اعمال شب آخر ماه مبارک رمضان
ماه میهمانی خدا هم با تمام برکاتی که داشت به پایان رسید و تنها حسرت را برای ما به یادگار گذاشت حتی اگر خیلی ها از این ماه فیض برده باشند غم بزرگی آن ها را فرا خواهد گرفت انس با ماه رمضان و قرآن، روزه داری، شب زنده داری ها و کار های خیری که هزار برابر ماه دیگر دارای فضلیت و ثواب است و در های بهشت به روی همه گشوده شد؛ در ماه رمضان زمین و آسمان، عرش و کائنات و بهشت با هم پیویند خورده بودند افسوس که این خان بزرگ الهی به پایان رسید.
شیخ کلینی در کتاب «کافی» از ابو بصیر، از امام صادق(علیه السلام) این دعا را برای وداع ماه رمضان روایت کرده:
اللّٰهُمَّ إِنَّكَ قُلْتَ فِي كِتابِكَ الْمُنْزَلِ ﴿شَهْرُ رَمَضٰانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ﴾ وَهٰذَا شَهْرُ رَمَضانَ وَقَدْ تَصَرَّمَ فَأَسْأَلُكَ بِوَجْهِكَ الْكَرِيمِ وَكَلِماتِكَ التَّامَّةِ إِنْ كانَ بَقِيَ عَلَيَّ ذَنْبٌ لَمْ تَغْفِرْهُ لِي أَوْ تُرِيدُ أَنْ تُعَذِّبَنِي عَلَيْهِ أَوْ تُقايِسَنِي بِهِ أَنْ يَطْلُعَ فَجْرُ هٰذِهِ اللَّيْلَةِ أَوْ يَتَصَرَّمَ هٰذَا الشَّهْرُ إِلّا وَقَدْ غَفَرْتَهُ لِي يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ،
خدایا تو در کتاب فرو فرستاده ات فرمودی: «[آن روزهای چند و اندک که روزه در آن واجب گشته] ماه رمضان است؛ ماهی که قرآن در آن نازل شده» و این است ماه رمضان که گذشت، از تو می خواهم، به شخصیّت بزرگ منشت و کلمات کاملت، اگر بر من گناهی باقی مانده که نیامرزیده ای یا می خواهی بر آن عذابم کنی یا به آن مرا بسنجی، اینکه سپیده امشب طلوع نکند یا این ماه بگذرد، مگر اینکه آن گناه را از من آمرزیده باشی، ای مهربان ترین مهربانان،
اللّٰهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ بِمَحامِدِكَ كُلِّها أَوَّلِها وَآخِرِها مَا قُلْتَ لِنَفْسِكَ مِنْها، وَمَا قالَ الْخَلائِقُ الْحَامِدُونَ الْمُجْتَهِدُونَ الْمَعْدُودُونَ الْمُوَفِّرُونَ ذِكْرَكَ وَالشُّكْرَ لَكَ الَّذِينَ أَعَنْتَهُمْ عَلَىٰ أَداءِ حَقِّكَ مِنْ أَصْنافِ خَلْقِكَ مِنَ الْمَلائِكَةِ الْمُقَرَّبِينَ وَالنَّبِيِّينَ وَالْمُرْسَلِينَ وَأَصْنافِ النَّاطِقِينَ وَالْمُسَبِّحِينَ لَكَ مِنْ جَمِيعِ الْعالَمِينَ؛ عَلَىٰ أنَّكَ بَلَّغْتَنا شَهْرَ رَمَضانَ وَعَلَيْنا مِنْ نِعَمِكَ وَعِنْدَنا مِنْ قِسَمِكَ وَ إِحْسانِكَ وَتَظاهُرِ امْتِنانِكَ، فَبِذٰلِكَ لَكَ مُنْتَهَى الْحَمْدِ الْخالِدِ الدَّائِمِ الرَّاكِدِ الْمُخَلَّدِ السَّرْمَدِ الَّذِي لَايَنْفَدُ طُولَ الْأَبَدِ، جَلَّ ثَناؤُكَ أَعَنْتَنا عَلَيْهِ حَتَّىٰ قَضَيْتَ عَنَّا صِيامَهُ وَقِيامَهُ مِنْ صَلاةٍ وَمَا كانَ مِنَّا فِيهِ مِنْ بِرٍّ أَوْ شُكْرٍ أَوْ ذِكْرٍ .
