دنده ماشین یکی از عناصر انتقال قدرت در خودرو است . به طور کلی ، جعبه دنده مجموعه ای از چرخ دنده و محور است و همه این اجزا در درون یک جعبه قرار گرفته اند . دنده ماشین ، گشتاور تولید شده را به چرخ ها انتقال می دهد و وظیفه تنظیم آن را هم بر عهده می گیرد . در جعبه دنده های معمولی ، سه محور وجود دارد : محور اول یا محور محرک به وسیله کلاچ به موتور متصل است ، محور دوم یا محور متحرک به وسیله محور سوم به محور اول متصل است .فشار کلاچ هنگام رانندگی ، باعث قطع ارتباط محور با موتور می شود ، سپس استفاده از دنده ماشین ، میل ماهک و ماهک را به حرکت در می آورد . فشار دادن کشویی مربوط به شماره دنده موجب فشار به دنده برنجی می شود و این وضعیت باعث برابر شدن سرعت دنده برنجی و یاتاقان دنده می شود .
گاهی ممکن است بعد از درگیر کردن دنده خودرو ، موقع حرکت در حالت های مختلف گیربکس خود به خود از دنده خارج شده و خلاص شود . ساییدگی خارهای غلاف کشویی ، ساییدگی زیاد خود دنده و یا زیادی سفت بودن اهرم های دسته دنده می توانند گیربکس را به وضعیت خلاص بکشانند . اگر خودروی شما به تازگی از تعمیرگاه خارج شده و به این مشکل دچار شده است ، احتمال زیاد تعمیرکار پیشرانه و گیربکس را به صورت اصولی مجددا نصب نکرده و پیشرانه و گیربکس هم راستا نیستند .در این حالت ممکن است پدال کلاچ نیز دچار لرزش شده و به طور همزمان دسته دنده از حالت درگیر خارج شود . در این شرایط عملا بایستی مجددا گیربکس باز شده و هم راستا بودن پوسته فلایول و میل لنگ بررسی شود . اگر این دو در یک راستا نباشند ، یعنی پیشرانه و گیربکس هم راستا نیستند .دلایل احتمالی برای پریدن دنده ماشین به شرح زیر است:
- مشکلی درون گیربکس ایجاد شده است
- اتصال گیربکس نیاز به تنظیم دارد
بیرون زدن دنده خودرو و خلاص شدن ماشین
چراغ چک موتور که روشن می شود یعنی احتمال دارد گیربکس دچار مشکل در عملکرد باشد . البته این چراغ به دلایل متعدد دیگری هم روشن می شود .زمانی که خودرو در توقف است ، کلاچ را چندین بار فشار دهید و سفتی و ارتفاع رها سازی کلاچ در پدال را چک کنید . در حالت معمول و مطلوب ، کلاچ خودرو باید نرم باشد و تمامی دنده ها به راحتی و بدون ایجاد هیچ گونه صدایی تعویض شوند و جا بروند . پشت ماشین بنشینید ، با کلاچ بازی کنید ، دسته را در دنده های مختلف قرار دهید و از این مورد اطمینان حاصل کنید .
اگر دنده بد جا می رود احتمالا روغن گیربکس کم یا نامرغوب است . البته این مسئله دلایل دیگری هم می تواند داشته باشد . مثلا شاید کلاچ تنظیم نیست و یا میله بندی اهرم دسته دنده خشک و و یا دچار تابیدگی و زنگ زدگی شده است . هرگونه تعلل یا بیرون زدن دنده نیز از علائم وجود ایراد فنی در گیربکس است .خرابی دسته های گیربکس و یا نصب نادرست می تواند منجر به لرزش غیرعادی آن حین کارکرد شود . در این صورت اتصالات گیربکس به شاسی و اتصالات گیربکس به موتور خودرو باید مورد بررسی قرار بگیرند . آسیب دیدن بلبرینگ ها و یا چرخ دنده های داخل گیربکس نیز می تواند لرزش غیر عادی ایجاد کند .
هنگام گرفتن کلاچ اگر موتور بالا می رود اما ماشین سرعت نمی گیرد یا اگر در زمان تعویض دنده خودرو دچار مکث مى شود ، احتمالا صفحه کلاچ باید تعویض شود . در دور موتور بالا ، سخت جا رفتن دنده ها نیز به معنی وجود مشکل در صفحه کلاچ است .با دنده بالا در سربالایی رانندگی کنید . هنگام رانندگی در سرعت بالا ، دنده معکوس را هم آزمایش کنید تا از سلامت گیربکس بیشتر مطمئن شوید .
