چطور یک ساز سه تار خوب بخریم؟

بهترین نوع سه تار

بهترین مارک سه تار چیست؟ از جمله سوالات رایجی است که افراد در هنگام خرید این ساز با آن مواجه می شوند.

در پاسخ به این افراد باید گفت که اگر چه امروزه برندها و مارک های مختلفی در حال تولید این ساز و فروش سه تار در فروشگاه های موسیقی می باشد با این حال بهتر است در هنگام انتخاب بهترین و محبوب ترین نوع سه تار ضمن توجه و خرید بهترین برند سه تار به مشخصات و داشتن ویژگی های یک ساز خوب و کیفیت ساخت آن توجه نمایید.

چرا که امروزه خرید بهترین سه تار هیچی ربطی به برند و مارک سازنده ساز ندارد زیرا ممکن است یک برند تولیدی سه تار از همه مدل ساز با کیفیت های مختلف را بسازد و در این صورت نتوانید ساز مناسب و مرغوبی را خریداری نمایید.

پیش از هرچیزی در هنگام خرید سه تار باید بدانید که این ساز بسته به درجه مهارتی که دارید به سه بخش تقسیم می شود. یعنی کلیدیترین نکته در هنگام خرید ساز سه تار این است که ببینید در چه سطحی از نوازندگی قرار دارید و ساز را بر اساس آن انتخاب کنید.

• سازها سه تار مشتقی: این نوع سه تار برای افراد مبتدی و تازه کار مناسب هستند که به تازگی شروع به یادگیری سه تار می کنند.
• ساز سه تار معمولی: این نوع سه تار هم برای نوازندگان عادی و تمرین کردن مناسب هستند.
• سه تار حرفه ای: این نوع ساز هم برای کارهای حرفه ای و افراد حرفه ای مناسب هستند. از این نوع سه تار برای ارای کنسرت یا ضبط استودیویی استفاده می شود که دارای کیفیت بسیار بالا از نظر ظاهر و صدای ساز است.

معرفی اجزا ساز سه تار

شاید شما که هم اکنون در حال مطالعه این راهنمای خرید سه تار هستید جزو نوازندگان حرفه ای یا مبتدی باشید؛ اما در هر صورت باید برای خرید با اجزای مختلف آشنایی داشته باشید که گزینه مناسب را انتخاب کنید. ساز سه تار از چندین بخش مختلف تشکیل شده است که شامل موارد زیر هستند.

کاسه

کاسه سه تار جزو اجزای اصلی این ساز است که شکل گلابی دارد و تقریباً از نظر ظاهری با سازهای عود یا تنبور هماهنگ است؛ با این تفاوت که نسبت به آنها ابعاد کوچکتری دارد. طول کلی کاسه می تواند بین 26 تا 30 سانتی متر متغیر باشد. بسته به این میزان طول عرض آن نیز بین 12 تا 16 سانتی متر و عمقی در حدود 13 سانتی متر دارد.

کاسه سه تار درواقع جعبه صوتی این ساز است ، یکی از عوامل تاثیرگذارد ر صدای ساز انتخاب جنس مناسب چوب است. کاسه سه تار نیز می تواند از چوب درخت های مختلفی همچون توت، آزاد، افرا و گردو باشد که در بیشتر سازها چوب توت بهترین و مقاومترین گزینه است.

کاسه سه تار می تواند در دو حالت ساخته شده باشد؛ یا کاسه از به هم چسبیدن قطعات تشکیل شده که به آن کاسه ترکه ای گفته می شود و یا اینکه ساختار یک پارچه دارد. کاسه های ترکه ای گزینه مناسب تری هستند. چرا که در نوع یکپارچه ممکن است بعد از مدتی کاسه ترک بردارد.

