دلایل بلوغ دیر رس در پسرها و روش های درمان

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز و به نقل از دلگرم ، بلوغ دیررس بدین معنی است که در یک پسر بچه تغییرات فیزیکی و هورمونی که باید با افزایش سن به اتفاق بیفتند، به موقع حادث نمی شوند. 3 درصد پسر بچه ها گرفتار بلوغ دیررس می شوند. بلوغ دیررس در پسرها خیلی شایع تر از دخترها می باشد.این تاخیر ممکن است چند سال طول بکشد و اگر کودک سرانجام به بلوغ کامل ولی با تاخیر برسد، به آن بلوغ دیررس سرشتی گفته می شود. در پسر بچه مبتلا به بلوغ دیررس، تغییرات جنسی ثانویه اتفاق نمی افتند و به وضوح از همسالان و همکلاسی های خود عقب می ماند.

آقای تانر (Tanner) یک دانشمندی است که برای ظاهر شدن مرحله به مرحله بلوغ مراحلی را هم برای پسران و هم برای دختران قایل شده است و از آن برای توصیف چگونگی پیشرفت بالینی بلوغ در پسران و دختران استفاده می شود. اولین نشان بلوغ جسمی در پسران، افزایش اندازه بیضه ها است و باید حداکثر تا سن 14 سالگی اتفاق بیفتد.

در بدن هر مردی یک محور یا آبشار هورمونی وجود دارد که از بالا به پائین از اجزا زیر تشکیل شده اند:

هیپوتالاموس، هیپوفیز و بیضه ها. بیضه ها هورمونی به اسم GnRH ترشح می کند، این هورمون به غده هیپوفیز رفته و سبب ترشح دو هورمون LH و FSHمی شود. این دو هورمون از طریق جریان خون به بیضه ها رفته و هورمون LH سبب ترشح هورمون تستوسترون توسط بیضه ها می شود و هورمون FSH سبب تولید اسپرم توسط بیضه ها می گردد.

هورمون تستوسترون عامل ایجاد علایم بلوغ در پسر بچه ها می باشد. مهم ترین اختلال در بلوغ دیررس این است که غده هیپوتالاموس به موقع اقدام به ترشح هورمون GnRH نکرده و در نتیجه بیضه ها فعالیت خود را شروع نمی کنند.

جهت راهنمایی والدین و خوانندگان محترم، فرایند بلوغ طبیعی در پسران در پایین شرح داده می شود، هرگونه تغییر در این فرایند ممکن است نشان بلوغ دیررس و یا عدم بلوغ باشد، اگر این مشکل به موقع تشخیص داده شود می توان با درمان مناسب به بیمار کمک کرد تا بلوغ طبیعی خود را به دست آورد.
• اولین نشان بلوغ بزرگ شدن بیضه ها است. آن معمولا ما بین 13-12 سالگی اتفاق افتاده و حداکثر باید تا 14 سالگی اتفاق بیفتد. حجم بیضه در قبل از بلوغ 2 میلی لیتر است که در شروع بلوغ به 4 میلی لیتر می رسد.
• رشد آلت تناسلی و کیسه بیضه، یک سال بعد از شروع بزرگ شدن بیضه ها اتفاق می افتد.
• نشانه های تغییر در آلت تناسلی (بزرگ شدن) و کیسه بیضه (تغییر رنگ و ضخیم شدن) و رشد مو در ناحیه زهار 2-1 سال پس از شروع بزرگ شدن بیضه ها اتفاق می افتند.
• حدود 50 درصد پسر بچه ها هنگام بلوغ دچار بزرگ شدن سینه ها می شوند.
• علایم بعدی عبارتند از:

رشد سریع قد، کلفت شدن صدا، جوش صورت و رویش موی صورت. رشد بدن از دست ها و پاها شروع و به تنه ختم می شود. رویش موی صورت آخر از همه اتفاق می افتد.
ما بین پسران و دختران در فرایند بلوغ یک عده تفاوت هایی وجود دارند این تفاوت ها عبارتند از:
• بلوغ در دختران 2-1 سال زودتر از پسران شروع می شود.
• تکامل بلوغ در دختران در یک مدت زمان کوتاه تری از پسران اتفاق می افتد.
• دختران معمولا 4 سال پس از شروع تغییرات فیزیکی از نظر رشد قد و باروری کامل می شوند.
• پسران تا 6 سال پس از شروع علایم فیزیکی بلوغ به رشد خود ادامه می دهند.
• بلوغ در دختران معمولا ما بین 14-9 سالگی کامل می شود ولی آن در پسران مابین 17-10 سالگی است.
بلوغ دیررس و غیرطبیعی علل خیلی زیادی دارد باید حداکثر تلاش را کرد تا علت بلوغ غیرطبیعی و یا عدم بلوغ را به موقع تشخیص داد.

علل بلوغ دیررس را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:
علل مرکزی (یعنی بیماری هایی که در مغز سبب اختلال در بلوغ می شوند)
• محور یا آبشار هیپوتالاموس – هیپوفیز - بیضه ها سالم است
o تاخیر بلوغ سرشتی که سرانجام کودک به بلوغ طبیعی خواهد رسید
o بیماری های مزمن مثل نارسایی کلیه
o سوتغذیه
o ورزش حرفه ای
o محرومیت های روحی و روانی
o مصرف کورتون
o کم کاری تیروئید
• محور یا آبشار هیپوتالاموس – هیپوفیز - بیضه ها بیمار است
o تومورهای مجاور محور فوق
o بیماریهای مادرزادی مثل کم کاری مادرزادی غده هیپوفیز
o جراحی مغز و آسیب به جمجمه مثل تصادف
o بیماری های که در آن غده هیپوتالاموس هورمون GnRH ترشح نمی کند.
علل محیطی (یعنی بیماری هایی که خود نسج بیضه را گرفتار می کنند)
• آسیب دو طرفه به بیضه ها مثل عدم نزول دو طرفه بیضه، فقدان دو طرفه بیضه، عفونت بیضه ها مثل عفونت اریونی بیضه
• اختلالات کروموزومی
• شیمی در مانی و پرتودرمانی
• مصرف بعضی از داروها
تشخیص: جهت تشخیص دقیق اختلال در بلوغ باید پزشک معالج برحسب شرایط بیمار از مجموعه ای از موارد زیر استفاده نماید:
• بررسی از نظر بیماری های مزمن مثل نارسایی کلیه
• بررسی از نظر وجود اختلالات کروموزومی
• تست های تشخیصی برای پی بردن به عملکرد هیپوتالاموس و هیپوفیز
• تعیین سن استخوانی بیمار
• MRI یا CT اسکن از جمجمه
درمان
• درمان بلوغ دیررس سرشتی معمولا لازم نیست و اگر نیاز شد بر حسب تشخیص پزشک یک دوره درمان جایگزین با داروهای مناسب انجام می شود.
• اگر نقص در هیپوتالاموس و یا هیپوفیز باشد، باید بیمار به موقع و به مقدار لازم هورمون های LH و FSH را دریافت نماید.
• اگر نقص در بیضه ها است باید بیمار به مقدار مورد نیاز هورمون تستوسترون دریافت کند.