تسمه تایم خودرو یا تسمه تایمینگ برای عملکرد مناسب موتور خودرو ضروری است . این تسمه میل لنگ خودرو را به میل سوپاپ متصل کرده و جریان هوای مناسبی را در زمانی مناسب درون موتور فراهم می کند .با توجه به اهمیت آن در موتور خودرو به راننده توصیه می شود درصورت پارگی یا خراب شدگی سریعا آن را تعویض کنند . رعایت یکسری دستورالعمل های ساده و تعیین شده خودرو در برنامه سرویس دوره ای موتور را از هرگونه آسیب دائمی محفوظ نگه خواهد داشت .
تسمه تایمینگ یک قطعه پلاستیکی و ارزان قیمت در موتور خودرو است که اگر دچار عیب و ایرادی شود ، بسیاری از قطعات مهم ماشین را در معرض آسیب قرار می گیرند ؛ به عبارتی پاره شدن این قطعه ارزان قیمت منجر به خرابی قطعات گران قیمت در موتور ماشین شده و خسارات زیادی به بار می آورد . بنابراین در نظر داشته باشید که به طور مرتب تسمه موتور اتومبیل خود را چک کنید تا ایرادی نداشته باشد همچنین هرگز با ماشینی رانندگی نکنید که تسمه تایم ( TIMING BLET ) آن در معرض پارگی است .
به صورت کلی انرژی ناشی از سوختن بنزین در محفظه احتراق ، عامل اصلی حرکت ماشین محسوب می شود . تولید نیروی محرکه در خودرو های احتراقی با چهار عملیات اصلی یعنی مکش ، تراکم ، انفجار و تخلیه در موتور صورت می گیرد ؛ در این میان قطعات مختلفی درگیر هستند که تسمه تایم یک قطعه کلیدی و بسیار مهم در انجام هر چهار عملیات اصلی موتور است .این قطعه پلاستیکی وظیفه هماهنگی سرعت گردش میل لنگ و میل سوپاپ با یکدیگر را بر عهده دارد ؛ در واقع میل لنگ را به میل سوپاپ متصل می کند تا طبق یک زمان بندی مشخص ، عملیات باز و بسته شدن دریچه سوپاپ متناسب با موقعیت قرارگیری پیستون ها انجام گیرد .
علائم پاره شدن تسمه تایم
از آنجایی که تسمه میتواند در طول زمان فرسوده و آسیب دیده شود، تشخیص علائم پاره شدن تسمه تایم بسیار مهم است.علاوه بر علایم ظاهری بعضی علائم دیگر نیز امکان دارد اتفاق بیفتد که نشانه خراب بودن تسمه تایم یا تنظیم نبودن تایم خودرو است. علائمی از قبیل:
- بد استارت خوردن موتور:از علایم خرابی تسمه روشن نشدن موتور قادر است. هنگامی که سوئیچ را می چرخانید ممکن است صدای استارتر را بشنوید، ولی از آنجایی که تسمه تایمینگ، میل لنگ و میل بادامک را می چرخاند پس خودرو روشن نخواهد شد. اگر خودرو روشن نشود شما میتوانید از طریق تماس با مکانیک مشکل را حل کنید؛
- نشت روغن از جلوی خودرو:معمول است که روغن از کاور تسمه تایمینگ نشت پیدا خواهد کرد. این کاور توسط یکسری پیچ و مهره محافظت میشوند و اگر به نشت روغن اهمیت ندهید، با گذشت زمان تسمه شُل خواهد شد. این موضوع جدای از خرابی تسمه تایم، در نهایت باعث بالا رفتن دمای خودرو و جوش آوردن موتور می شود.
- عدم تنظیم صحیح موتور:اگر دور موتور شما هنگام شتاب گیری به دو تا چهار هزار رسید، نشان دهنده این است که موتور خودرو بدرستی تنظیم نیست. یکی از دلایل این عملکرد غیر صحیح میتواند شل بودن تسمه تایم یا از بین رفتن دندانه های آن باشد.
- دود بیشتر از اگزوز شما خارج می شود :از دیگر علائم پاره شدن تسمه تایم خروج دود خیلی زیاد از اگزوز است؛ زیرا وقتی این این تسمه بدرستی کار نمی کند، موتور باید بیش از معمول تلاش کند تا قطعات به حرکت درآیند و به همین علت دود بیشتری تولید می شود.