صفحه رویه سه تار

روی کاسه سه تار، یک صفحه چوبی قرار گرفته است. جنس این صفحه روییِ ساز، توت هست. بهترین سه تار، سه تاری است که خطوط روی صفحه آن منظم و متراکم باشد. یعنی هرچه خطوط چوب توت به کار رفته در صفحه رویی، موازی تر و نزدیک تر باشد این ساز، سه تار بهتری است. در تصویر مقابل به نظم و تراکم خطوط روی صفحه دقت کنید.

سیم های سه تار

سه تار، دارای 4 سیم است. دو سیم سفید فولادی 0.20 و 0.18 و دو سیم قرمز از جنس برنز.سیم هایی که برای سه تارهای عالی استفاده می شود معمولا سیم های آلمانی و کره ای هستند. سیم های آلمانی در بازار ایران بیشتر رواج دارد. ازین نمونه می توان به سیم های وحدتی اشاره کرد.

تنوع زیادی در سیم های سه تار وجود ندارد. در صورت زنگ زدن سیم حتما باید برای تعویض آن اقدام کرد. اجزای اصلی ساز، موثر در کیفیت و صدای نهایی سه تار هستندسیم های سفید ٠.١٨ و ٠.٢٠ می توانند با توجه به نیاز نوازنده استفاده شوند. درصورتیکه نوازنده بخواهد به تمرین اتود بپردازد و بخواهد اکشن ساز را بالاتر ببرد، بهتر است از سیم ٠.٢٠ و از سیم سل ٠.٢٢ استفاده کند. همچنین در صورت نیاز نوازنده به اکشنِ پایین تر به خصوص در زمانی که احساس می کند سیم ها خیلی سفت هستند، استفاده از سیم سل ٠٢٠ و سیم سفید ٠١٨ توصیه می شود.

سیم گیر

سیم گیر سه تار وظیفه نگهداری از سیم ها را برعهده دارد. این قطعه که از جنس چوب است در بخش انتهایی ساز قرار داشته و دارای شیارهایی است که سیم ها از درون آن رد شده و در جای خود ثابت می مانند. جنس سیمگیر می تواند چوبی بوده و از درخت هایی همچون شمشاد یا فوفل در ساخت آن استفاده شده باشد یا اینکه استخوانی بوده و از شاخ قوچ و حیوانات ساخته شده باشد. بیشتر سیم گیرها به رنگ سفید هستند.

خرک

خرک سه تار قطعه ای متحرک از جنس چوب است که روی صفحه سه تار قرار می گیرد. سیم ها پس از عبور از سیم گیر از روی خرک رد شده و تا دسته ادامه دارند. خرک می تواند بین 5 تا 6 سانتی متر باشد و ارتفاع آن نیز کمتر از یک سانتیمتر است که با شیطانک ها هماهنگ شده است.

مضراب سه تار

نواختن سه تار با استفاده از ناخن صدایی ظریف و متحیرکننده دارد. اما کسانی که نمی توانند ناخن سبابه خود را بلند کنند یا اینکه ناخن شکننده دارند باید از مضراب استفاده کنند.

مضراب سه تار را می توان مانند یک انشگتر در بند اول انگشت سبابه خود قرار داده و شروع به نواختن کنید. جنس مضراب سه تار می تواند از فلز یا شاخ حیوانات باشد.

بررسی مشخصات ظاهری

منظور از مشخصات ظاهری این است که کیفیت ساز را بررسی کنید و ببینید که ضایعاتی مثل چوب اضافی، چسب و اتصالاتی که بین بخش های مختلف وجود دارد، روی زیبایی و ساختار ساز تاثیر نگذاشته باشد.

این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چرا که ساز سه تار نیز مانند سنتور و سایر سازهای چوبی بوده و در صورتی که در محیط خشک و مرطوب قرار گیرد تغییرات دمایی موجب می شود تا کوک ساز به هم ریخته و صدای زیبایی نداشته باشد. اینطور مجبور خواهید بود در هربار ساز زدن آن را کوک کنید.

موضوع دیگر به حالت ارگونومیک ساز برمی گردد که اولاً وزن سبک و مناسبی داشته باشد و ثانیاً نقطه اتصال دسته و کاسه طوری باشد که تناسب وزنی داشته باشند.

