کانیبالیسم رفتار تهاجمی در پرندگان به خصوص پرندگان سبک ( مرغان تخمگذار ) است که در همه سنین ، همه نژادها و در هر دو جنسیت دیده می شود ، ولی میزان بروز آن متفاوت است. در ادامه مطلب بیشتر با این بیماری آشنا میشوید.
بیماری همدیگر خوری یا خودخوری در پرندگان
بیماری کانیبالیسم (cannibalism) یک رفتار پرخاشگرانه و تهاجمی در پرندگان می باشد که تولید کنندگان نمی توانند از آن چشم پوشی کنند.وقوع این ناهنجاری در همه سنین، همه نژادها و سویه ها و نیز در هر دو جنس پرندگان وجود دارد.این عارضه در طیور اهلی متداول است و در اثر آن مرغ ها به یکدیگر نوک زده و با ایجاد جراحات باعث تلفات زیادی می شوند.این بیماری در نژادهای سبک (مرغان تخمگذار) بیشتر از نژادهای سنگین (مرغان گوشتی) مشاهده شده و در مرغداری هایی که مرغ ها در قفس نگهداری و پرورش داده می شوند کمتر دیده می شود.
کانیبالیسم معمولاً وقتی رخ می دهد که بر اثر شرایط مدیریتی ضعیف و نامطلوب به پرنده استرس وارد شده است.پس از اینکه پرنده در شرایط استرس زا قرار گرفت شروع به نوک زدن می کندبه سختی می توان یک مورد را عامل ایجاد این مشکل رفتاری در پرندگان دانست.شرایط و دلایل مدیریتی زیادی که باعث شروع کانیبالیسم می شوند و یا با آن در ارتباط هستند، شناخته شده اند.
عوامل خود خوری و همدیگر خواری در پرنده
این بیماری باعث می شود تا پرنده شروع به خود خوری و همدیگر خوری کند. این ناهنجاری در اثر یک سری کمبود ها در بین پرندگان به وجود می آید که در آن پرنده شروع به نوک زدن در قسمت های مختلف بدن خود یا سایر پرندگان می کند.بیماری کانیبالیسم به سرعت می تواند بین طیور به خصوص نوع تخم گذار رشد کند. کانی بالیسم می تواند سلامت پرنده را به طور جدی تهدید کند و اگر درمان و پیشگیری های به موقع در رابطه با آن اعمال نشود ، پرورش دهنده خسارت زیادی را متحمل خواهد شد. دلایل این بیماری را در ادامه میخوانید.
تراکم بالای جوجه ها در واحد سطح
جمعیت گله در سالن باید به اندازه طبیعی باشد و از تراکم بیش از حد باید اجتناب نمود.
دمای بسیار بالای محیط
زمانی که گرمای بیش از حد سالن موجب ناراحتی پرنده شود، پرنده پرخاشگر شده و کانیبالیسم رخ می دهد.
نور بیش از حد
میزان زیاد نور و یا افزایش طول دوره نوری منجر به بروز رفتار خشونت آمیز در بین پرندگان خواهد شد.هرگز از لامپ سفید بزرگتر از 40 وات برای گرم کردن پرنده استفاده نکنید و در صورتی که برای تامین گرما به لامپ های بزرگتری نیاز است از انواع قرمز یا مادون قرمز استفاده کنید.در پرندگانی که سن آنها 12 هفته یا بیشتر است می توان از لامپ های 15 یا 25 واتی در بالای محل آبخوری و دانخوری استفاده کرد.ترجیحا دوره نوری بیش از 16 ساعت در روز نشود، چون نور دائمی برای پرنده استرس زا خواهد بود.
ناکافی بودن تعداد آبخوری و دانخوری و نبودن غذا در دانخوری به مدت طولانی
چنانچه پرندگان مجبور باشند برای رسیدن به آب و دان با هم درگیر شوند، نوک زدن به هم افزایش می یابد.بنابراین باید مطمئن بود که پرندگان در همه اوقات به صورت آزاد به آب و دان دسترسی داشته باشند.
جیره های بالانس نشده
خوراک هایی که فاقد میزان کافی پروتئین و سایر مواد مغذی، خصوصاً متیونین و نمک هستند منجر به نوک زدن پرنده به پرها می شود.تغذیه دائم با دان پلت، جیره هایی که دارای انرژی بیش از حد و فیبر کم باشند موجب افزایش فعالیت پرنده و نیز رفتار پرخاشگری می شود.بنابراین با توجه به نوع و سن پرنده هایی که پرورش داده می شود باید جیره غذایی آن بالانس شود.
رشد کم پرها، پرنده را مستعد کانیبالیسم می کند
در پرندگانی که پرها به آرامی رشد می کند باید دقت بیشتری شود و نباید این پرندگان را در کنار سایر پرندگان پرورش داد.
