همانطور که اکثر راننده ها می دانند رانندگی با خودروهای دنده دستی مهیج تر از رانندگی با گیربکس های اتوماتیک می باشد. از این رو رانندگان بین راحت بودن رانندگی با سیستم گیربکس اتوماتیک و نیمه اتوماتیک و یا مهیج تر بودن رانندگی با گیربکس های دستی مردد مانده اند. اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی شرکت های خودروسازی بسیاری از موارد کاربردی را به سیستم گیربکس اتوماتیک اضافه کرده اند و امکاناتی را برای راننده فراهم آورده اند.این امکانات علاوه به راحتی حس مهیج رانندگی را نیز برای آنها به ارمغان می آورد. یکی از این امکانات حالت رانندگی اسپرت است. این نکته نیز غیرقابل چشم پوشی است که شرکت های تولید کننده این محصول روز به روز از اشکالات این گیربکس ها کاسته اند. البته حتماً به این نکته توجه کنید که این موارد ذکر شده بیشتر بر روی خودروهای اتوماتیک به روز خارجی فراهم شده است و شرکت های داخلی از این امر مستثنی خواهند بود.
حالت رانندگی Sport یا اسپرت چیست؟
حالت اسپرت (Sport) که به اختصار S نامیده می شود، در خودرو ها به عنوان حالت پویا یا Dynamic هم شناخته می شود. اما حالت اسپرت دنده اتوماتیک چیست؟ حالت رانندگی اسپرت برای این طراحی شده است تا موتور خودرو شما برای شتاب گیری اشتیاق بیشتری داشته باشد و با ایجاد تغییراتی در سیستم های گیربکس، فرمان پذیری و هندلینگ، حس رانندگی پر هیجان، پر شتاب و خودرو سرکش را به شما بدهد.با این حالت تغییرات دنده می توانند در اختیار شما باشد و به نوعی حس یک خودرو دستی بدون نیاز کلاچ به شما داده می شود تا بتوانید از اکثر قدرت موتور استفاده کنید و از رانندگی در مواقع مورد نیاز لذت بیشتری ببرید. قابل ذکر است که این حالت تنها برای ایجاد هیجان نیست بلکه برای رانندگی در جاده های کوهستانی بهتر است و خودرو شما در سراشیبی ها به دلیل استفاده از دور موتور بالاتر بهتر و مطمئن تر عمل خواهد کرد.
حالت اسپرت (S ) در جعبه دنده خودروهای چینی
بسیاری از مالکان خودروهای چینی بر این باورند که حالت اسپرت در پنل تنظیم جعبه دنده اتوماتیک خودروی شان باعث می شود شتاب و قدرت بیش تری را از خودرو دریافت کنند . این یک باور اشتباه است ، زیرا بیش تر خودروهای چینی بازار ایران در رده محصولات ارزان بازار جهانی به حساب می آیند و هیچ گاه به صرفه نیست که خودرو سازان بخواهند برای این خودروهای ارزان قیمت یا به اصطلاح اقتصادی ، هزینه های سرسام آور برنامه نویسی جعبه دنده را ارتقا دهند .
البته باید به این نکته اشاره کرد که تنها خودروهای چینی این ویژگی را ندارند ، بلکه بسیاری از محصولات کره ای ، ژاپنی و حتا اروپایی که به مرحله تجاری سازی با تیراژ بالا می رسند و قیمت کمی دارند ، هیچ گاه در حالت اسپرت ، جعبه دنده عملکردی متفاوت را در اختیار راننده نمی گذارند . اما با توجه به تعصب بیش از حد بسیاری از مالکان خودروهای چینی، امروز می بینیم که گاهی از حالت S نوشته روی پنل جعبه دنده ، خیال بافی های عجیب و غریبی انجام می دهند .
