تعریف یکجانبه آمریکا از فلسفه وجودی سازمان ملل که به معنای بازگشت به قانون جنگل و نادیده گرفتن حقوق ملت هاست، در تازه ترین نشست شورای امنیت ملی از سوی دیگر اعضای این نهاد بین المللی تخیلی خوانده شد تا دستان تاجر کاخ سفید برای فشار بیشتر علیه ایران خالی تر از همیشه باشد.
شورای امنیت سازمان ملل متحد روز سه شنبه دهم تیرماه (۳۰ ژوئن) برای بررسی نهمین گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد درباره آخرین وضعیت اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا تشکیل جلسه داد. این جلسه ساعت یازده صبح به وقت نیویورک (هشت و نیم شب به وقت تهران) آغاز و به دلیل شیوع کرونا به شکل آنلاین برگزار شد. ایالات متحده آمریکا برای بهره برداری از این نشست تلاش های خود را از ماه ها پیش آغاز کرده بود و هرچند در این جلسه قراری بر رای گیری درباره قطعنامه و تمدید تحریم ها نبود اما یکی از اهداف «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا، تحت تاثیر قرار دادن اعضای شورای امنیت به منظور رسیدن به اتحادی علیه ایران بود. گمانه زنی ها حتی از ارائه پیش نویس قطعنامه ای علیه ایران هم حکایت داشت. سخنان حاضران در این جلسه و حتی هم پیمانان کاخ سفید گرچه حاوی برخی اتهام زنی های همیشگی علیه ایران بود اما در مجموع با حمایت تمام قد از برجام و انتقاد لفظی از خروج آمریکا از این قرارداد بین المللی، نتوانست چندان زیاده خواهی های وزیر امورخارجه و رییس جمهوری آمریکا را برآورده کند.شواهد نشان می دهد طرح واشنگتن دستکم در چهار ماه آینده اقناع جهان برای تمدید تحریم های تسلیحاتی علیه ایران است. تحریم هایی که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت پنج سال پس از توافق برجام باید و در ۲۷ مهرماه سال جاری به پایان خواهند رسید تا ایران بتواند مانند دیگر کشورهای جهان آزادانه به خرید و فروش سلاح برای دفاع مشروع از خود بپردازد.
جمع بندی سخنان اعضای حاضر در نشست مجازی شورای امنیت
گزارش «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد که توسط «رزماری دیکارلو» معاون سیاسی وی قرائت شد؛ سرآغاز نشست بود و گوترش در آن تاکید کرد: «ضروری است که طرح برجام برای همه شرکت کنندگان آن ادامه یابد و موضوعاتی که مستقیما مربوط به برنامه نیستند، بدون هیچ گونه پیش داوری در حفظ توافق و دستاوردهای آن دنبال شود.» پس از ارائه گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد، «مارک پستین دی بایسور» نماینده دائم بلژیک در سازمان ملل متحد به عنوان تسهیلگر اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تصریح کرد: «اعضای باقی مانده برجام نسبت به اعمال دوباره تحریم های آمریکا پس از خروج این کشور از برجام متاسف و به حمایت و همگرایی کانال تدارکات متعهد هستند. اعضای این گروه از کشورهای غیرعضو می خواهند از انجام هرگونه اقدام که مانع از تداوم اجرای تعهدات اعضا شود، جلوگیری کنند.»
«اولاف اسکوگ» نماینده اتحادیه اروپا از دست دادن برجام را به معنای از دست دادن پروتکل الحاقی دانست و گفت: «نباید بگذاریم برجام از مسیر خود خارج شود. ما به عادی سازی روابط تجاری ایران و جهان متعهد هستیم.» نماینده دائم بلژیک در سازمان ملل متحد ضربه به برجام و تحریم های آمریکا مانع از اجرای تعهدات اعضای شورای امنیت برای اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ دانست. نماینده آفریقای جنوبی تاکید کرد: برجام مهمترین دستاورد در حوزه منع اشاعه سلاح های اتمی است. جمهوری دومینیکن خواستار اجرای کامل و موثر برجام و تونس خواستار عاری سازی کامل خاورمیانه از جنگ افزار اتمی شد. نماینده استونی از هر دو طرف خواست به تعهدات خود پایبند باشند.
