مناقصه چیست و چه کاربردی دارد؟
مناقصه در لغت نامه دهخدا خریدن مال یا اموال و … از طرف مأمور رسمی به کمترین قیمتی است که از طرف فروشندگان پیشنهاد می شود. همچنین ممکن است که موضوع مناقصه، انجام دادن عملی باشد. در اصطلاح نیز مناقصه از این تعریف ابتدایی دور نیست و همانطور که از نام این نهاد پیداست، هرگاه فروشنده -چه دولتی و چه شرکتی خصوصی- نیازمند خرید کالا یا خدماتی باشد، با رعایت شرایط و مقرراتی می تواند از این روند خاص خرید استفاده کند و کالا و خدمات موردنیاز را به کمترین قیمت فراهم آورد.
انواع مناقصه از نظر مراحل بررسی
بر اساس بند الف ماده 4 قانون برگزاری مناقصات، مناقصات از نظر مراحل بررسی به انواع زیر طبقه بندی می شوند:
- مناقصه یک مرحله ای: مناقصه ای است که در آن نیازی به ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها نباشد. در این مناقصه پاکت های پیشنهاد مناقصه گران در یک جلسه گشوده و در همان جلسه برنده مناقصه تعیین می شود.
- مناقصه دو مرحله ای: مناقصه ای است که به تشخیص مناقصه گزار ، بررسی فنی بازرگانی پیشنهادها لازم باشد. در این مناقصه، کمیته فنی بازرگانی تشکیل می شود و نتایج ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها را به کمیسیون مناقصه گزارش می کند و سپس برنده مناقصه تعیین می شود.
انواع مناقصه از نظر روش دعوت مناقصه گران
بر اساس بند ب ماده 4 قانون برگزاری مناقصات، مناقصات از نظر روش دعوت مناقصه گران به انواع زیر تقسیم می شود:
- مناقصه عمومی: مناقصه ای است که در آن فراخوان مناقصه از طریق آگهی عمومی به اطلاع مناقصه گران می رسد.
- مناقصه محدود: مناقصه ای است که در آن به تشخیص و مسئولیت بالاترین مقام دستگاه مناقصه گزار، محدودیت برگزاری مناقصه عمومی با ذکر ادله تأیید شود.
شرایط مناقصه
- مدت فاصله زمانی بین تحویل موقت و تحویل قطعی در قراردادهای مربوط به ساختمان و راهسازی و نظایر آن بر اساس شرایط مناقصه.
- اقرار به عدم شمول ممنوعیت موضوع قانون راجع به منع مداخله وزراء و نمایندگان مجلسین و کارمندان دولت در معاملات دولتی و کشوری مصوب دی ماه ۱۳۳۷٫
- سایر تعهداتی که در شرایط مناقصه ذکر شده است.
- سایر شرایط که مورد توافق طرفین معامله قرار گیرد مشروط بر آن که متضمن امتیازاتی علاوه بر آنچه در شرایط مناقصه ذکر شده برای فروشنده نباشد.
اصول مناقصه
- اصل آزادی رقابت
- اصل شایستگی داوطلبان شرکت در مسابقه
- اصل معلوم بودن نصاب معامله
- اصل حضور یک شخص اداری
مناقصه گزار به چه کسی اطلاق می شود؟
مناقصه گزار دستگاه یا ارگانی است که برگزاری مناقصه را بعهده دارد و مناقصه گزار می تواند شامل ارگانها و سازمانهای زیر باشد: قوای سه گانه جمهوری اسلامی ایران اعم از وزارتخانه ها , سازمانها و موسسات و شرکتهای دولتی , موسسات انتفاعی وابسته به دولت , بانکها و موسسات اعتباری دولتی , شرکتهای بیمه دولتی , موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی ، موسسات عمومی , بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی , شورای نگهبان قانون اساسی و همچنین دستگاهها و واحدهایی که شمول قانون برآنها مستلزم ذکر یا تصریح نام است .
مناقصه گر به چه کسی اطلاق می شود؟
مناقصه گر شخص حقیقی یا حقوقی است که اسناد مناقصه را دریافت و در مناقصه شرکت می کند.
مزایای مناقصه
این فرایند برای طرفین مناقصه مزایایی دارد که غالبا همین مزایا سازمان های دولتی و شرکت های خصوصی را به برگزاری آن ترغیب می کند، البته سازمان های دولتی برای بخش خاصی از تأمین کالا و خدمات شان ملزم به استفاده از این فرایند هستند. در یک سوی این فرایند، مناقصه گزار و در سوی دیگر مناقصه گر وجود دارد. مناقصه گزار دستگاه یا ارگانی است که برگزاری مناقصه را برعهده دارد و نیازمند خرید کالا و خدمات است. مناقصه گر شخص حقیقی یا حقوقی است که در مناقصه شرکت می کند. مناقصه گزار با برپایی مناقصه از طریق این رقابت به بهترین کالا و خدمات با کمترین قیمت دست می یابد. گاه مناقصه به عللی چون اعلام غیرواقعی هزینه انجام موضوع مناقصه از سوی مناقصه گر یا ارائه سوابق غیرواقعی برای برد در مناقصه از طرف او، با مشکل مواجه می شود؛ اما باید بدانیم که تأمین کالاها و خدمات در شرکت های دولتی غالبا از طریق مناقصه انجام می گیرد تا با استفاده از فضای رقابتی، به کیفیتی بالا و هزینه مناسبی دست یابند.
پیروزی در مناقصه
برای پیمانکاران، برنده شدن در مناقصات دولتی و خصوصی، همیشه دغدغه مهمی بوده است؛ اما همین مسئله گاه باعث می شود تا پیمانکار یا مناقصه گر شرایط واقعی اجرای قرارداد را نادیده بگیرد یا به آنها توجه نکند و قیمت های بسیار نازلی را صرفا برای پیروزی در مناقصات پیشنهاد کند. از طرفی، ترفندها و روش های بسیاری در دنیای تجارت برای پیروزی در انواع مناقصات وجود دارد. اما بهتر است مناقصه گر از ابتدا به انتهای مسیر خود بیندیشد. چرا که ناتوانی در انجام پروژه یا ارائه خدمات و کالاها به مناقصه گزار، کارنامه بدی را برای مناقصه گر باقی می گذارد و ضمنا اغلب اوقات موجب ورشکستگی او خواهد شد.
