دلایل ناباروری در مردان، مواردی که زوج ها باید بدانند!

امروزه ناباروری زوج های جوان، به مشکلی نسبتاً شایع تبدیل شده که در اثر عواملی مانند تغییر سبک زندگی و سایر علل مرتبط، رو به افزایش است و گاهی فقط مربوط به زن یا مرد و گاهی نیز مرتبط با مشکلات هر دوی آن ها می باشد. ناباروری در مردان، با اثرپذیری از عوامل و دلایل مختلفی شکل می گیرد و درصد قابل توجهی از جمعیت زوج های نابارور را به خود اختصاص می دهد. آشنایی با دلایل ناباروری در مردان در کنار اقدامات مستمر در بسیاری از موارد می تواند شانس باروری را افزایش دهد.

منظور از ناباروری در مردان چیست؟

ناباروری مردان به وضعیتی اشاره می کند که با وجود سلامت جنسی کامل زن، ولی باز هم فرایند لقاح و حاملگی اتفاق نمی افتد. این مشکل معمولاً پس از تلاش زوج ها برای فرزندآوری و عدم موفقیت آن ها شناسایی می شود و با معاینات صورت گرفته روی زن و مرد، می توان عامل ناباروری را پیدا کرد.

دلایل و عوامل ناباروری در مردان

این موضوع که ناباروری در مردان به واسطه چه عوامل و دلایلی ایجاد می شود، اهمیت زیادی در انتخاب مناسب ترین راه درمان آن دارد. در واقع، طیف وسیعی از علل گوناگون _شامل سبک زندگی، رفتارها و عادت های غلط، مشکلات اسپرم، بیماری های خاص، ویژگی های جسمانی و..._ بر ناباروری مردان اثر می گذارد.

مشکلات اسپرم؛ علت رایج ناباروری

اسپرم ها، سلول های نطفه ساز مردانه هستند و انواع مشکلات و اختلالات آن ها، موجب کاهش یا از بین رفتن قدرت باروری مردان می شود. از جمله اختلالات اسپرم می توان به شکل غیر طبیعی، تعداد کم، سرعت کم اسپرم، عدم بلوغ (رشد ناکافی)، کیفیت پایین اسپرم و یا حتی آزواسپرمی (عدم تولید اسپرم) اشاره کرد که منشأ گوناگونی دارد. به طور کلی، باروری با قرارگیری تخمک و اسپرم تحت مناسب ترین شرایط جهت لقاح صورت می گیرد، لذا هرگونه مشکل در مسیر فرایند لقاح، موجب ناباروری می گردد.

تعداد و کیفیت اسپرم مردان

کم بودن تعداد اسپرم ها و کیفیت پایین آن ها، اغلب ناشی از عدم تعادل هورمونی، بیماری های مختلف مانند بیماری های عفونی، مشکلات ژنتیکی و آسیب به کروموزوم ها، صدمه دیدن اندام های تناسلی و ادراری، سبک زندگی ناسالم نظیر مصرف سیگار و مواد مخدر، قرار گرفتن در معرض سموم و... می باشد.

چنین وضعیتی، به کمک آزمایش اسپرم قابل تشخیص است و در صورتی که بتوان تعداد کافی اسپرم سالم را در مایع منی مرد یافت، امکان باروری از طریق روش هایی همچون IVF، IUI و «میکرواینجکشن» فراهم می گردد. تولید اسپرم ممکن است با مصرف بعضی مکمل ها هم بهبود پیدا کند. هر مکملی که تعداد اسپرم های سالم را افزایش دهد، شانس باروری را بالا می برد. بعضی غذاهای سالم و ویتامین ها مکمل هایی برای باروری مردانه هستند.

بیماری خودایمنی و تولید پادتن ضد اسپرم

پادتن های ضد اسپرم یا آنتی بادی ها، در بدن گروهی از مردان _به ویژه افرادی که یک وازکتومی، عفونت یا آسیب را پشت سر گذاشته اند_ تولید می شوند و موجب به هم چسبیدن و کاهش قدرت و حرکت اسپرم ها می گردند و باعث ناباروری در مردان می شود. راه مقابله با این مشکل سیستم ایمنی، استفاده از تکنیک های میکرواینجکشن و آی وی اف IVF و یا مصرف استروئیدهایی مانند پردنیزولون می باشد.