جنس چوب روی وزن کلی ساز تاثیر زیادی دارد. کاسه ساز همیشه از جنس چوب توت بوده و معمولاً دسته را از چوب گردو درست می کنند. در انتخاب چوب یک نکته بسیار کلیدی وجود دارد و آن این است که چوب باید حسابی مانده باشد تا حالت پوسیدگی و خشکی را داشته باشد. برخی سازندگان چوب تازه را جوشانده و سپس آن را در خاک یا پهن دفن می کنند تا شیره آن گرفته شود و حالت پوسیدگی به خود بگیرید که چنین سازهایی بی کیفیت هستند. چوب دارای رطوبت در اثر کشش سیم های می تواند تاب بردارد و برای همین است که باید چوب کاملاً خشک شده باشد.

مهر سه تار چیست؟

قبل از معرفی برندهای سه تار ابتدا باید بدانید مهر سه تار چیست

سه تار های مختلفی در ایران با نام ها و مهر های خاص وجود دارد. مهر سه تار می تواند نام خود سازنده ساز یا نام مستعار او باشد. از مهرهای بهترین سازنده گان سه تار می توان به سه تار ملک شاهی ، فراهانی و زادخیل اشاره کرد که گران ترین مهر سه تار برای زادخیل است.

مانند هر وسیله دیگری، مهر و برند در قیمت سه تار موثر است. جدا از اینکه ساز دارای مهر معروف خوش صداتر و مرغوب تر است، گران تر نیز است. ممکن است سه تارهای معمولی و خوبی در بازار به علت ناشناس بودن ارزان تر از ارزش صدایی آن ها به فروش برسد. اما بهتر است برای خرید ساز به یک فروشگاه موسیقی بروید و سازهای مختلف را در دست بگیرید، بنوازید، صدای آنها را مقایسه کنید و سازی مناسب خود خریداری کنید.

با وجود اینکه توجه به برند و مارک سه تار نباید به یکی از اولویت های اصلی خریداران ساز قرار گیرد اما با این اوصاف در زیر چند نمونه از بهترین مارک سه تار که همواره ساز های تولدی آن ها توانسته مورد قبول بسیاری از افراد قرار گیرد را نام می بریم که این برندها شامل موارد زیر می باشد:

مارک های سه تار عزیزی، مفاخری و مفتاحی

مبتدی ترین سه تار موجود سه تار عزیزی است. این ساز یک سه تار معمولی و با کیفیت نسبتا پایین برای نو آموزان است.برای خرید این برند سه تار می توانید به فروشگاه مراجعه کنید.

سه تار های مفتاحی و مفاخری در بین مردم شناخته شده هستند. هر دوی این برندها از نظر کیفیت و قیمت تقریبا در یک سطح هستند.

سه تار مفاخری مدل یک مهر

سه تار مفاخری از شناخته شده ترین سه تارهای ایران است. کمتر کسی است که با سه تار آشنایی داشته باشد ولی اسم استاد مفاخری را نشنیده باشد. کیفیت ساخت، صدادهی مطلوب و حفظ کیفیت در شرایط محیطی مختلف باعث شده این ساز یکی از شناخته شده ترین سه تار ها باشد. اندازه کاسه این ساز متوسط است و بالانس صدایی حفظ شده و خفگی صدا یا زنگ اضافه در این ساز شنیده نمی شود.

صدای ساز بسیار پر حجم است که دلیل آن جنس صفحه ساز است که از چوب توت استفاده شده است. استفاده از چوب گردو در دسته ساز نقش مهمی در حفظ تراز دسته و در اصلاح نتابیدن دسته ساز دارد. تابیدن دسته ساز یکی از مشکلاتیست که در سه تار ایجاد شده اما استفاده از چوب گردو حفظ تراز دسته ساز را تضمین می کند. خرک این ساز از شمشاد بوده و بصورت دقیق تراش خورده است.

