واقعیت این است که پنتاگون چنین حدس می زد که اوکراین در کمتر از ده روز سقوط خواهد کرد و به همین دلیل در روزهای آغازین جنگ، آمریکا تصمیمی بر کمک نظامی نداشت.
ساعدنیوز: زمانی که در 24 فوریه روسیه حملات خودش به اوکراین را آغاز کرد، تحلیل اکثر ناظران و انتظار غالب مردم جهان آن بود که روسیه به عنوان یک ابرقدرت نظامی و هسته ای بتواند در کمتر از 10 روز کل خاک اوکراین را به اشغال خودش درآورد. اما خلاف این انتظارات بعد از گذشت نزدیک به 60 روز از جنگ در اوکراین، روسیه از اشغال بسیاری از مناطق مهم اوکراین بازمانده و خبرها حاکی از عملیات در شرق اوکراین و محدود شدن حملات به منطقه دونباس است. حتی برخی خبرگزاری ها از تعیین ژنرال آلساندر دورنیکوو از سوی پوتین به عنوان فرمانده جدید نیروهای روس در جنگ اوکراین خبر داده اند. چرا روسیه نتوانست به عنوان یک ابرقدرت، پرونده جنگ اوکراین را در ده روز ببندد؟
میکائیل مدیرروستا: همان طور که در ابتدای جنگ نیز دولت روسیه به صراحت اعلام کرد، در قدم اول استان های نزدیک به روسیه یعنی جمهوری های خودمختار لوهانسک و دونتسک برای کرملین اهمیت دارند و مقامات مسکو گفتند که قصدی بر اشغال خاک اوکراین ندارند. بلکه هدفشان کمک کردن به استقلال منطقه دونباس و دو جمهوری لوهانسک و دونتسک است. به نظر من در این برهه تلاش روسیه بر الحاق این دو جمهوری به خاک خودش تحت هر عنوان اعم از حمایت از این دو جمهوری در برابر دولت مرکزی اوکراین یا هر عنوان دیگری برای ایجاد یک منطقه حائل میان روسیه و اوکراین و مقابله با گسترش ناتو به شرق است.
اما وقتی ما نقشه حرکت نیروهای روسیه در اوکراین را بررسی می کنیم متوجه می شویم که ارتش روسیه به سمت جنوب اوکراین در حرکت است و عملاً هدف قطع کردن دسترسی دولت زلنسکی به دریای سیاه است. ارتش روسیه در ابتدا از شمال به اوکراین وارد شد و به صورت جدی به سمت کی یف حرکت کرد و به هر دلیلی خواه مقاومت ارتش اوکراین یا هر دلیل دیگری نتوانست وارد پایتخت این کشور شود. اما امروز با جدیت تمام و تلاش چندین برابر در جنوب در حال پیشروی است و بعد از خرسون در تلاش است تا کنترل اودسا را به دست بگیرد. اگر این اتفاق بیفتد و نیروهای روس اودسا را بگیرند، عملاً دسترسی اوکراین به دریای سیاه قطع خواهد شد. این نقشه ای است که به نظر دولت روسیه دنبال می کند.
اما ما البته نه به عنوان حامی بلکه به عنوان یک نظاره گر مثل باقی مردم دنیا با تصوری که از روسیه به عنوان یک ابرقدرت نظامی داشتیم، انتظارمان این بود که روسیه به عنوان یک دولت قوی و با توجه به ضعف دولت اوکراین، در کمتر از ده روز کل خاک اوکراین را به تسخیر خودش درآورد. اما این اتفاق در عمل نیفتاد. این اتفاق می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. شاید یکی از دلایل این رویداد، تردیدهای مسکو درباره جایگزین و آلترناتیو مناسب برای دولت زلنسکی در صورت سقوط کامل کی یف عامل این مسأله بوده است. چرا که روسیه احتمال دارد چنین فکر کرده باشد که با سقوط زلنسکی و فشارهای دولت های غربی نتواند تجارت خودش را با دنیای خارج سر و سامان دهد و اقتصاد روسیه آسیب بیشتری را متحمل شود. بنابراین، تصمیم بر این شده است که دولت زلنسکی در محاصره اقتصادی و نظامی بماند. این تصمیم ممکن است در میانه تحولات جنگ گرفته شده باشد.
نکته بعد این است که نه انگلیس و نه آمریکا و نه دیگر کشورهای حامی دولت اوکراین تصور این را نداشتند که ارتش اوکراین بتواند به روسیه تلفاتی را تحمیل کند و به همین دلیل بحثی هم از کمک های تسلیحاتی یا نظامی به کی یف مطرح نبود. اما بعد از فرسایشی شدن جنگ و سنگین تر شدن سایه افکار عمومی بر روی دولت روسیه به دلیل مخالفت های گسترده با ادامه جنگ، آمریکا و انگلیس فرصت را مناسب دیدند تا حمایت های خودشان را افزایش دهند. واقعیت این است که پنتاگون چنین حدس می زد که اوکراین در کمتر از ده روز سقوط خواهد کرد و به همین دلیل در روزهای آغازین جنگ، آمریکا تصمیمی بر کمک نظامی نداشت.
