ساعد نیوز: بعد از چالش های جدی مرزی و ژئوپلتیک در قفقاز جنوبی و رد و بدل شدن اظهارنظرهای مختلف از سوی طرف ایرانی و آذری و نیز برگزاری رزمایش های مختلف نظامی بالأخره در نشست اکو ما شاهد دیدار آقای رئیسی با علی اف و اردوغان رؤسای جمهور آذربایجان و ترکیه بودیم. بفرمایید این دیدار در چه شرایطی صورت گرفت و چه تأثیری بر روی وضعیت و شرایط منطقه داشت؟
دکتر سجاد آتشبار: اگر بخواهیم اهمیت دیدار آقای رئیسی با الهام علی اف را توصیف کنیم باید بگوئیم که این دیدار همچون آب سردی بود بر سرد شعله تنش های اخیر ژئوپلتیک میان دو کشور؛ که البته به صورت غیرمستقیم ترکیه نیز در این تنش ها حضور داشت. امضای قرارداد سوآپ گازی با جمهوری آذربایجان این تنش ها را تا حدودی آرامتر ساخت. چشم انداز جدیدی برای همکاری ها و همفزاییها در قفقاز جنوبی ایجاد شد. البته هنوز زمینه های اختلافات جدی میان طرفین به صورت کامل برطرف نشده است و اگر اراده جدی میان طرفین وجود داشته باشد، این موارد اختلافی نیز قابل حل و فصل است. درباره دیدار آقای اردوغان با آقای رئیسی باید به سفر اخیر مولوت چاووش اوغلو به تهران اشاره کنم که زمینه این دیدار در سطح رؤسای جمهور دو کشور بود.
ساعد نیوز: آقای اردوغان در حاشیه دیدار سران اکو از رؤسای جمهور کشورهای عضو اکو خواست که جمهوری ترک قبرس شمالی را به رسمیت بشناسند و زمینه حضور قبرس شمالی در اکو را فراهم کنند در حالی که هیچ کشوری جز ترکیه قبرس شمالی را به رسمیت نمی شناسد. نظرتان در این خصوص چیست؟
دکتر سجاد آتشبار: بحث به رسمیت شناخته شدن جمهوری ترک قبرس شمالی هم در عرصه منطقه ای و هم در عرصه بین المللی مورد اهتمام ترکیه است. ولی این موضوع به دلیل چالش هایی که وجود دارد بسیار دور از ذهن است. شما به این مطلب باید توجه کنید که حتی کشوری مثل آذربایجان که یک متحد بسیار نزدیک ترکیه محسوب می شود هنوز قبرس شمالی را به رسمت نشناخته است و این عمق چالش های موجود در این خصوص را نشان می دهد. حقیقت این است که پیش کشیده شدن موضوع رسمیت جمهوری ترک قبرس شمالی کاربرد داخلی دارد و هدف آقای اردوغان تقویت محور ناسیونالیست ها برای ایجاد چشم انداز مثبت تر برای آینده سیاسی خود و حزب اش است. نظم موجود بین الملل به هیچ وجه اجازه طرح این موضوع به صورت جدی را نمی دهد.
ساعد نیوز: ما در روزهای اخیر شاهد سقوط آزاد لیر بودیم و امروز نیز سقوط لیر رکورد جدیدی را ثبت کرد. آقای اردوغان در سخنرانی اخیر خود با اطمینان اعلام کرده است که مردم ترکیه به هیچ وجه نگران سقوط لیر نباشند! چه عواملی باعث تشدید این موضوع است و چه تأثیری بر آینده سیاسی آقای اردوغان دارد؟
دکتر سجاد آتشبار: آقای اردوغان در سیاست داخلی ترکیه همواره از تاکتیک تهاجم، تهدید و ایجاب استفاده کرده است. به همین خاطر حتی در مورد چالش اخیر سقوط لیر نیز نمی خواهد که موضعی دفاعی بگیرد و ترجیح می دهد که از ادبیاتی تهاجمی استفاده کند. اما این ادبیات تهاجمی ثمری برای اردوغان نداشته است و افکار عمومی، حکومت ترکیه و شخص آقای اردوغان را مسئول وضعیت فعلی اقتصادی این کشور می داند. اگر این وضعیت فعلی به صورت مؤثر مدیریت نشود ما در آینده می توانیم شاهد تهدید جدی برای ترکیه و اقتصاد این کشور باشیم. برخی محافل اقتصادی نزدیک به دولت می گویند که سقوط لیر و افزایش ارزش دلار باعث ورود گردشگر بیشتر به داخل ترکیه و رونق صنعت گردشگری و نیز جذابتر شدن بازارهای ترکیه برای سرمایه گذاران خارجی می شود. واقعیت امر این است که کشوری مثل ترکیه که در حال حاضر نرخ 20 درصد تورم را دارد، جذابیت بالایی برای جذب سرمایه گذاری خارجی هم ندارد. بنابراین، استدلالی که از سوی اقتصاددان های طرفدار آقای اردوغان مطرح می شود استدلال غلطی است. از سوی دیگر، کمپانی های بزرگی که در داخل ترکیه مشغول تجارت هستند، با نظام مالی دنیا ارتباط تنگاتنگی دارند و دلار مبنای مبادلاتشان است و طبیعتاً با سقوط لیر، بازپرداخت استقراض های بانکی این شرکت ها با مشکلات جدی روبرو می شود. از سوی دیگر، ما شاهد گران شدن حامل های انرژی اعم از گاز، بنزین و گازوئیل هستیم. این هم باعث کاهش قدرت خرید مردم ترکیه شده است. و نرخ فقر در حال افزایش است. آقای اردوغان با تأسی به اندیشه های اسلام گرایانه جریان دیدگاه ملی مخالف افزایش بهره بانکی است و همین مسأله به کاهش ارزش لیره دامن می زند. آقای اردوغان در مقطع فعلی حتی قدرت اقناع گری در میان حامیان حزبش را نیز از دست داده است. و محبوبیت او بر اساس نظرسنجی ها به زیر ۴۰ درصد کاهش یافته است.حتی برخی نظرسنجی ها حاکی از این است که محبوبیت حزب آقای اردوغان به زیر 35 درصد رسیده است. این یک زنگ خطر جدی برای آینده سیاسی آقای اردوغان است. البته هنوز نمی توان حرف قطعی زد. عرصه هایی وجود دارد که اردوغان می تواند با ایجاد نفاق و اختلاف میان رقبای سیاسی اش زمینه را برای تقویت قدرت خودش مهیا سازد. حمله به شمال سوریه و غلیان احساسات ناسیونالیستی در ترکیه یکی از راهکارهای پیش روی آقای اردوغان است. اما اگر معادلات سیاسی به همین شکلی که هست ادامه یابد، حتی امکان دارد که نظام ریاستی فعلی جای خودش را به نظام پارلمانی در 2 الی 3 سال آینده دهد.
دکتر ولی کوزه گر کالجی : ابهامات توافق آتش بس قره باغ ریشه تنش های جدید است