این چوب به خوبی صدا را از سیم ها به صفحه ساز انتقال می دهد. جنس پرده های ساز نیز از مواد طبیعی استفاده شده است. نقطه ضعف این پرده ها مقاومت پایین آنها در مقابل آب خوردگی است. البته با نگه داری مناسب این ساز مشکلی در استفاده از آن پدید نمی آید. جنس شیطانک ساز از استخوان بوده و در حفظ کیفیت و صدادهی ساز موثر است.

سه تار دارای جعبه عزیزی

سه تار «عزیزی» (Azizi) یک ساز خوش دست با قیمتی مناسب است. سه تار عزیزی 4 سیم برنجی و فولادی دارد که معمولاً در همه ی سه تارها، سیم هایی از همین جنس استفاده می شود. جنس کاسه و صفحه ی رویی آن از چوب درخت توت است. چوب توت باعث افزایش حجم و کیفیت صدای سه تار می شود.

دسته و گوشی سه تار عزیزی از چوب درخت گردو ساخته شده است. چوب گردو با مقاومت بالای خود دسته ی ساز را صاف نگه داشته و مقاومت آن را در مقابل کج شدن و تاب خوردن بالا می برد. صدای گوش نوازی که به هر شنونده حال وهوای خوش می دهد، به واسطه ی همین چوب های باکیفیت ایجاد می شود.

جنس 26 پرده ی بسته شده در دسته ی سه تار عزیزی از روده ی حیوانات است. می توان جای پرده ها را روی دسته تغییر داد. آخرین پرده پس از شیطانک بسته می شود و فاصله ی آن از شیطانک، کیفیت صدای ساز را تغییر می دهد. جنس سیم گیر سه تار عزیزی از چوب درخت گردوست. این ساز 89 سانتی متر طول دارد و رنگ آن قهوه ای روشن است. نام سازنده در کنار کاسه ی ساز حکاکی شده و کیفیت آن را تضمین می کند.

این ساز با هارد کیس عرضه می شود. سه تار در ابتدا از خانواده ی ساز تنبور بود؛ اما امروزه آن را از دسته ی تار می دانند. این ساز که از آن بیشتر در تک نوازی ها استفاده می شود، در قدیم دارای 3 تار بوده؛ اما درگذر زمان یک سیم دیگر به آن اضافه شده است. این سیم در توالی سیم ها، سیم سوم است و مشتاق نامیده می شود. سه تار صدایی محزون، خاص و ظریف دارد.

برای استفاده از این ساز در دستگاه های مختلف، باید کوک آن را تغییر داد. کاسه ی ساز با زاویه ای 45 درجه ای در دست راست نوازنده قرار می گیرد و انگشتان دست چپ روی دسته جای می گیرند. این ساز با قیمت پایین و کیفیت قابل قبول برای نوازندگان جوان مناسب است. اگر قصد خرید سازی خوش قیمت و باکیفیت را دارید، می توانید این ساز را تهیه کنید.

مارک سه تار باباحیدری و برندهای ملک شاهی

سه تار بابا حیدری سه تاری است که کاسه آن ترکه ای نیست و یک کاسه یک تکه دارد. سه تار ملک شاهی هم کاسه بزرگ دارد و هم کاسه کوچک. اساتید ملک شاهی سه تارهای خود را با دو مهر هرمز ملک شاهی و هاتف ملک شاهی می سازند. هر دو از پرکارترین و بهترین سازنگان سه تار هستند.