هرگونه صدایی متفاوت از صداهای متعارف تعویض دنده ، لازم است که مورد توجه قرار بگیرد . صدای نامعمول می تواند نشان سایش و خوردگی قطعات باشد که خرج زیادی را روی دستتان می گذارد . اگر کلاچ را تا آخر بگیرید و دنده را عوض کنید و باز هم صدای سایش بشنوید ، ممکن است کلاچ فرسوده شده یا نیاز به رگلاژ داشته باشد .اگر صدا ناشی از تیز شدن دنده ها به خاطر کارکرد بالای آنها باشد ، در این صورت باید دنده ها را تعویض کرد . گاهی چنین صداهایی ، تنها ناشی از عملکرد نادرست گیربکس نیستند و می توانند ریشه در بخش های دیگری چون دیفرانسل داشته باشند .
وجود صدا می تواند ناشی از روغن گیربکس هم باشد و احتمالا با چک کردن آن برطرف می شود . تعویض روغن گیربکس باید به موقع انجام شود تا گیربکس روان کار کند و سلامت آن حفظ شود . روغن گیربکس عموما در حالت عادی سرخ رنگ است اما اگر قهوه ای یا سیاه شده باشد ، یعنی کهنه یا آلوده شده است و روغن تیره به همراه بوی سوختگی نشان از داغ شدن و سوختن صفحه کلاچ دارد .رنگ صورتی یا قهوه ای کدر یعنی رادیاتور روغن گیربکس در داخل رادیاتور اصلی پیشرانه دچار نشتی شده است . نشتى واسکازین ، یکى از نشانه هاى وجود مشکل در سیستم انتقال قدرت است و در صورت تداوم می تواند آسیب جبران ناپذیرى به سیستم وارد کند .دنده خودرو تا زمانى که آن را تغییر نداده اید باید ثابت بماند . اگر سیستم انتقال قدرت در گیربکس دستى بدون دخالت راننده دنده را عوض کند ، خودروی مورد نظر ارزش خریداری ندارد .
دلایل بد جا رفتن دنده
اکثر مردم هنگامی که با مشکل جا نرفتن دنده پراید یا جا نرفتن دنده پژو 405 مواجه می شوند ، خودرو را بررسی می کنند . این بررسی می تواند توسط خودتان یا یک فرد مکانیک انجام شود . جا نرفتن دنده ماشین ناشی از علت های متفاوتی است که در زیر به تعدادی از آن ها اشاره می کنیم .
کاهش سطح واسکازین گیربکس
کمبود و کاهش سطح این مایع سیال اولین مقصر اصلی در جا نرفتن دنده ماشین است . شاید مایع واسکازین نشتی دارد یا کم است و همین موجب می شود روی سیستم انتقال تاثیر گذاشته و عملکرد آن را دچار اختلال کند . این مایع در اطمینان از اینکه قطعات متحرک خودرو شما به خوبی روغن کاری و گریس کاری شوند نقش اساسی دارد . پیدا کردن درز و محل قرارگیری گیربکس کار سختی نیست .نوار گیربکس را بیرون بکشید و آن را تمیز کنید . حواستان به سطح مایع ، بو و رنگ مایعات باشد . اگر سطح آن کم است ، مقداری واسکازین به آن اضافه کنید . اگر متوجه بوی سوخته یا رنگ قهوه ای شدید، آن را تعویض کنید . هر از گاهی این اتفاق به دلیل کیفیت پایین روغنی که استفاده می کنید نیز می افتد . در این حالت حتما باید در نزدیک ترین زمان ممکن روغن واسکازین فعلی را با روغن با کیفیت و معتبر تعویض کنید .
خرابی سنسور الکترونیکی
بیشترین انتقال در خودروهای مدرن توسط سیستم های رایانه ای پیشرفته کنترل می شود . هنگامی که در خودرو پس از فشردن پدال گاز نتوانید دنده را جا بیاندازید ، ممکن است مشکل از این باشد که سنسور الکترونیکی موجود در خودرو خراب شده است . مکانیک گیربکس های اتوماتیک همچنین از تجهیزات تشخیصی کامپیوتری برای رفع این مشکل استفاده می کنند و می توانند هرگونه خرابی سنسور الکترونیکی را که باعث می شود دنده ماشین شما جا نیفتد را شناسایی کند .
اختلال در عملکرد دنده ها
یکی دیگر از علت های جا نرفتن دنده می تواند اختلال در عملکرد دنده و تنظیم چرخ دنده ها به صورت اشتباه باشد . سیستم گیربکس های اتوماتیک به گونه ای طراحی شده است که چرخ دنده ها باید در ترکیب های مختلف به طور روان در کنار هم قرار گیرند . آیا هنگام جابجایی چرخ دنده ها صداهای عجیب و غریبی می شنوید ؟ این نشان دهنده قرار گرفتن چرخ دنده ها به صورت اشتباه روی هم است .
بررسی حالت اسپرت (S ) در جعبه دنده خودروهای چینی