البته مقصر اصلی این باورهای اشتباه ، برخی عرضه کنندگان خودروهای چینی هستند که هیچ گاه مشتری را به درستی توجیه نمی کنند و از سویی مالک خودرو هم به دنبال دلایل علمی صحبت های فروشنده خودرو نیست . اصلی ترین باور اشتباه که در میان مالکان خودروهای اتوماتیک ، به خصوص چینی سواران دیده می شود ، این است که حالت S را به تمامی متفاوت از حالت D می دانند و می گویند خودروی شان تا 3 ثانیه شتاب صفر تا 100 کیلومتر را بهتر ثبت می کند . هرگاه این جمله را شنیدید ، بدانید که راوی این ماجرا ، زیاد به داستان های علمی و تخیلی علاقه دارد .
زیرا امروز خودروهای اسپرت و سوپر اسپرت طراحی شده که شتاب کم تر از 5 ثانیه را دارند ، با قرار دادن شان در حالت های مختلف رانندگی ، می توانند حداکثر 0.2 ثانیه اختلاف با حالت های دیگر داشته باشند . خودروهایی که بهایی فراتر از 50 هزار دلار دارند و با توجه به قرار دادن شان در حالت های مختلف رانندگی می توان دستورهای جدیدی به جعبه دنده شان داد و از سویی نحوه انتقال گشتاور و تقسیم آن ، تغییر پسا ، میزان بوست توربو و پاشش سوخت را تغییر داد .
اکنون با دانستن این نکته ، متوجه می شوید که حتا بسیاری از خودرو های فراتر از یک میلیارد تومان هم در بازار ایران ، نمی توانند در حالت اسپرت ، دستورهای جدیدی را برای عمل گر موتور و جعبه دنده در نظر بگیرند . پس منطقی نیست که یک خودروی چینی ، بتواند با قرار گرفتن در حالت اسپرت ، حتا به صدمی از تغییرهای خودروهای سوپر اسپرت برسد . حال شاید این سوال پیش آید که چرا با این توضیح ها، بسیاری از خودروها به خصوص محصولات چینی در پنل جعبه دنده شان به حالت اسپرت مجهز هستند ؟
به احتمال زیاد این نکته را می دانید که تعویض دنده در خودروهای اتوماتیک یا تغییر ضریب خروجی به چرخ با فشار پدال گاز تنظیم می شود . یعنی وقتی در خودروهای AT و DCT تخت گاز می کنید ، خودرو معکوس می کشد و در خودروهای CVT هم ضریب خروجی به چرخ ها سنگین تر می شود . پس می توان نتیجه گرفت تنها میزان فشار پدال گاز می تواند تغییر های مورد نیاز راننده را در جعبه دنده خودرو اعمال کند . برای همین است که بیش تر خودرو سازان تجاری ، به جای برنامه نویسی های پیچیده در خودروهای شان تمرکز خود را بیش تر برای عامل تغییرات مورد نظر راننده در تغییر ضریب فشار پدال گاز می گذارند .
برخی خودروهای روز دنیا این قابلیت را دارند که رفتار راننده را تشخیص دهند و اگر متوجه شوند او چندان تمایل به پرگاز راندن خودرو ندارد ، به صورت هوشمند حالت اکونومی را فعال می کنند . این حالت باعث می شود دریچه گاز خودرو کم تر از فشار اصلی بر پدال باز و بسته شود . به عبارت ساده اگر راننده 50 درصد به پدال گاز فشار می آورد ، در حالت اکونومی به دلیل ضریب موجود، این فشار حدود 30 درصد به دریچه گاز اعلام می شود .
به همین دلیل خودرو نیاز به تعویض دنده احساس نمی کند و با دور موتور پایین تر به حرکت خود ادامه می دهد . این قابلیت بیش تر در خودروهای ژاپنی و اروپایی وجود دارد ، اما در خودروهای چینی شما می توانید حالت اسپرت و اکونومی ( اقتصادی ) را خودتان انتخاب کنید . با فشردن دکمه اکونومی دستوری به جعبه دنده داده نمی شود که مدام دنده ها را سبک کند . بلکه به دلیل ورود اطلاعات فشار پدال با عددی کم تر ، همیشه با دنده سبک حرکت می کند .