مارک سه تارهای ذوالقدر و فراهانی

برند سه تار ذوالقدر تنوع بیشتری نسبت به سه تار های دیگر دارد. مدل هاس دسته آبنوس، ذولقدر کاسه معرق و ذوالقدر کاسه صدف کاری که این ها روی ظاهر ساز کار شده است و زیبایی این سه تار های ذوالقدر باعث ارزش بیشتر آنها شده است. ممکن است کیفیتی متناسب با هزینه ای که دارند نداشته باشد. سه تار فراهانی سه تاری است که برای نوازندگان حرفه ای استفاده میشود. برای سطح نوازندگان سه تار حرفه ای نمیشود میزان تسلط خاصی را در نظر گرفت. با این وجود برای نوازنده ای که به بخش ردیف رسیده باشد، یعنی گوش موسیقیایی قویی دارد. میتواند یک ساز حرفه ای تری را برای خود تهیه کند.

مارک های سه تار زادخیل

شما در سه تارهای بازار دو برند از سه تار زادخیل مشاهده می کنید. علی زادخیل و حسن زادخیل که هردو از بهترین سازدگان سه تار هستند و سازهای آنها گران ترین سازها است. به علت قدمت و شهرت سه تار زادخیل، در اجراهای گروه های نوازندگی، سه تار برند زادخیل جاافتاده تر است.

سه تار آوا کد 002

نوای سازهای ایرانی بسیار دلنشین بوده و در این بین سه تار، سازی بسیار ویژه است. این ساز در مقایسه با دیگرسازها صدای کمتری دارد اما اگر طراحی و ساخت آن به خوبی انجام شود می تواند صدای بیشتری به هنگام نواختن ساز داشته باشد . سه تار آوا برای افراد مبتدی تا حرفه ای مناسب بوده و طراحی و ساختار خوبی دارد.

این ساز از صدای خروجی خوب و شفافی برخوردار است.در ساخت این ساز از چوب درخت توت برای ساخت کاسه و صفحه و چوب درخت گردوبرای دسته و گوشی ها استفاده شده است. ترکیب این دو نوع چوب در تولید این سه تار موجب شده تا در کنار طول عمر بالا، وزن کمی داشته باشد و بتواند به خوبی صدای نواختن را به محیط ساطع کند.

در ساخت این ساز علاوه بر دقت در به وجود آوردن صدایی شفاف و زلال به زیبایی ظاهری نیز توجه خاصی شده، رگه هایی که در بین ترکه های کاسه کار شده و ظرافت هایی که بر روی دسته ساز انجام شده نشان از این مهم دارند.

به همراه این محصول یک کیس محافظ نیز عرضه شده است. این کیس دارای بخش داخلی مستحکمی بوده تا فشار و ضربه به بخش بیرونی کیس، نتواند آسیبی به سه تار وارد کند. برای حمل سه تار با این کیس می توانید از دسته ها یا بند دوشی آن استفاده کنید.

سه تار اسکندر مدل دو مهر 085

سه تار «اسکندر»یک ساز خوش دست است. سه تار اسکندر 4 سیم برنجی و فولادی دارد که معمولاً در همه ی سه تارها، سیم هایی از همین جنس استفاده می شود. جنس کاسه و صفحه ی رویی آن از چوب درخت توت است. چوب توت باعث افزایش حجم و کیفیت صدای سه تار می شود. دسته و گوشی سه تار اسکندر از چوب درخت گردو ساخته شده است.

چوب گردو با مقاومت بالای خود دسته ی ساز را صاف نگه داشته و مقاومت آن را در مقابل کج شدن و تاب خوردن بالا می برد. صدای گوش نوازی که به هر شنونده حال وهوای خوش می دهد، به واسطه ی همین چوب های باکیفیت ایجاد می شود. جنس 26 پرده ی بسته شده در دسته ی سه تار اسکندر از روده ی حیوانات است.

می توان جای پرده ها را روی دسته تغییر داد. آخرین پرده پس از شیطانک بسته می شود و فاصله ی آن از شیطانک، کیفیت صدای ساز را تغییر می دهد. جنس سیم گیر سه تار اسکندر از چوب درخت گردوست. این ساز 89 سانتی متر طول دارد و رنگ آن قهوه ای روشن است. نام سازنده در کنار کاسه ی ساز حکاکی شده و کیفیت آن را تضمین می کند.

