در مورد عمارت ملک بوشهر چه می دانید؟

عمارت ملک بوشهر مربوط به اواخر دوره قاجار است و در محله بهمنی شهرستان بوشهر، در خیابان ماهینی کوچه ملک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۸۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این عمارت مجموعهٔ ساختمانی تاریخی واقع در بخش مرکزی شهرستان بوشهر یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است.

«عمارت ملک» این عمارت که به صورت مجموعهٔ ساختمانی متعلق به یک قرن قبل است. در هشت کیلومتری شهر بوشهر قرارگرفته است. مساحت زیربنای آن ۴۰۰۰ متر مربع بوده و در دورهٔ قاجاریه توسط معماران فرانسوی با مصالح محلی احداث شده و درب و پنجره آن زیر نظر مهندسین فرانسوی ساخته شده است. عمارت متعلق به یکی از ثروتمندان بوشهر به نام محمدمهدی ملک التجار بوده است. وی برای سفر تفریحی- تجاری به کشور فرانسه رفته و در آن جا با دیدن کاخ ورسای شیفته آن می شود و نمونه آن را در بوشهر پیاده می کند. این کاخ توسط متجاوزین انگلیس اشغال شده و به صورت مقر نظامی آن ها درآمد. آن ها بعد از سال ها استقرار در این کاخ با ورشکست شدن ملک التجار (صاحب اصلی کاخ) لوازم نفیس آن را با قیمت کم خریداری کرده و با خود بردند. در اواخر سلطنت رضا شاه این عمارت که خوابگاه نظامیان شده بود پس از چندین بار بازسازی رو به ویرانی نهاد و متأسفانه به خاطر وسعت زیاد هنوز مرمت نشده است. این سالها تعدادی بی خانمان در این عمارت زندگی می کنند. این عمارت در سال 1397 توسط اداره کل میراث فرهنگی استان بوشهر و با همکاری سایر نهادها و سازمانهای استانی افرادی که در این عمارت سکنا گزیده بودند را به خارج از بنا منتقل کردند و در سال 98 این بنا برای احیا و مرمت به بخش خصوصی واگذار گردید تا این بنا بعنوان هتل و پذیرایی سنتی مورد بهره برداری قرار گیرد .

چرا باید از ملک عمارت بوشهر بازدید کنیم؟

• عمارت ملک جزو هویت و تاریخ شهر بوشهر به شمار می رود.
• عمارت ملک نشان دهنده هنر و معماری خاصی از دوره قاجار است.
• ابهت این بنا همواره در طول تاریخ مورد توجه همگان بوده و مورد استقبال قرار گرفته است.
• عمارت ملک جزو نقاط پربازدید استان بوشهر محسوب می شود.

تاریخچه عمارت ملک

ملک التجار پس از سفر به فرانسه، عمارت باشکوهی را با الهام از کاخی در فرانسه و همچنین معماری بوشهر ساخت. پس از ورشکستگی ملک التجار، انگلیسی ها این ساختمان را برای کاربری های نظامی خریداری کردند. و سال ها در آن مستقر بودند. سپس با ورشکستگی ملک التجار، انگلیسی ها لوازم نفیس او را با قیمت کم خریداری کردند و با خود به انگلستان بردند. در اواخر سلطنت رضا شاه، عمارت ملک به عنوان خوابگاه نظامیان استفاده می شد.

عمارت ملک که در عصر خود از اصلی ترین ساختمان های بوشهر محسوب می شد، در طول ۳۸ سال گذشته بیش از ۵۰ خانوار فقیر و جنگ زده را در خود پناه داده بود. بعد از تملک این عمارت از سوی میراث فرهنگی، اقدامات لازم برای تخلیه افراد ساکن شروع شد.

این عمارت زیبا چندین بار مورد بازسازی قرار گرفت؛ اما به تدریج رو به ویرانی رفت. تا اینکه از سال ۱۳۹۹ هجری شمسی، کار مرمت روی عمارت ملک به جریان افتاد تا با تغییر کاربری، برای اقامت و پذیرایی به کار رود.

