسرائیل و ترکیه در آن ها اشتراک نظر دارند. اگر تنشی جدی در آینده میان ترکیه و محور مقاومت بروز کند و به نقطه حاد برسد، شاید زمینه ای برای شیطنت اسرائیل فراهم شود و اقداماتی را از جانب رژیم صهیونیستی برای سواستفاده از این تنش بر علیه منافع ایران و محور مقاومت شاهد باشیم.

چرا اردوغان نمی تواند پوتین را با صدای بلند محکوم کند؟