انتخاب رشته مطمئن در کارشناسی ارشد، انتخاب رشته ایست که تمامی پارامترهای مهم در انتخاب رشته کارشناسی ارشد در آن لحاظ شود. دخیل کردن تمام پارامترهای انتخاب رشته کارشناسی ارشد، اگرچه فرایند انتخاب رشته را قدری پیچیده می کند ولی ضریب اطمینان در این نوع انتخاب رشته بسیار بالا می رود. در نظر داشته باشید که در انتخاب رشته کارشناسی ارشد بعضی اوقات پارامترهایی که اهمیت چندانی ندارند و اصرار و وسواس در گنجاندن این پارمترها در انتخاب رشته، داوطلبان کارشناسی ارشد را بیشتر آشفته می سازد. در حالیکه عملاً شاید عاملی که در نظر آنان بسیار تأثیرگذار است، اهمیت چندانی نداشته باشد. بنابراین برای اینکه بتوانیم پارامترها را در انتخاب رشته کارشناسی ارشد تأثیر بدهیم ابتدا باید این پارامترها را بشناسیم. در زیر به عوامل مهم در انتخاب رشته کارشناسی ارشد می پردازیم.
پارامترهای اصلی در انتخاب رشته کارشناسی ارشد:
1- اهمیت دانشگاه در انتخاب رشته کارشناسی ارشد:
یکی از اصلی ترین عوامل و چالش های پیش روی داوطلبان کارشناسی ارشد در انتخاب رشته، این است که در گرایشی که مد نظر آنهاست بهترین دانشگاهها کدام دانشگاهها هستند. دانشگاههایی که قدمت آن رشته و گرایش در آنها بالاتر است طبیعتاً از وضعیت خوبی نیز برخوردار خواهند بود. در حالیکه دانشگاههایی که آن رشته یا گرایش را به تازگی در دانشکده خود وارد کرده اند، هنوز موفق به تجهیز کامل آن رشته نشده اند. امکاناتی نظیر آزمایشگاه، سایت تخصصی و یا هر گونه تجهیزات مورد نیاز دیگر. بنابراین در نظر داشته باشید در انتخاب رشته کارشناسی ارشد حتماً اولویت را به دانشگاههایی بدهید که در رشته و گرایش مورد نظر شما دارای سابقه چندین ساله هستند و از لحاظ امکانات وضعیت نسبی مناسبی دارند. چنین امری در رشته های فنی- مهندسی و علوم پایه بسیار حائز اهمیت است. اعتبار دانشگاه یک فاکتور کاملاً مشخص در انتخاب رشته کارشناسی ارشد است و دانشگاههای معتبر و صاحب نام را همگان می شناسند. فقط ممکن است در رشته یا گرایشی خاص یکی از این دانشگاه های صاحب نام دارای وزن و جایگاه بهتری باشد. اینکه شریف را انتخاب کنم یا تهران را، بستگی به این دارد که چه نوع محیطی را بیشتر می پسندید. هر دو از لحاظ نام و امکانات وضعیت مساعدی دارند. در ضمن این مطلب را در انتخاب رشته کارشناسی ارشد از قلم نیندازید، ممکن است دانشگاهی در یک گرایش خاص در همان مجموعه نسبت به یک دانشگاه دیگر قوی تر باشد و البته معتبرتر. برای مثال ممکن است در بحث گرایشی خاص، دانشگاه خواجه نصیر از دانشگاههای شریف و تهران پیشتازتر باشد.
بحث بعدی در انتخاب رشته کارشناسی ارشد، بین دانشگاههای شهرستان مطرح می شود و اینکه کدامیک از دانشگاههای شهرستان شرایط مناسبی دارند. این امر تحلیل قویتری می طلبد. علاوه بر اینکه دانشگاه مورد نظر باید دارای قدمت در آن رشته باشد، باید نگاهی به اساتید، امکان ادامه تحصیل در مقطع دکترا و همچنین امکانات کمّی و کیفی آن دانشگاه در رشته و گرایش مورد نظر خود داشته باشید. کسب اطلاعات در این موارد قدری سخت تر می شود. بنابراین یا باید از کسانی که آن دانشگاهها را می شناسند بپرسید و یا اینکه از کسانی که در آن دانشگاهها تحصیل کرده اند چنین اطلاعاتی را بخواهید. البته امروزه دانشگاههای کشور همگی دارای سایت تخصصی خود هستند و می توانید نگاهی به سایت آنها بیندازید تا اطلاعات لازمه را کسب کنید.