خدایا تو را ستایش به همه ستایش هایت آغاز و انجام آن، چه آن ستایش هایی که برای خود گفتی و چه آنچه آفریدگان ستایش کننده و کوشنده و شمارنده و فراوان بجا آورنده ذکر و سپاست گفته اند، آنان که بر ادای حقّت، یاری شان نمودی، از گروه های آفریدگانت: از فرشتگان مقرّب و پیامبران و رسولان و طبقات گویندگان و تسبیح کنندگان حضرتت، از همه جهانیان؛ آری ستایش می کنم بر اینکه ما را به ماه رمضان رساندی و حال آنکه نعمت هایت بر عهده ما بود و بهره ها و احسانت و نیکی های پی درپی ات پیش ما بود، به این خاطر تنها برای تو است نهایت حدّ ستایش، ستایشی جاودان، همواره، پایدار، همیشگی، بی نهایت تا در ابدیت پایانی نداشته باشد، بزرگ است ثنایت، ما را بر انجام تکالیف ماه رمضان یاری دادی تا از ما روزه و به پا داشتن نمازش را گذراندی و نیز آنچه از ما در آن انجام گرفته، از کار نیک و سپاس و ذکر؛
اللّٰهُمَّ فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا بِأَحْسَنِ قَبُولِكَ وَتَجاوُزِكَ وَعَفْوِكَ وَصَفْحِكَ وَغُفْرانِكَ وَحَقِيقَةِ رِضْوانِكَ حَتَّىٰ تُظَفِّرَنَا فِيهِ بِكُلِّ خَيْرٍ مَطْلُوبٍ، وَجَزِيلِ عَطاءٍ مَوْهُوبٍ، وَتُوقِيَنا فِيهِ مِنْ كُلِّ مَرْهُوبٍ، أَوْ بَلاءٍ مَجْلُوبٍ، أَوْ ذَنْبٍ مَكْسُوبٍ؛
خدایا آن را از ما به نیکوترین پذیرش و گذشت و عفو و چشم پوشی و آمرزش و خشنودی ات بپذیر تا جایی که ما را در این ماه، به هر خیر خواسته و شایان عطای بخشیده شده برسانی و از هر امر هراسناک و بلای فرود آمده و گناه پیشه شده نگاه داری؛
اللّٰهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِعَظِيمِ مَا سَأَلَكَ بِهِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِكَ مِنْ كَرِيمِ أَسْمائِكَ وَجَمِيلِ ثَنائِكَ وَخاصَّةِ دُعائِكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَجْعَلَ شَهْرَنا هٰذَا أَعْظَمَ شَهْرِ رَمَضانَ مَرَّ عَلَيْنا مُنْذُ أَنْزَلْتَنا إِلَى الدُّنْيا بَرَكَةً فِي عِصْمَةِ دِينِي، وَخَلاصِ نَفْسِي، وَقَضاءِ حَوَائِجِي، وَتُشَفِّعَنِي فِي مَسائِلِي وَتَمامِ النِّعْمَةِ عَلَيَّ، وَصَرْفِ السُّوءِ عَنِّي، وَ لِباسِ الْعافِيَةِ لِي فِيهِ، وَأَنْ تَجْعَلَنِي بِرَحْمَتِكَ مِمَّنْ خُِرْتَ لَهُ لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَجَعَلْتَها لَهُ خَيْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ فِي أَعْظَمِ الْأَجْرِ، وَكَرائِمِ الذُّخْرِ، وَحُسْنِ الشُّكْرِ، وَطُولِ الْعُمْرِ، وَدَوامِ الْيُسْرِ .