حال وقتی یک خودروی چینی با جعبه دنده AT و یا DCT را در حالت اسپرت قرار می دهید ، هیچ دستوری به سیستم انتقال قدرت داده نمی شود که مدام معکوس بکشد ، بلکه در بهترین حالت ، عکس العمل پدال گاز 51% بیش تر محاسبه می شود . یعنی اگر شما پدال را در یک مسیر مستقیم 50 درصد فشار می دهید و خودرو همچنان با دنده 4 به راه خود ادامه می دهد ، وقتی در حالت S قرار می گیرد ، فشار 50 درصدی شما حدود 75 درصد در خودرو لحاظ می شود و خودرو مجبور به معکوس کشیدن است . اگر هم در حالت D باشید و همان 75 درصد فشار را به پدال گاز وارد آورید ، دوباره خودرو معکوس می کشد .
بنابراین این باور که برخی از مالکان خودروهای چینی فکر می کنند ، با قرار دادن خودرو در حالت اسپرت ، سرعت تعویض دنده ها بیش تر می شود و دور موتور به دلیل پاشش سوخت بیش تر ، به حد بالاتری می رود اشتباه است . در خودروهای CVT همچون چری آریزو 5 و تیگو 5 نیز همین طور است . وقتی خودرو در حالت اسپرت قرار می گیرد ، تنها ضریب خروجی جعبه دنده به دلیل افزایش ضریب فشار گاز سنگین تر می شود .
در اصل می توان گفت با قرار دادن حالت جعبه دنده در S، تنها خودرو را با دنده های سنگین تر حرکت می دهیم . پس در عمل هیچ تغییری در شتاب صفر تا 100 کیلومتر بر ساعت ، سرعت نهایی ایجاد نمی شود . تنها مسأله ای که رخ می دهد ، افزایش مصرف سوخت به دلیل باز بودن بیش تر دریچه گاز است . تنها تأثیری که حالت اسپرت در خودروهای چینی می گذارد ، بهبود چند درصدی شتاب ثانویه است ، زیرا همیشه خودرو در حالت سنگین تری نسبت به وضعیت عادی و اکونومی قرار دارد و برای همین گشتاور خروجی بالاتر از حالت های دیگر است . بسیاری این نکته را به منزله برتری خاص خودروی خود می دانند ، در صورتی که می توان با دانستن ویژگی های خودروی خود ، در رانندگی عادی (D) و حالت تیپ ترونیک ، قدرت حرکتی همچون وضعیت S داشت .
برای خودروهایی با حجم موتور پایین ، رانندگی در حالت S آن هم در جاده های کوهستانی راحت تر است ، زیرا باعث می شود حساسیت پدال گاز فراتر از وضعیت D باشد و خودرو با دنده سنگین تری حرکت کند . از امروز اگر در کلوپ های خودرویی ، به خصوص میان هواداران خودروهای چینی دیدید که وجود حالت اسپرت را برتری بی نظیر خودروی خود می دانند و می گویند که تنها با تغییر حالت خودرو از D به S، چند ثانیه شتاب شان بهبود پیدا می کند و خودروی شان ناگهان سریع می شود ، سعی کنید با منطق علمی پاسخ قانع کننده ای به آن ها بدهید و این توهم اشتباه را به مرور از میان مالکان خودروهای مختلف بزدایید .
اهمیت نگهداری گیربکس اتوماتیک
گیربکس اتوماتیک یکی از اصلی ترین و مهم ترین اجزای خودروهای دنده اتوماتیک است که وظیفه انتقال قدرت در خودرو را بر عهده دارد . در این گیربکس ها انتخاب سرعت دنده و نیروی وارده با توجه به سرعت و وضعیت جاده به صورت اتوماتیک از موتور به چرخ ها منتقل می شود .شاید شما هم شنیده باشید که بسیاری از خودروسازان اظهار می کنند که گیربکس اتوماتیک شما نیاز به سرویس کردن ندارد ، اما بهتر است بدانید که برای حفظ کیفیت و عملکرد درست گیربکس ها باید به طور مرتب آن ها را سرویس کنید . در واقع روغن و فیلتر دو بخش اصلی در کارکرد و نگهداری گیربکس اتوماتیک هستند که حتماً باید به صورت دوره ای عوض شوند . همان طور که می دانید روغن ماشین به مرور با افزایش دما تأثیر خود را از دست می دهد و فیلترها نیز کثیف و نامناسب می شوند .