مالک عمارت ملک که بود؟

صاحب اصلی عمارت ملک، یکی از تجار و ثروتمندان شهر به نام محمد مهدی ملک التجار بود. این طور به نظر می رسد که ملک التجار در عصر خود بسیار معروف بود و علاوه بر بازرگانی، به سیاست نیز پرداخته و توانسته بود نمایندگی چندین کمپانی جهانی را بر عهده بگیرد. وی که برای سفرهای تجاری به کشور فرانسه تردد داشت، در یکی از سفرهای تجاری خود، از کاخی در فرانسه دیدن می کند. این کاخ که از لحاظ تاریخی مربوط به قرون وسطا بود، چشم ملک التجار را می گیرد و شیفته آن می شود. این تاجر معروف پس از بازگشت از فرانسه تلاش می کند تا با ساخت عمارت ملک، اقتباسی از بنای کاخ فرانسه را در بوشهر پیاده کند.

معماری بنای عمارت ملک

نوع و سبک معماری از سبک ساختمان سازی دو قرن پیش سواحل خلیج فارس که به بنگله معروف است تاثیر گرفته است و دارای یک قسمت استحفاظی , بارو و شاهنشین وقسمتی به صورت چند ایوان و اتاق های مسکونی است.ملک التجار در یکی از سفرهای تجاری خود به شهر پاریس و ملاقات با یک فرانسوی، شیفته ی خانه ی او شد. سپس با استخدام معمار آن بنا و با افزودن خواسته های خود، این ساختمان باشکوه را ساخت.

عمارت ملک که در قسمت جنوبی شهر واقع شده، چند بخش دارد. پیشخوان، یکی از این بخش هاست و شامل فضای باز و گسترده ای می شود که پیونددهنده ی فضای شهر به این مجموعه است و از عقب به سکوی سردر و عمارت اصلی می رسد.
بخش دوم این مجموعه، سکو است که شامل یک سفره عظیم و یک ردیف پله ی متصل به بنای اصلی می شود. بخش سوم عمارت نیز سردر و دربرگیرنده ی فضای ایوان مانند همراه سه جفت ستون است که به ساختمان اصلی متصل می شوند. یک در بزرگ از چوب آبنوس با تزیینات فلزی نیز در این بخش وجود دارد.

عمارت اصلی ملک

عمارت اصلی، بخش چهارم و عظیم ترین بخش مجموعه است که در دو طبقه با دیوارهای نقاشی شده ساخته شده است. سالن پایین این بخش برای ملاقات های رسمی ملک التجار و طبقه ی بالا برای ضیافت های خصوصی او ساخته شده اند.علاوه بر این بخش ها، این مجموعه باغ های تودرتویی دارد که با چند ردیف دیوار از هم جدا شده اند و هر کدام، ورودی جداگانه ای برای ارتباط با دیگر بخش ها و فضای خارج دارند. تمام این باغ ها نیز تزیینات و فضاسازی های متفاوتی داشته اند.اين اثر ملی از ساختمان ها و كوشک های داخلی تشکیل شده است كه در فصول و شرايط خاص به عنوان محل اقامت استفاده می شد. بخش های گوناگونی مانند شاه نشین، ایوان، چند تالار، تن شویی، اتاق های فراوان و برج ها در کوشک دو اشکوب ملک وجود دارد.با وجودی که امروزه کسی در مجموعه اصلی ساكن نيست؛ داخل کوشک ها و ساختمان های داخلی آن برای چندین دهه به محل زندگی افراد كم بضاعت تبدیل شده بود.