اما به هر صورت، مقاومت در کی یف در برابر نیروهای روس شکل گرفت و بعد از مشاهده این رویدادها، آمریکا تصمیم به ارسال کمک های نظامی به صورت غیرمستقیم و تقویت دولت زلنسکی در برابر پوتین گرفت. این کمک ها هم از سوی آمریکا و انگلیس و نیز کشورهای دیگر، باعث فرسایشی شدن جنگ اوکراین شد. طبیعتاً در مورد تمام جنگ ها اینگونه است که اگر جنگی در ظرف 10 روز به نتیجه نرسد، بعد از آن تدریجاً فرسایشی می شود. چون رصد رسانه ها بر جنگ دقیقتر می شود و مقامات کشور مورد حمله تصمیمات بهتری با توجه به داده های میدانی اتخاذ می کنند و مقاومت در برابر نیروهای متخاصم بیشتر می شود. بنابراین، من معتقدم که تطویل جنگ به هیچ وجه به نفع روسیه نیست و خطر بزرگی برای این کشور محسوب می شود و شاید به همین دلیل است که روسیه بر روی حفظ منطقه دونباس و الحاق دو جمهوری لوهانسک و دونتسک به خاک روسیه و تنگتر کردن محاصره اقتصادی و نظامی اوکراین متمرکز شده است.
گذشته از این مباحث نمی توان این واقعیت را کتمان کرد که آمریکا نه به فکر مردم اوکراین است و نه دلنگران زلنسکی. فارغ از حرف های نژادپرستانه ای که در خصوص حمایت از آوارگان بلوند و چشم آبی اوکراینی و مهمتر بودن آنها از مردم مظلوم فلسطین، یمن و سوریه مطرح شد؛ نباید این موضوع را فراموش کنیم که ایالات متحدهدر صدد است تا با فشار بر کشورهای مخالف سیاست های آمریکا خصوصاً چین و آلمان، رشد اقتصادی خودش را تضمین کند و مقابل حرکت های مستقل این کشورها بایستد.
هدف انگلیس و آمریکا این است که پوتین را نزد افکار عمومی روسیه متهم سازند و اگر فردا روزی روسیه به طور کامل در اوکراین شکست خورد، زمینه مجازات پوتین در دادگاه و برکناری او فراهم شود.
ساعدنیوز: در هفته گذشته ما شاهد حضور مقامات اروپایی خصوصاً مسئول سیاست خارجی و رئیس اتحادیه اروپا در اوکراین بودیم. خصوصاً قدم زدن بوریس جانسون به همراه زلنسکی در خیابان های کی یف بسیار خبرساز شد. برجسته شدن این اتفاق به نوعی دهن کجی به پوتین و ارتش روسیه بود. به نظر حضرتعالی سران اتحادیه اروپا و خصوصاً نخست وزیر انگلیس با این کار می خواهند چه پیامی را به دنیا و روسیه مخابره کنند؟
میکائیل مدیرروستا: اولین پیام این اتفاق آن بود که قدرت نظامی روسیه تحلیل رفته است. رهبران اروپایی می خواهند بگویند که ما از چنان قدرتی برخوردار هستیم که روسیه را در این معادله شکست دادیم. این اتفاق بیشتر بُعد رسانه ای و خبری داشت و به همین دلیل در رسانه ها برجسته شد و اصولاً هدف از این کار، قدرت نمایی بود. آنها میخواهند بگویند که ما پیروز میدان شدیم و امروز ما در کی یف قدم می زنیم نه پوتین! در فاز دوم، بوریس جانسون و سایر مقامات اروپایی تلاش می کنند تا با این کار روسیه را تحریک کنند.
انگلیس در این مورد به یک سردمدار تبدیل شده است. تلاش بریتانیا بر این است که دو نکته را برجسته سازد: نکته اول این که پوتین شروع کننده این جنگ بوده است. انگلیس در تلاش است تا بگوید که سایر مقامات کرملین باید فاکتور گرفته شوند و بحران در اوکراین نتیجه تصمیم شخص پوتین است. بایدن هم علیرغم نداشتن هوش و حواس لازم برای القای این مطلب، در سخنانش تلاش می کند تا با جنایتکار خواندن پوتین همین مطلب را به افکار عمومی جهان القاء کند. فارغ از درست یا غلط بودن این تئوری، هدف انگلیس و آمریکا این است که پوتین را نزد افکار عمومی روسیه متهم سازند و اگر فردا روزی روسیه به طور کامل در اوکراین شکست خورد، زمینه مجازات پوتین در دادگاه و برکناری او فراهم شود. ولیکن مقامات غربی نمی دانند که فعلاً نظام سیاسی روسیه به گونه ای است که حول شخصی به نام ولادیمیر پوتین سامان یافته است و طبیعتاً مجازات پوتین به معنای فروپاشی کل نظام روسیه است که البته غربی ها در نهایت به دنبال همین اتفاق هم هستند.
