ساعد نیوز: در چند روز اخیر، موج جدیدی از درگیری ها و تنش ها میان ارمنستان و آذربایجان شکل گرفته است و طبق گزارش ها، تعدادی از نیروهای مستقر دو کشور در منطقه کشته شده اند. برخی تحلیلگران معتقدند که آذربایجان امکان دارد به صورت انفجاری، قصد فتح کل منطقه قره باغ و حتی اشغال بخشی از خاک ارمنستان را داشته باشد. تحلیل حضرتعالی درباره موج جدید درگیری های مرزی بین دو کشور چیست؟
دکتر ولی کالجی: تنش هایی که اخیراً در مرز دو کشور شاهد آن بودیم، ریشه در ابهامات موجود در بند 9 توافقنامه آتش بس سه جانبه سال 2020 دارد. ابهامات موجود نیز ریشه در دو نوع تفسیر متفاوت طرف های آذری و ارمنی دارد. جمهوری آذربایجان تفسیری حداکثری از این بند توافقنامه دارد و معتقد است که تسهیل دسترسی آذربایجان به منطقه نخجوان از طریق ارمنستان به معنای احداث دالان زنگزور و طبیعتاً ضمیمه بخشی از خاک ارمنستان به آذربایجان و تغییرهای ژئوپلتیک و مرزی ای است که در پی آن ایجاد می شود. این در حالی است که طرف ارمنی معتقد است که باید نگاهی حداقلی به این موضوع داشت و ارمنستان به صراحت اعلام کرده است که واژه کوریدور به هیچ وجه درباره نخجوان صدق نمی کند و فقط محدود به لاچین است. از سوی دیگر، بازگشت جبرائیل و لاچین و بخشی دیگر از قره باغ به آذربایجان بعد از سی سال، دوباره این دو کشور را با همدیگر هم مرز کرده است و طبیعتاً وقتی این مرز جدید، تعیین حدود نشده و میله گذاری ها انجام نشده، این موضوع باعث تنش های جدیدی میان دو کشور شده است. علی الظاهر قرار بود که در سالگرد جنگ 44 روزه در بیستم آبان امسال، نشستی به میزبانی روسیه و با حضور پاشینیان و علی اف صورت بگیرد تا تکلیف نوار مرزی مشخص گردد و اسناد توافق سال قبل تکمیل شود و اختلافات به حداقل ممکن برسد. اما این نشست به دلایلی رخ نداد. آقای پاشینیان هنوز به خاطر امضای توافق نامه آتش بس در سال 2020 به شدت زیر فشار است و احزاب مخالف در داخل و خارج ارمنستان به انحاء مختلف، او را مورد نقد قرار می دهند. به همین دلیل، پاشینیان فضای روانی و سیاسی را برای امضای اسناد جدید، مناسب ندید و از حضور در نشست سه جانبه خودداری کرد؛ چون سال گذشته، هزینه سنگینی به دلیل امضای توافقنامه متحمل شده بود. حتی فضا به حدی بر علیه آقای پاشینیان بود که اجازه ندادند که تصویری از ایشان به هنگام امضای توافقنامه آتش بس منتشر شود و فقط تصویر علی اف و پوتین منتشر شد. همین مسأله عدم حضور پاشینیان در نشست سه جانبه باعث شده است که آذربایجان و ترکیه فشار مضاعفی را بر طرف ارمنی تحمیل کنند تا با تحریک ارمنستان، زمینه را برای اجرای طرح مد نظر خودشان، مهیا سازند. تفاوت دیگر این تحرکات جدید در محل این تحولات است؛ درگیری های جدید در شمال استان سیونیک رخ داده است در حالی که درگیری های قبلی در جنوب استان سیونیک در نقطه مرزی با ایران رخ داده بود.
ساعد نیوز: بعد از درگیری های چند روز اخیر بین دو کشور، ما امروز شاهد توئیتی به زبان فارسی توسط رئیس مجلس ارمنستان بودیم که در نوع خودش بسیار جالب توجه است. برخی این توئیت را یک پیام هشدار به ترکیه و آذربایجان می دانند که نماد حمایت کامل ایران از ارمنستان است و اگر تحرک جدیدی بر علیه ارمنستان در جهت تغییر مرزها صورت بگیرد بلاشک جمهوری اسلامی ایران با مداخله نظامی یا حمایت مستقیم نظامی معادلات را به نفع خودش تغیر خواهد داد. نظر حضرتعالی در این خصوص چیست؟
دکتر ولی کالجی: موضع ایران در این خصوص کاملاً صریح و روشن است. ایران اعلام کرده است که هیچ مشکلی با دسترسی آذربایجان به نخجوان از طریق خاک ارمنستان بر اساس توافق دو جانبه میان این دو کشور وجود ندارد. خط قرمز جمهوری اسلامی ایران، تغییر مرزهای بین المللی و ژئوپلتیک منطقه است. هر نوع اتفاق نظامی یا غیرنظامی ای که بخواهد مرز 38 کیلومتری ایران با ارمنستان را تغییر دهد قابل قبول نیست. ایران با صراحت تمام اعلام کرده است که ایجاد هر نوع مانع برای ترانزیت ایران و نیز رفت و آمد شهروندان ایرانی از طریق تغییر مرزها با واکنش کشورمان روبرو خواهد شد. مانوور اخیر در شمالغرب هم هدفش رساندن روشن این پیام به همسایگان بود. به نظر من توئیت فارسی رئیس مجلس ارمنستان نیز دقیقاً همین موضوع را گوشزد می کند. که هر نوع تجاوز یا فشار برای تغییر مرزها طبیعتاً با واکنش مستقیم ایران همراه خواهد شد.