مرمت عمارت ملک

عمارت ملک از طریق صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی به بخش خصوصی واگذار شد و به این ترتیب، کار مرمت آن کلید خورد. استحکام بخشی اثر شامل رفع خطر، مقاومت پی و مقاوم سازی دیوارها، اولین مرحله از مرمت عمارت را تشکیل می داد که با موفقیت به پایان رسید.پس از مقاوم سازی دیوارها، عملیات سبک سازی و مرمت سقف شروع شد که تعویض تیرهای فرسوده را نیز در بر می گرفت. با اتمام کار سبک سازی قرار بود که اندودبرداری و گچ کاری انجام شود.سرمایه گذار بخش خصوصی، اعتبار این پروژه چهار میلیارد تومانی را تامین کرده است که امید می رود تا پایان سال ۱۴۰۰ هجری شمسی مورد بهره برداری قرار گیرد. این طور به نظر می رسد که کاربری این بنا به محل پذیرایی و اقامت تغییر خواهد کرد.

بخش های مختلف عمارت ملک بوشهر

عمارت ملک شامل چندین بخش است که عبارتند از پیشخوان، سکوی بنا، سر در بنا و ساختمان اصلی. در ادامه به معرفی مختصری از بخش های این عمارت می پردازیم:
پیشخوان بنا شامل فضای باز و گسترده ای است که پیوند دهنده فضای شهر به این مجموعه است و به سکوی سردر و عمارت اصلی راه دارد. بخش دوم مربوط به سکوی بنا است که این قسمت نیز بسیار عظیم بوده و با یک ردیف پله به بنای اصلی متصل گردیده است. بخش سوم عمارت مربوط به سردر بنا بوده و شامل فضای ایوان است. فضای ایوان شامل سه جفت ستون است که به ساختمان اصلی می رسند. همچنین یک در بزرگ چوبی با تزئینات فلزی در این بخش دیده می شود. حال نوبت به بخش اصلی و چهارم این عمارت می رسد که همان عمارت اصلی است و ساختمان اصلی به عنوان مهم ترین قسمت این عمارت به شمار می رود که دارای ۲ طبقه بوده و بر روی دیوارهای آن نیز نقاشی های بی نظیری دیده می شود. در سالن پایین این عمارت ملک التجار جلسات و ملاقات های خود را با افراد بانفوذ انجام می داد و در طبقه بالا نیز ضیافت های خصوصی انجام می گرفت. با توجه به اینکه سبک معماری داخلی این عمارت از سبک ساختمان سازی در سواحل خلیج فارس به نام بنگله گرفته شده است و شامل یک قسمت استحفاظی، بارو و شاه نشین و چند ایوان و اتاق های مسکونی هستند. همچنین در این مجموعه علاوه بر بخش های ذکر شده، باغ های تودرتو نیز وجود دارند که از طریق دیوار از هم جدا شده اند و هر کدامشان ورودی جداگانه ای برای ارتباط با فضای بیرونی دارند.

عمارت ملک کجاست؟

شهرستان بوشهر، محله بهمنی، خیابان ماهینی، کوچه ملک

عمارت ملک بوشهر در بافت قدیمی شهر قرار دارد و به همین دلیل هم دسترسی به آن خیلی آسان است. از هر کجای بوشهر که باشید می توانید با تاکسی های بوشهر به عمارت ملک بروید.برای سفر از تهران به عمارت ملک باید وارد آزادراه خلیج فارس شوید. در گوگل مپ در کنار اسم آزادراه خلیج فارس، اسم آزادراه های دیگری هم نوشته شده و من نمی دانم دقیقا باید کدام یک را برایتان بگویم.

این آزادراه ها به ترتیب شامل آزادراه تهران-قم، آزادراه امیرکبیر، آزادراه قم-کاشان و آزادراه کاشان-نطنز هستند. در ادامه وارد جاده اصفهان شده تا در شرق استان اصفهان وارد بزرگراه اصفهان شرقی شوید.

از اینکه در این مطلب همراه ساعد نیوز بودید متشکریم.

گورستان صخره ای سیراف کجاست؟