خدایا از تو می خواهم، به حق بزرگ ترین چیزی که یکی از آفریدگانت از تو خواست، از نام های گرامی ات و ثنای زیبایت و دعای خاصت که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و این ماه را بزرگ ترین ماه رمضانی قرار دهی که بر ما گذشته، از زمانی که ما را به دنیا آوردی تاکنون از جهت برکت در حفظ دینم و رهایی جانم و برآمدن حاجتم و اینکه شفاعتم را در خواسته هایم بپذیری و در کامل کردن نعمتت بر من و برگرداندن پیش آمد بد از من و پوشاندن لباس تندرستی به من و مرا به رحمتت از کسانی قرار دهی که شب قدر را برای آنان اختیار نمودی و آن شب را برای آن ها بهتر از هزار ماه قرار دادی، در بزرگ ترین پاداش و اندوخته های باارزش و شکر نیکو و درازی عمر و پایندگی آسایش،
اللّٰهُمَّ وَأَسْأَلُكَ بِرَحْمَتِكَ وَطَوْلِكَ وَعَفْوِكَ وَنَعْمائِكَ وَجَلالِكَ وَقَدِيمِ إِحْسانِكَ وَامْتِنانِكَ أَنْ لَاتَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنَّا لِشَهْرِ رَمَضانَ حَتَّىٰ تُبَلِّغَناهُ مِنْ قابِلٍ عَلَىٰ أَحْسَنِ حالٍ؛ وَتُعَرِّفَنِي هِلالَهُ مَعَ النَّاظِرِينَ إِلَيْهِ وَالْمُعْتَرِفِينَ لَهُ فِي أَعْفىٰ عافِيَتِكَ، وَأَنْعَمِ نِعْمَتِكَ، وَأَوْسَعِ رَحْمَتِكَ، وَأَجْزَلِ قِسَمِكَ، يَا رَبِّيَ الَّذِي لَيْسَ لِي رَبٌّ غَيْرُهُ، لَايَكُونُ هٰذَا الْوَداعُ مِنِّي لَهُ وَداعَ فَناءٍ، وَلَا آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّي لِلِقاءٍ، حَتّىٰ تُرِيَنِيهِ مِنْ قابِلٍ فِي أَوْسَعِ النِّعَمِ، وَأَفْضَلِ الرَّجاءِ، وَأَنَا لَكَ عَلَىٰ أَحْسَنِ الْوَفاءِ، إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعاءِ .
خدایا و از تو می خواهم به رحمت و بخشش و گذشتت و نعمت ها و جلالت و احسان دیرینه ات و عطایت، اینکه آن را آخرین بهره ما از ماه رمضان قرار ندهی تا ما را در سال آینده به آن برسانی، آن هم بر پایه بهترین حال؛ و هلال ماهش را همراه بینندگان به سوی آن و اعتراف کنندگان به آن به من بشناسانی در کامل ترین عافیتت و خوب ترین نعمتت و گسترده ترین رحمتت و برجسته ترین نصیب هایت، ای پروردگارم که برایم پروردگاری غیر او نیست، این وداع من نسبت به ماه رمضان وداع فنا و آخرین بهره من از دیدار نباشد تا آن را در سال آینده به من بنمایانی، در فراخ ترین نعمت ها و برترین امیدها، درحالی که من برای تو بر پایه بهترین وفاداری باشم، به درستی که تو شنوای دعایی.
اللّٰهُمَّ اسْمَعْ دُعائِي، وَارْحَمْ تَضَرُّعِي وَتَذَلُّلِي لَكَ وَاسْتِكانَتِي وَتَوَكُّلِي عَلَيْكَ وَأَنَا لَكَ مُسَلِّمٌ لَاأَرْجُو نَجاحاً وَلَا مُعافاةً وَلَا تَشْرِيفاً وَلَا تَبْلِيغاً إِلّا بِكَ وَمِنْكَ، وَامْنُنْ عَلَيَّ جَلَّ ثَناؤُكَ وَتَقَدَّسَتْ أَسْماؤُكَ بِتَبْلِيغِي شَهْرَ رَمَضانَ وَأَنَا مُعافىً مِنْ كُلِّ مَكْرُوهٍ وَمَحْذُورٍ وَمِنْ جَمِيعِ الْبَوائِقِ، الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِي أَعانَنا عَلَىٰ صِيامِ هٰذَا الشَّهْرِ وَقِيامِهِ حَتَّىٰ بَلَّغَنِي آخِرَ لَيْلَةٍ مِنْهُ.
خدایا دعایم را بشنو و به زاری و خواری و درماندگی و توکلم بر حضرتت رحم کن، من تسلیم توأم، امید به موفقیت و سلامت کامل و شرافت و رسیدن به جایگاه رفیع، جز به تو و از جانب تو ندارم، بر من منّت بنه، ای که ثنایت بزرگ و نام هایت مقدّس است، به رساندنم به ماه رمضان و درحالی که از هر ناخوشایند و محذوری و از همه ناگواری ها سالم باشم، ستایش خدای را که بر روزه این ماه و بپاداری عبادتش ما را یاری نمود تا مرا به آخرین شب آن رساند.