این ساز با هارد کیس عرضه می شود. سه تار در ابتدا از خانواده ی ساز تنبور بود؛ اما امروزه آن را از دسته ی تار می دانند. این ساز که از آن بیشتر در تک نوازی ها استفاده می شود، در قدیم دارای 3 تار بوده؛ اما درگذر زمان یک سیم دیگر به آن اضافه شده است. این سیم در توالی سیم ها، سیم سوم است و مشتاق نامیده می شود.

سه تار صدایی محزون، خاص و ظریف دارد. برای استفاده از این ساز در دستگاه های مختلف، باید کوک آن را تغییر داد. کاسه ی ساز با زاویه ای 45 درجه ای در دست راست نوازنده قرار می گیرد و انگشتان دست چپ روی دسته جای می گیرند.

سه تار ایران ساز مدل barg33

سه تار ایران ساز خوش ساخت و زیبا با صدایی شفاف و زلال است که می تواند انتخابی مناسب برای شروع نوازندگی علاقه مندان به سه تار باشد. این سه تار کیفیت ساخت و صوتی متناسب و به جرئت بسیار بسیار بهتر از قیمت خود دارد. جنس صفحه رویی از چوب توت با کیفیت بوده و منحنی روی صفحه هم خوانی خوبی با دسته ساز دارد.

دسته ساز ایران ساز از چوب محکم و با دوام راش می باشد و بسیار خوش الگو و خوش دست است و به راحتی تمام پرده ها در دسترس نوازنده است. روی دسته ساز زینت کاری معرق شده و به ساز زیبایی خاصی می دهد. گوشی های ساز جنس چوب گردو است و به راحتی ساز کوک می گیرد.

جنس پرده های ساز روده گوسفند بوده و صدای شفافی به ما می دهد. پرداخت ساز با ظرافت انجام شده و رنگ ساز لاک الکل طبیعی می باشد و زیبایی چشم نوازی دارد. در مجموع ساز ایران ساز یک ساز با کیفیت و متریال عالی می باشد.

سه تار فرید مدل تک مهرسوخته

سه تار فرید از انواع سه تار در ایران است که با قیمت مناسب عرضه میشود .طرح بالا یکی از مدل قهوای سوخته ساز فرید می باشد , باتوجه به کاسه و رویه از جنس چوب گردو و توت ,صدای پرحجم و باکیفیت دارد . دسته ستار فرید از چوب گردو ساخته شده است ,چوب گردو به استحکام دسته ساز کمک و از کج شدن آن جلوگیری می کند.

26پرده روی دسته ساز بسته می شود که از جنس روده حیوانات است .جنس سیم هااز برنج و فولاد و گوشی و سیم گیر از جنس گردوست.ساز فرید 89سانتی متر ارتفاع دارد نام سازنده آن در سمت چپ کاسه حک شده است (فرید).

رنگ ساز فرید قهوای سوخته می باشد جنس ان لاک و الکل است که به زیبایی در دستان نوازنده جای می گیرد که می توان با ان تک نوازی کرد.سه تار فرید قیمتی مناسب و کیفیت بالا و به نظر میرسد که خرید ان برای ان دسته از نوازندگانی که به تازگی تصمیم به یادگیری این ساز گرفته اند مناسب باشد .سه تار فرید با کاور عرضه می شود سه تار فرید انتخابی مناسب برای شروع به نوازندگی با این ساز ملی است که امکان مورد نیاز نوازنده را در کنار کیفیت صدای متناسب با قیمت به ایشان عرضه خواهدداشت

سه تار عظیمی

استاد عظیمی از دیگر سازنده سه تار در ایران می باشد که به جهت تولید و ساخت ساز بصورت سنتی(دستی)، توانسته به یکی از بهترین مارک سه تار در بین نوازندگان تبدیل شود. همچنین این ساز به جهت برخورداری از کیفیت بالا و تولید صدایی گوش نواز مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته است.

چگونه از ساز سه تار نگهداری کنیم؟