«واسیلی نبنزیا» نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد مسوولیت بحران پیش آمده پیرامون توافق هسته ای با ایران را آمریکا خواند و اعلام کرد: قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران توسط آمریکا طرحی تخیلی است.
«کریستف هاسگن» نماینده دائم آلمان در سازمان ملل متحد، برجام را شاهکاری دیپلماتیک دانست که باید حفظ شود و گفت ما مخالف استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریم ها علیه ایران هستیم.«جانگ جونگ» نماینده دائمی چین در سازمان ملل هم گفت: «ما مخالف تلاش های آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران هستیم و با توجه به اینکه آمریکا از برجام خارج شده، نمی تواند از مکانیزم ماشه استفاده کند.»
نماینده انگلیس در سازمان ملل متحد هم ابتدا از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم ها علیه ایران ابراز تاسف و سپس نسبت به برداشته شدن تحریم های تسلیحاتی ایران ابراز نگرانی کرد. نماینده فرانسه هم گفت: «ما نباید حرکت های خطرناکی انجام دهیم که وضعیت بدی را برای خاورمیانه به وجود بیاورد. برجام جاگزینی ندارد که جلوی ایران را برای دستیابی این کشور به سلاح هسته ای بگیرد، پس کنار گذاشتن آن به نفع ما نیست.»ابراز نظر تقریبا مخالف کشورهای حاضر در جلسه شورای امنیت ملی سازمان ملل اما مانع از تکرار ایران هراسی و زیاده خواهی پمپئو نشد. وزیر خارجه آمریکا از سازمان ملل خواست به فلسفه وجودی خود بازگردد و تحریم های تسلیحاتی علیه ایران را تمدید کند.
وی با تکرار اتهامات خود علیه تهران گفت: «مسیر ایران به سمت گسترش سلاح ها، مسیری نیست که دنیا بتواند بپذیرد. برداشتن این تحریم می تواند پیامدهایی ناگواری برای امنیت و ثبات منطقه داشته باشد. حکومت ایران، حکومتی نیست که در صورت برداشته شدن تحریم ها، میانه روی پیشه کند.»
عقبگرد به قانون جنگل یا حراست از حقوق بین الملل؟
«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران که از طریق ویدیو کنفرانس در نشست شورای امنیت سازمان ملل حضور یافته بود، از حقوق ملت ایران دربرابر اتهام های آمریکا دفاع کرد. ظریف در این نشست گفت: «هرگونه محدودیت جدید توسط شورای امنیت بر خلاف تعهدات اساسی است که به ملت ایران داده شده است، در چنین سناریویی گزینه های ایران همانطور که قبلا به بقیه طرف های برجام اطلاع داده شده است قاطع خواهد بود و ایالات متحده و هر موجودیتی که ممکن است به آن کمک کند یا به رفتار غیرقانونی آمریکا تن دهد مسئولیت کامل را برعهده خواهد داشت.»
سخنان ظریف را می توان به نوعی اتمام حجت جمهوری اسلامی دربرابر توطئه های ناتمام واشنگتن دانست که پس از خروج از برجام نه تنها خود سخت ترین فشارها را بر ایران وارد کرده بلکه دیگر کشورها را هم وادار به عهدشکنی کرده است. به نظر می رسد پایان تحریم های تسلیحاتی ایران، نقطه قرمزی باشد که تهران دست درازی به آن را برنخواهد تابید.