- سر و صدای اضافی از قسمت نزدیک قاب تسمه تایم:تسمه تایمینگ از طریق یکسری پولی ها به میل بادامک و میل لنگ متصل است. میل لنگ نیروی موردنیاز میله های متصل به موتور که در محفظه ی احتراق به پیستون متصل اند را تولید می کند. میل بادامک نیز وظیفه ی رفتن سوخت به محفظه ی احتراق و خارج شدن دود انفجار از اگزوز را بر عهده دارد. یکی از علایم خرابی تسمه تایم، صدایی غیرمعمول( شبیه تیک تیک) درون موتور است. این صدا همچنین میتواند نشانه ی فشار پایین روغن یا روغن کم در موتور باشد که دلیل آن یا از روغن موتور و یا از فیلتر روغن می باشد. از آنجایی که این تسمه نقشی بسیار حیاتی در خودرو دارد، در صورت شنیدن چنین صدایی فوراً به مکانیک مراجعه نمایید.
در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در اسرع وقت تسمه را عوض کنید یا حداقل مطمئن شوید که ایرادهای فوق مربوط به تسمه تایم یا تایمینگ موتور نیست؛ در صورتی که خودروی شما نیاز به تعویض تسمه تایم پیدا کرد برای انجام این کار فقط نزد افراد با تجربه و مطمئن بروید زیرا هنگام تعویض تسمه، تایم موتور باید مجددا از نو تنظیم شود و تسمه باید در جهت مناسب روی پولی میل سوپاپ قرار گیرد و سفتی تسمه باید در حد استاندارد( مراجعه به دفترچه راهنمای خودرو) باشد تا میزان کشش تسمه از حد مجاز بیشتر و کم تر نشود. در صورت رعایت نکردن هر کدام از موارد فوق توسط افراد آماتور خطر بزرگی موتور خودروی شما را تهدید خواهد کرد.
دلایل پاره شدن تسمه تایم خودرو چیست؟
میزان شتاب خودرو با میزان بازدهی و کارکرد قطعات سازنده ی اتومبیل در ارتباط است. در واقع حرکت خودرو در دورهای بالاتر از 4 هزار دور در دقیقه به طور مستقیم در روند کارایی قطعات پیشرانه اختلال وارد می کند و سبب استهلاک قطعات می گردد.علاوه بر دور موتور خودرو، بهره گیری از دنده ی نامناسب در سراشیبی ها و استفاده ی ناگهانی از دنده معکوس، زمینه ی تحمیل فشار به موتور خودرو را فراهم می کند.
یکی از قطعات سازنده ی خودرو که همواره در معرض فرسایش قرار دارد، تسمه تایم است. عوامل متعددی نظیر آسیب دیدن دندانه های تسمه تایم ناشی از ترک خوردگی، ساییدگی و پوسیدگی، شل بستن و سفت بستن تسمه تایم زمینه ی پارگی تسمه تایمینگ را به وجود می آورند. مسلما با پاره شدن تسمه تایم راه ارتباطی میان میل لنگ و میل سوپاپ قطع می شود. بدین جهت زمان باز و بسته شدن سر سیلندر نیز مختل می گردد و احتمال باز ماندن سوپاپ ها نیز وجود دارد.به عبارتی در طی حرکت پیستون به سمت بالا، نوعی برخورد فاجعه بار میان پیستون و سوپاپ باز مانده صورت می گیرد که در نهایت با تداخل آسیب به پیستون، به قطعات دیگر نیز اعم از میل بادامک و سوپاپ تداخل وارد می شود.
نشت روغن از محفظه ی موتور
یکی از دلایل اصلی پارگی تسمه تایم، شل شدن تسمه تایم ناشی از نشت روغن است. به عبارتی با فرسوده شدن دندانه های تسمه تایم، روغن موتور از کاور تسمه تایم نشت می کند. کاور تسمه تایم به وسیله پیچ و مهره هایی تعبیه شده است. لذا با گذر زمان و تداوم نشت روغن، تسمه تایم از حالت اصلی خارج شده و شل می گردد. نشتی روغن علاوه بر شل سازی تسمه تایم، سبب القای گرمای مزمن به موتور می گردد که در نهایت باعث جوش آوردن موتور می شود.