انسداد مجاری اسپرم

انسداد و بسته شدن مجاری اسپرم که در اثر آسیب به اندام ها، بروز عفونت و یا انجام یک عمل جراحی به وجود می آید، نیز از جمله عواملی می باشد که باعث ناباروری در مردان می شود.

اختلالات هورمونی و ناباروری

اختلالات هورمونی از جمله کاهش تولید هورمون های جنسی توسط غده هیپوفیز، یکی از دلایل ناباروری در مردان است و کاهش سطح هورمون های LH و FSH یعنی عوامل تولید تستوسترون (هورمون مردانه) و اسپرم، سطح این فاکتورها را در بدن پایین می آورد.

نقش داروها در ناباروری مردان

انواعی از داروها که برای درمان برخی از بیماری های دیگر به کار می روند، می توانند موجب کاهش تولید طبیعی اسپرم نیز بشوند؛ از جمله این داروها باید به قرص های ضد افسردگی، آنتی بیوتیک ها، داروهای درمان سرطان و نیز داروهای فشار خون اشاره کرد.

انزال بازگشتی

انزال برگشتی یا بازگشت اسپرم ها از آلت تناسلی به مثانه حین انزال، مشکل دیگری در ناباروری مردان به شمار می رود که به علت اختلالات اعصاب و ماهیچه های مثانه به وجود می آید. این امر با ایجاد مشکل در انقباض آلت تناسلی، نمی تواند مِنی را به بیرون هدایت کند و موجب ادرار ابری شکل پس از انزال می شود.

اختلالات ژنتیکی و کروموزوم ها

باید گفت که برخی از اختلالات ارثی و ژنتیکی در نحوه عملکرد کروموزوم ها، روی باروری اثر می گذارد و در واقع حین لقاح، نیمی از کروموزوم ها توسط اسپرم به تخمک منتقل می شوند؛ لذا هر نوع مشکلی در تعداد یا جهش ژن های موجود در کروموزوم ها، مانع از باروری می گردد.

کدام بیماری ها باعث ناباروری در مردان می شود؟

ناباروری به علت بیماری های عفونی

همان طور که اشاره شد، عفونت ها نقش مهمی در باروری دارند و نتایج بررسی ها نشان داده که برخی از بیماری های عفونی با عوارض التهابی همچون اوریون، عفونت و التهاب دستگاه تناسلی و حتی از بین رفتن بیضه ها را به دنبال می آورند.

واریکوسل و ناباروری

واریکوسل از شایع ترین بیماری های مردان بالغ است که با بزرگ شدن سیاهرگ ها و کیسه بیضه ها، سلامت و کیفیت اسپرم ها را کاهش می دهد و سبب کاهش قدرت باروری مردان می شد. بیماری واریکوسل با افزایش دما و تورم عروق بیضه، موجب کاهش خونرسانی به بخش های اسپرم ساز می شود و گاهی علائمی همچون درد و تیزی ناگهانی یا احساس درد حین ایستادن و نشستن های طولانی را از خود نشان می دهد. از روش های درمان واریکوسل می توان به جراحی یا باروری با تکنیک های آی وی اف، آی یو آی و میکرواینجکشن اشاره کرد.

سایر بیماری های مرتبط با ناباروری

ابتلا به بیماری هایی نظیر دیابت و پرفشاری خون، مردان را مستعد ناباروری می سازد. همچنین بیماری «فیبروز کیسه ای» هم با افزایش حجم رگ ها و گرم تر شدن بیضه ها، اسپرم ها را به مرور زمان از بین می برد.

سایر علل ناباروری مردان

عوامل بسیار متنوع دیگری نیز موجب ناباروری در مردان می شود که از جمله آن ها می توان به بسته بودن لوله های خروج اسپرم در اثر مشکلات مادرزادی، مشکل تیروئید، نهفته بودن بیضه در کودکی، مشکلات نورولوژیک، مصرف نوشیدنی های الکلی، ناتوانی های جنسی و انزال زودرس و... اشاره کرد. برای اطلاعات بیشتر درباره ناباروری مردان و راه های درمان آن می توانید به اینجا مراجعه کنید.