2- اهمیت گرایش در انتخاب رشته کارشناسی ارشد:
در انتخاب رشته کارشناسی ارشد، به دلیل پختگی داوطلبان کارشناسی ارشد، انتخاب گرایش مورد نظر با توجه به شرایط بازار کار، امکان ادامه تحصیل در دکترا، فرصت های مطالعاتی و علاقه مندی صورت می گیرد. امکان دارد که بعضی از داوطلبان گرایش ها را به خوبی نشناسند. چون بحث گرایش به هیچ وجه شوخی بردار نیست باید اطلاعات دقیقی درباره گرایشها داشته باشید و فقط به اینترنت بسنده نکنید. بهترین اطلاعات در این موارد را می توانید از کسانی که در این گرایش تحصیل کرده اند و یا می کنند به دست آورید. مبادا گرایشی را انتخاب کنید که بعد پشیمان شوید. در بسیاری از رشته ها آزمون به صورت مجموعه برگزار می شود و داوطلب در تمامی گرایشهای یک مجموعه امکان مجاز شدن و انتخاب رشته دارد. البته ممکن است در گرایشی مجاز ولی در گرایشی مجاز نشود ولی طیف انتخابهای او در آزمونهای کارشناسی ارشد مجموعه ای بسیار بیشتر است. بنابراین این دسته از افراد به شدت نیاز دارند تا بدانند کدام گرایش شرایط مطلوبتری دارد و با علاقه مندی آنها سازگار تر است.
3- اهمیت هزینه در انتخاب رشته کارشناسی ارشد:
منظور از هزینه، فقط شهریه یک دانشگاه نیست. هزینه می تواند شامل هزینه محل اقامت، غذا، رفت وآمد و ... باشد. دوره های شبانه تعرفه های مشخصی دارند که در دفترچه عنوان می شود. باید تخمین هزینه را در نظر داشته باشید تا پس از قبولی فشار زیادی را متحمل نشوید. دانشگاههایی که خوابگاه ندارند عملاً شما را با مشکل محل اقامت مواجه خواهند کرد، مگر اینکه بومی آن شهر باشید. البته سایر هزینه ها همچون پایان نامه، خرید کتاب و هزینه های انجام پروژه های درسی را نیز به این هزینه ها باید افزود. بنابراین در انتخاب رشته کارشناسی ارشد علاوه بر تخمین هزینه نهایی تحصیل خود، هزینه هایی همچون موارد بالا را نیز در نظر داشته باشید.
4- اهمیت فاصله از شهر محل سکونت در انتخاب رشته کارشناسی ارشد:
اگر وابستگی عاطفی زیادی به خانواده خود دارید، باید در انتخاب رشته این مطلب را به شدت مورد توجه قرار دهید. شاید برای داوطلبان مرد این موضوع اهمیت چندانی نداشته باشد ولی برای داوطلبان زن بسیار حائز اهمیت است. باید در انتخاب رشته خود در نظر داشته باشید که اگر فلان دانشگاه قبول شوید، هر چند وقت یکبار موفق می شوید با خانواده خود دیدار کنید. علاوه بر دلتنگی های متعارف، حمایت روحی- روانی خانواده را نیز به نوعی تا حد زیادی از دست می دهید. به امکانات رفت و آمد نیز توجه داشته باشید. اینکه آیا اگر در دانشگاه فلان پذیرفته شوم، فقط با اتوبوس می توانم رفت و آمد کنم یا هواپیما و قطار نیز جزء امکانات ترددی من خواهد بود.