باقی گذاشتن پرندگان زمین گیر، آسیب دیده یا مرده در گله
پرندگان معمولاً به دلیل حس کنجکاوی به آنهایی که زمین گیر شده اند و یا مرده اند نوک می زنند.در صورتی که نوک زنی شروع شود، می تواند به سرعت به یک عادت بد تبدیل شود.
سایر عوامل نظیر وجود انگل های خارجی
مانند:شپشک و کنه تهویه ناقص، مخلوط کردن پرندگان با رنگ و نوع متفاوت، مخلوط کردن پرندگان با سنین مختلف و خصوصیات متفاوت، پرولاپس (بیرون زدگی مقعد) مرغ های تخمگذار، استرس های ناشی از انتقال پرندگان یا سایر اعمال مدیریتی مورد نیاز گله در بروز عارضه کانیبالیسم مؤثر می باشند.
حالات مختلف بیماری کانیبالیسم (پرخوری)
پرنده گرفتار به اختلال خود خوری و هم نوع خوری حالت های مختلفی دارد که در آن یا به خود نوک می زند یا به سایر پرندگان. این بیماری در هر سنی و برای هر پرنده ای می تواند اتفاق بیافتد. حالت های پیش آمده این بیماری را با هم بررسی می کنیم:
1. نوک زدن به مقعد
اینگونه عارضه در مرغان تخمگذار که تازه به تخم آمده و یا تخم مرغ بزرگ و یا دو زرده تولید می نمایند ایجاد می شود، بخصوص در هنگامیکه مقعد بر اثر عبور تخم از لوله تخم زخم شده و خونریزی می کند، در این حالت ممکن است دستگاه تولید تخم مرغ بطور کلی بیرون کشیده شود .
2. نوک زدن به ناخن ها
این حالت در جوجه های کوچک دیده می شود. علت آن بیشتر دور بودن دانخوری از منابع حرارتی یا بالا بودن دانخوری ها از سطح زمین است که در این صورت جوجه به بستر خود نوک زده و ضمن آن ناخن سایر جوجه ها نیز نوک زده می شود .پس در ۵ روز اول کف بستر را با کاغذ پوشانیده و بروی آن به مقدار مناسب به ازای هر جوجه دان بریزید . تا از خوردن بستر جلوگیری شود.
3. پرخوردی در پرنده
این حالت در گله هایی دیده می شود که که کمبود عناصر غذایی همچون روی دارند. انگل های خارجی نیز سبب بروز چنین حالتی می شوند. اگر اندازه پرها بزرگ باشد باعث خفگی حیوان می شود .
4. نوک زدن سر
این حالت معمولاً پس از زخم شدن تاج و ریش در اثر یخ زدن یا پس از جنگیدن شروع می گردد و با دیدن یک لکه خون بر روی سر مرغ همنوع خواری تحریک می شود .
پیشگیری و درمان کانی بالیسم (خودخوری یا همدیگر خوری) در پرندگان
- افزایش پروتئین جیره.
- افزایش فیبر جیره (گیاه تازه نظیر شبدر یا علف هرز با افزایش فیبر در چینه دان پرنده را پر نگه داشته و موجب احساس رضایت در پرنده می شود).
- پایین آوردن شدت نور و مدت نور.
- کنترل دان از حیث عدم وجود کپک ها و قارچ ها.
- کاهش تراکم بخصوص در قفس.
- افزودن نمک در آب.
- نوک چینی.
- مبارزه با انگل های خارجی با سم پاشی.
- استفاده از لامپ قرمز در سالن، بدین وسیله مرغ تمام محیط را به رنگ قرمز می بیند و تشخیص لکه خون برایش مشکل می شود.
- جدا کردن مرغ های زخمی از گله عامل مهمی در جلوگیری از توسعه این بیماری است. اضافه کردن مکمل های ویتامین و مواد معدنی به جیره نیز مؤثر می باشد.
- تحلیل انرژی پرندگان با قرار دادن آنها در محیط بیرون (این کار موجب مشغول شدن پرنده شده و پرنده به جای اینکه به سایر پرندگان نوک بزند به گیاهان، زمین و حشرات نوک می زند).
آیا خوردن گوشت مرغی که دچار کانیبالیسم شده خطرناک است ؟
توجه داشته باشید که کانی بالیسم یک بیماری نیست و در واقع یک نوع رفتار و عارضه در بین پرندگان می باشد. بنابراین مصرف گوشت مرغی که به کانیبالیسم مبتلا شده است در افراد هیچ مشکل و یا بیماری ایجاد نخواهد کرد؛ البته به شرط اینکه گوشت مرغ به خوبی پخته شود.
علل و نشانه های بیماری پاچکو در پرندگان و روش های درمان