بنابراین، مقامات اروپایی در تلاش هستند تا افکار عمومی روسیه را بر علیه پوتین تحریک کنند. اگر روسیه تصمیم به پیشروی برای تلافی قدرت نمایی جانسون و متحدین اش در کی یف را بگیرد، طبیعتاً روسیه در برابر افکار عمومی محکوم می شود. اگر هم واکنشی نشان داده نشود، قدرت نمایی غربی ها کامل می شود و باز روسیه منزوی می شود. این دقیقاً همان سناریویی است که در آغاز جنگ توسط اروپایی ها اجرا شد. قبل از 24 فوریه، رسانه های غربی و سران کشورهای غربی مسأله حمله قریب الوقوع روسیه به اوکراین را مطرح کردند. وضعیت به گونه ای شد که اگر روسیه عقب نشینی می کرد، اقتصاد این کشور از هم فرومی پاشید و اگر حمله می کرد باز آسیب جدی ای به این کشور وارد می شد. بنابراین، این سناریو به نحوی طراحی شده است که در هر صورت روسیه متضرر می شود.
اما گذشته از این حرکت آمریکا، انگلیس و متحدانشان واقعیت نظام بین الملل در این خصوص چیز دیگری است. نظام بین الملل آگاهانه تر پیش می رود. درست است که روسیه از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد اخراج شد. ولی بیشتر کشورها می دانند که غرب بحران زایی می کند. هدف غرب حمایت از ملت و دولت اوکراین در برابر روسیه نیست؛ بلکه هدف مقابله با اقتصاد روسیه و نقش حیاتی این کشور در بازار انرژی است. آمریکا می خواهد به مختصات تقسیم انرژی دنیا حاکم شود و برای منابع انرژی خودش مشتری پیدا کند. بعد از حوادث سال 2021 و گرانی انرژی در انگلیس، طبیعتاً بریتانیا علاقه دارد تا وابستگی اروپا به روسیه در حوزه انرژی کم و کمتر شود. این ها اهداف اصلی از ایجاد بحران در اروپا است.
جبهه رسانه ای غرب شبانه روز در تلاش است تا با منحرف کردن افکار عمومی جهان، اجازه روشن شدن اهداف کشورهای غربی از ایجاد این بحران را ندهد. اما واقعیت این است که کشورهای مستقلی مانند چین و آلمان حرف انگلیس و آمریکا را نمی پذیرند. وضعیت به گونه ای است که اگر روسیه حجم حملاتش را کم کند و شرایطی پیش بیاید که آتش بس شکل بگیرد، آلمان آماده است که قراردادهای خود با روسیه را در حوزه های مختلف از نو تجدید کند. مجارستان و اتریش با اتحادیه اروپایی در تحریم روسیه همراهی نمیکنند. سفر صدر اعظم اتریش به روسیه و دیدار با پوتین پیام روشنی را به دنیا مخابره می کند. این طور نیست که تمام کشورهای اروپایی متحد در برابر روسیه یک خط سیر واحد را دنبال کنند. این کشورها می دانند که آمریکا و انگلیس به دنبال اهداف خودشان هستند. آنها می دانند همراهی تام و تمام با این کشورها در تحریم روسیه یعنی تورم و بحران در داخل کشور خودشان و آنها این را نمی خواهند.
حدود دو هفته پیش بوریس جانسون رهایی مردم اوکراین از زیر یوغ روسیه را با رهایی مردم انگلیس از یوغ اتحادیه اروپایی یا همان برگزیت مقایسه کرد! این موضع جانسون با انتقادات شدید در رسانه ها مواجه شد و تلاش بر این شد که این خبر خیلی انعکاس نیابد. اما واقعیتی در این موضع جانسون نهفته است. پیام این سخن جانسون این است که همان طور که منافع کشور انگلیس ایجاب می کرد که از اتحادیه اروپایی جدا شود، امروز هم منافع داخلی انگلیس ایجاب می کند که روسیه به اوکراین حمله کند! اتحادیه اروپایی و روسیه در یک جبهه قرار گرفته اند. بنابراین، جانسون به روشنی اعلام می کند که ما دلنگران اروپا نیستیم بلکه منافع خودمان این مواضع را اقتضاء میکند. این نگاهی است که انگلیس در حوزه سیاست خارجی و اقتصاد دارد. با فشار یا تشویق در تلاش است که کشورها را با سیاست های خودش همراه کند. خوشبختانه کشورهای اروپایی دارای سیاستمدارانی کاربلد هستند و مواضع کشورهایی مانند اتریش، مجارستان یا آلمان نشان می دهد که آنها منافع ملی خودشان را بر منافع انگلیس یا آمریکا ترجیح می دهند.
تهاجم روسیه به اوکراین و فروپاشی ساختار نظام بین الملل