نصب نامناسب تسمه تایم خودرو
همان طور که بیان کردیم سفت بستن یا حتی شل بستن تسمه تایم جزو عوامل اصلی پارگی در تسمه تایم به شمار می روند.نصب اولیه ی تسمه تایمینگ از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. لذا به منظور جلوگیری از کاهش خسارات، در خصوص تعویض تسمه تایم به یک مکانیک با تجربه و مجرب مراجعه نمایید.
اگر وسیله نقلیه با مشکلات تسمه تایم مواجه شد چه باید کرد ؟
- معمولا تسمه تایم خودرو پس از طی مسافتی حدود 96560-128747 کیلومتر باید تعویض گردد . لازم است کتابچه راهنمای خاص خودرو را برای فواصل سرویس بررسی کنید .
- اگر هیچ گزارشی از تعویض تسمه تایم ندارید توصیه می شود که تسمه تایم خودرو را در فاصله 96560 کیلومتری بازرسی کنید .
- عدم حفظ یا تعویض تسمه تایم منجر به خرابی فاجعه بار موتور خودرو خواهد شد که هزینه های زیادی را برای راننده به همراه خواهد داشت .
با پارگی تسمه تایم چه اتفاقی می افتد ؟
مدت زمان اعلام شده از سوی کارخانه های اتومبیل سازی برای تعویض تسمه تایم محصولاتشان متفاوت است ، اما میان مردم رایج شده که باید تسمه تایم خودروها را بعد از پیمایش هر 60 هزار کیلومتر تعویض کرد . البته یادتان باشد که پاره شدن تسمه تایم فقط به دلیل فرسودگی اتفاق نمی افتد ، بلکه گاهی ممکن است تسمه دینام پاره شده و زیر تسمه تایم برود . این اتفاق هم باعث خارج شدن تسمه تایم از جای خود می شود .
به هر حال هرگونه اتفاق برای تسمه تایم به آسیب دیدن موتور می انجامد . در حقیقت به محض پارگی یا رها شدن تسمه تایم ، زمان بندی باز و بسته شدن سوپاپ ها به هم می ریزد . میزان آسیب دیدگی هم در اتومبیل های مختلف متفاوت است . مثلا در اتومبیل هایی مثل پژو 206 یا پژو 405 یا سمند ، این اتفاق باعث برخورد پیستون و سوپاپ ها با یکدیگر شده و سوپاپ ها کج می شوند و حتی آسیب جدی به سرسیلندر و پیستون وارد می شود . در بهترین حالت هم پارگی تسمه تایم ، فقط باعث خاموش شدن اتومبیل می شود . پراید های قدیمی جزو اتومبیل هایی هستند که این اتفاق برایش روی می دهد و موتور به دلیل برخورد نکردن پیستون ها و سوپاپ ها آسیب جدی نمی بیند .
به هر حال 3 اتفاق با پارگی تسمه تایم معمول است که عبارتند از به هم ریختن زمان بندی باز و بسته شدن سوپاپ ها ، برخورد پر سر و صدای پیستون ها و سوپاپ ها و همچنین وارد نشدن مخلوط سوخت و هوا در زمان مناسب به سیلندر و خارج نشدن به موقع دود از آن که باعث کاهش بسیار زیاد نیروی محرکه اتومبیل و در نهایت خاموش شدن آن می شود .
زمان تعویض تسمه تایم چه وقت است ؟
همان طور که گفته شد همه اتومبیل ها معمولا داری یک زمان مشخصی برای تعویض تسمه تایم هستند که این زمان توسط کارخانه تولید کننده خودرو در کاتالوگ مشخص شده است . زمان تعویض تسمه تایم ممکن است بر اساس گذر زمان مثلا 2 سال یا بر اساس پیمایش خودرو مثلا 60 هزار کیلومتر مشخص شده باشد . این عدد هم بستگی جدی به کیفیت تسمه تایمی دارد که توسط اتومبیل ساز استفاده شده است .
مثلا برای برخی از محصولات شرکت فورد ، زمان تعویض تسمه تایم بعد از 160 هزار کیلومتر اعلام شده است .یک نکته مهم این است که هنگام خرید اتومبیل دست دوم ، شما قادر به تشخیص میزان کارکرد تسمه تایم نیستید و فقط یک کارشناس خبره می تواند این تشخیص را داشته باشد . به همین دلیل برای اینکه اتفاق ن اگواری برای اتومبیل تان نیفتد ، حتما باید خودرو را به کارشناس نشان دهید تا بدانید عمر تسمه تایم آن چقدر است .