در زمان تعویض روغن گیربکس باید کارتر آن نیز تعویض شود و فیلتر نیز بررسی شود . اگر نیاز به تعویض فیلتر نبود ، فیلتر باید بعد از هر تعویض روغن شستشو شود . استفاده از روغن گیربکس مناسب نقش مهمی در کارکرد درست گیربکس اتوماتیک خودروی شما دارد . از طرفی زمانی که فیلتر کثیف شود و یا مشکلی در آن ایجاد شود ، روغن نمی تواند وارد گیربکس شود و در نتیجه عملکرد گیربکس اتوماتیک شما مختل خواهد شد . به علاوه در برخی از خودروهای جدید انواع گیربکس ها در خود یک فیلتر جداگانه دارند که اگر به موقع تعویض نشود ، ممکن است عمر مفید گیربکس اتومات شما به پایان برسد و نیاز به تعویض کلی آن باشد .
طریقه نگهداری گیربکس اتوماتیک
تعویض روغن و فیلتر خودروی شما نقش مهمی در نگهداری گیربکس اتوماتیک دارد و می تواند عمر مفید گیربکس اتومات شما را افزایش دهد و از بروز مشکلات و هزینه های اضافی جلوگیری کند . لازم است تا برای نگهداری گیربکس اتوماتیک ، هر 12 ماه یک بار یا هر 20000 کیلومتر اقدام به تعویض روغن و فیلتر ماشین کنید . بهتر است هر دو سال یک بار هم از عملکرد درست گیربکس اتوماتیک خود مطمئن شوید . در زمان تعویض روغن گیربکس باید کارتر آن نیز تعویض شود و فیلتر نیز بررسی شود . اگر نیاز به تعویض فیلتر نبود ، فیلتر باید بعد از هر تعویض روغن شستشو شود .
مهم ترین دلایلی که موجب خرابی گیربکس اتوماتیک می گردد ، گرمای زیادی است که به خاطر رانندگی زیاد و یا قرار گرفتن در ترافیک های سنگین ایجاد می شود . بهترین راهکاری که برای این افراد پیشنهاد می شود ، استفاده از کولر اکسترنال روغن گیربکس است که به خنک شدن روغن کمک می کند و از بروز مشکلات بعدی آن جلوگیری می کند .
در زمان حرکت از تعویض دنده اجتناب کنید
عوض کردن دنده در گیربکس اتوماتیک به وسیله تعدادی کلاچ و نوار درون گیربکس انجام می شود . برای نگهداری گیربکس اتوماتیک قبل از عوض کردن دنده ماشین باید ایست کامل داشته باشد و بعد دنده تغییر کند . ایست کامل در این شرایط به افزایش عمر مفید گیربکس اتومات خودروی شما کمک می کند و موجب می شود تا آسیبی به آن وارد نشود . حال اگر برای تعویض دنده این کار را در زمان حرکت انجام دهید ، کلاچ و نوارهای موجود در گیربکس خودرو از این کار ممانعت می کنند و به همین دلیل تخت فشار زیادی قرار می گیرند که این فشار می تواند آسیب زیادی به گیربکس شما وارد کند .
در زمان قرار گرفتن پشت چراغ قرمز ماشین را در همان حالت D قرار دهید
زمانی که در پشت چراغ قرمز ایستاده اید ، بهتر است که حالت ماشین را تغییر ندهید و آن را همچنان روی D قرار دهید . زمانی که ماشین شما در این حالت ایستاده قرار دارد ، فشار کمتری نسبت به حالت حرکت به گیربکس ها وارد می شود . شاید قرار دادن ماشین در حالت خلاص فشار تا حدود اندکی کمتر کند اما این میزان آن قدر کم است که توصیه می شود حالت ماشین را عوض نکنید . از طرفی قرار دادن ماشین روی حالت خلاص کمک زیادی هم به کمتر شدن میزان سوخت ماشین نخواهد کرد . اگر واقعاً دوست دارید که میزان سوخت اتومبیل خود را کاهش دهید می توانید در این شرایط که توقف های طولانی دارید ، خودرو را به طور کامل خاموش کنید
گیربکس اتوماتیک چه مزایا و معایبی دارد؟