وزیر امورخارجه در بخش دیگری از سخنان خود به تلاشهای آمریکا برای خوانش دروغ از گزارش دبیرکل سازمان ملل اشاره کرد. واقعیت آن است که کاخ سفید طی ماه های گذشته تکاپوی غیرقابل وصفی برای راست جلوه دادن این دروغ بزرگ که ایران به برجام متعهد نمانده و منشا حمله های سال گذشته به تاسیسات نفتی کشورهای همسایه بوده است. از سوی دیگر با همکاری رژیم صهیونیستی، به زعم خود آژانس بین المللی انرژی اتمی را به وجود مناطق پنهان هسته ای در ایران حساس کرده است تا نشانه دیگری برای خروج ایران از برجام بسازد. این خوانش های دروغ از رویدادها، در مسیر تحت تاثیر قرار دادن طرف های متعهد به برجام بوده تا اگر خود کاخ سفید به سبب خروج از این قرارداد توان نابودی آن را ندارد دیگر طرف ها این اقدام را انجام دهند.
ظریف پس از پایان نشست شورای امنیت هم در توییتی کنایه آمیز، خطاب به جامعه جهانی نوشت: «جامعه بین المللی به طور کلی، و به طور خاص شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصمیمی مهم روبه رو است: آیا ما احترام به حاکمیت قانون را نگاه خواهیم داشت و یا این که به قانون جنگل برمی گردیم؟» پرسشی جدی که تا زمان لغو تحریم های تسلیحاتی علیه ایران می تواند موضوعیت داشته باشد و نشان دهد که تعریف تخیلی آمریکا از فلسفه وجودی شورای امنیت تا چه میزان می تواند در اثر فشار و تهدید به واقعیت نزدیک شود.
آمریکایی که غیرقابل اعتماد است
نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد بر اساس نشانه ها چندان به نفع آمریکا پیش نرفت و می توان بخشی از دلایل آن را در توییت رییس دفتر رییس جمهوری ردیابی کرد. «محمود واعظی» ساعاتی پس از پایان نشست شورای امنیت نوشت: جهان واقعیت غیرقابل اعتماد بودن امریکا را پذیرفته است. یکجانبه گرایی و دکترین خروج واشنگتن، پیش از آنکه معاهدات بین المللی را تضعیف کرده باشد، رهبری جهانی آمریکا را به چالش کشیده؛ جهان واقعیت غیرقابل اعتماد بودن امریکا را پذیرفته است.»
«حمید بعیدی نژاد» سفیر ایران در انگلیس هم در توییتی با اشاره به اینکه آمریکا به حدی در میان متحدانش منزوی شده بود که [مایک] پمپئو سریع جلسه را ترک کرد، نوشت: «نشست شورای امنیت سازمان ملل تجلی وحدت میان تمام اعضا به غیر از آمریکا، در حمایت بدون قید و شرط از توافق هسته ای ایران و محکومیت سیاست های آمریکا را ثابت کرد.»
شکست در کارزار فشار حداکثری علیه ایران این بار در جلسه شورای امنیت ملی نمود یافت و نشان داد لابی ها و ایده های پیدا و پنهان «دونالد ترامپ» برای به زانو درآوردن جمهوری اسلامی، دستکم تاکنون حتی مورد استقبال همپیمانان او هم قرار نگرفته است. برجام برای جهان ارزشمند است و این واقعیت کار را برای رییس جمهوری آمریکا دشوارتر از همیشه می کند. رییس جمهوری که با بحران گسترده کرونا روبروست، اعتراضات داخلی هزینه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بی شماری در پی داشته و این میان وعده هایش برای آوردن ایران پای میز مذاکره هم طرفی بر اقبال نبسته است. رییس جمهوری آمریکا از روز گذشته دستان خود را خالی تر از همیشه می بیند و قطعا برای پر کردن آن ها نقشه های تازه ای خواهد کشید. ایران اما بر اساس قوانین بین الملل بر حقوق حقه خود مصمم خواهد ایستاد.