5- امکانسنجی کسب درآمد در حین تحصیل در انتخاب رشته کارشناسی ارشد:
یکی دیگر از عواملی که کمتر به آن پرداخته می شود و البته عاملیست که در بین بعضی از داوطلبان رکن انتخاب رشته تلقی می شود، امکان کار کردن و کسب درآمد همزمان با تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد است. اصولاً بسیاری با این فرضیه به سمت دانشگاههای تهران می آیند که کار برای دانشجویان بسیار زیاد است. از آنجا که دانشجو، یک نیروی کار ارزان قیمت و البته پاره وقت است و توقعات چندانی نسبت به بیمه و سایر قوانین کار ندارد، گزینه مطلوبی برای بعضی کارهاست. کارهایی همچون تدریس خصوصی با قیمت پایین تر، بازاریابی و .... اگر کسب درآمد در حین تحصیل برایتان بسیار اهمیت دارد پس حتماً جایی را انتخاب کنید که تشنه نیروی کار دانشجویی است. اگر این عامل برایتان بسیار اهمیت دارد، بنابراین دانشگاه و گرایش و فاصله از محل سکونت چندان اهمیتی برایتان نخواهد داشت و قطعاً هزینه، عامل اصلی تری خواهد بود که در کنار این عامل بسیار در انتخاب رشته شما حائز اهمیت خواهد گردید.
پارامترهای جزئی در انتخاب رشته کارشناسی ارشد:
1- امکان ورود به بازار کار به خاطر روابط خانوادگی خاص:
ممکن است کسی به گرایش خاصی علاقه نداشته باشد ولی چون به فرض مثال پدرش در جایی کار می کند که می تواند امکان ایجاد اشتغال درآن گرایش خاص را برایش فراهم کند، به سراغ انتخاب آن گرایش برود. یا هر عامل اینچنینی که امکان ورود به بازار کار را برای داوطلب تسهیل می کند.
2- روابط فامیلی:
ممکن است دانشگاهی در شهرستان الف نسبت به دانشگاهی دیگر در شهرستان ب بسیار قوی تر و معتبرتر باشد، ولی داوطلب به خاطر اینکه بستگانی در شهر ب دارد و می تواند از حمایت های عاطفی و حتی گاه مالی آنها مثل سکونت استفاده کند، شهرستان ب را برای انتخاب رشته در اولویت قرار دهد. بنابراین اگر فاکتور هزینه مطرح شود چنین عاملی بسیار تعیین کننده می باشد. حتی ممکن است گرایش مورد علاقه داوطلب در شهرستان ب نباشد و داوطلب به خاطر اهمیت این عامل گرایشی دیگر را در شهرستان ب برگزیند.
3- روابط دوستانه:
بعضی از داوطلبان دوست دارند که در کنار دوست خاصی یا دوستان خاصی باشند. در این مورد شاید این عامل را به قدری مهم بدانند که گرایش یا حتی دانشگاه خاصی را انتخاب کنند که از فاکتورهای اصلی بالا فاصله نیز داشته باشد. به هر حال همه انسانها یکجور فکر نمی کنند و گاه احساسات و لذت از لحظه ها برای آنها اهمیت بیشتری دارد.
4- داشتن آشنا در یک دانشگاه خاص:
ممکن است داوطلبی یا داوطلبانی به صرف داشتن یک آشنا در یک دانشگاه خاص، به آن دانشگاه اولویت خاص بدهند و آن را بالاتر از انتخاب های معتبرتر و گاه بهتر بزنند.
5- علاقه مندی به شهری خاص:
وقتی پای احساسات در میان باشد و علاوه بر تحصیل عواملی همچون سیاحت و گردش نیز مطرح شود، بعضی مثلاً شهرهای زیباتر و خوش آب و هواتر را ترجیح می دهند. به عنوان مثال شاید یک فرد سرمایی ترجیح بدهد که سمت اردبیل و تبریز نرود و یزد را انتخاب کند. فرد دیگری که گرمایی است، یزد و بندرعباس را از اولویتهای خود حذف کند و به سراغ تبریز و اردبیل برود. شاید به خاطر اماکن گردشی بسیار، آب و هوای خوب و یا سایر امکانات گردشگری دانشگاه شهرستانی خاص را با اولویت بالاتر و دانشگاه شهرستانی دیگر را در اولویت های پایین تر انتخاب رشته کند.
6- علاقه مندی به استادی خاص:
گاهی وزنه علمی و شخصیتی یک استاد آنقدر بالاست که داوطلبان فارغ از اینکه کجا را می خواهند انتخاب کنند به آن استاد فکر می کنند و در عمل اولویت بالا را در انتخاب رشته به آن استاد متعلق می دانند. حال ممکن است چنین استادی در یکی از دانشگاههای شهرستان باشد یا یکی از دانشگاههای تهران. مهم دانشگاه نیست، بلکه شخص شخیص همان استاد گرانقدر است.
