در مورد بازار سنتی شهر کرمانشاه چه می دانید؟

بازار سنتی کرمانشاه که با نام تاریکه بازار نیز شناخته می شود، یکی از جاهای دیدنی کرمانشاه است که در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بازار که قدمت آن به دوره زندیه می رسد، در زمان خود یکی از طولانی ترین بازارهای سرپوشیده در خاورمیانه بود و سپس در اوایل دوره قاجار تکمیل شد و رونق گرفت. بازار سنتی کرمانشاه همچنان پویایی خود را حفظ کرده است و نقش مهمی در اقتصاد این شهر و شهرهای هم جوار دارد.

مشخصات بازار سنتی شهر کرمانشاه

قدمت قدیمی ترین بخش های بازار کرمانشاه به زمان حکومت خاندان زنگنه در کرمانشاه می رسد که معاصر با دوران زندیه بوده است. با این وجود بخش های جدیدتر بازار در دوران قاجاریه و در نیمۀ سدۀ ۱۹ میلادی ساخته شده اند. این بازار دارای ۱۸ راسته است که در گذشته به صورت پیوسته به یکدیگر متصل بود و یکی از طولانی ترین بازارهای سرپوشیدۀ خاورمیانه به حساب می آمده است.

با احداث خیابان سپه (مدرس) در سال ۱۳۱۴ بازار به دو پارۀ شرقی و غربی تقسیم شد و گذرهای درون بافت قطع شد. این خیابان پس از عبور از مقابل مسجد جامع و از وسط سبزه میدان با از بین بردن این فضای شهری شاخه های اصلی بازار را قطع کرد. با ساخته شدن واحدهای تجاری جدید در دو طبقه و جداره سازی شهری که با آجرکاری های پُرکاری نیز همراه بود، این خیابان به یکی از اصلی ترین محورهای بافت قدیم کرمانشاه تبدیل شد. همچنین در گذشته تیمچه ای به نام سید اسماعیل در بازار کرمانشاه وجود داشت که با ساخت خیابان سپه از بین رفت. این تیمچه در مکان کنونی پاساژ ایران که قبلاً محل سینما هما بود قرار داشته است.

تاریخچه بازار سنتی شهر کرمانشاه

تاریکه بازار، نام دیگر بازار سنتی شهر کرمانشاه است، کرمانشاهی که آن را با مردمان دلیر و صبور، لباس های رنگارنگ، رقص های شاد، کاک های خوش طعم و البته طاق بستان و کتیبه بیستونش می شناسیم. این جاذبه تماشایی، یکی از پربازدیدترین جاهای دیدنی کرمانشاه است که در حال حاضر از مکان های محبوب گردشگری این دیار به شمار می آید. به بافت تاریخی کرمانشاه که قدم بگذارید، بازاری سنتی را خواهید دید که هر تیمچه و سرایش، داستانی از خاطرات این کهن شهر را به شما بازگو می کند، کافی است تا کمی چشم دلتان را باز کنید. این بازار صد و پنجاه ساله به سبک تمام بازارهای سنتی شهرهای ایرانی، سرپوشیده است، در زمان خود بزرگترین بازار سرپوشیده خاورمیانه بود. طاق نماهای تاریکه بازار هنوز هم پس از گذر سال ها، نمایشی از زندگی پر از شور مردمان کرد و لر و ترک و لک و فارس این دیار است. پس از آنکه گمرک غرب در کرمانشاهِ زمان قاجاریه شکل گرفت، این شهر به سرعت پیشرفت کرد، محمد علی میرزای دولتشاه با ساخت بازار، حمام، کارخانه چوب سازی، ابنیه مذهبی، سربازخانه و چند بنای مهم عمومی دیگر به آبادانی شهر کمک شایانی کرد. پس از او، میرزا عمادالدوله نیز چندین بنای فرهنگی، تجاری و مذهبی ساخت و بازار کرمانشاه را گسترش داد. بازار کرمانشاه با 18 راسته با نام هایی از جمله راسته بزازها، بنکدارها، آهنگرها، کلوچه پزها، صحاف ها و مسگرها، چندین دالان، چارسوقی (محل تقاطع چند راسته بازار) گنبدی، تیمچه ها (مکانی سرپوشیده برای عرضه کالای گرانبها)، سراها و کاروانسراها، مساجد و تکایا و قهوه خانه ها هنوز هم مکانی پرهیاهو است که در بازی رنگ و نورش، نوازشگر روح فرهنگ دوستانی است که می خواهند با مردمش بیشتر آشنا شوند.

بخش های مختلف بازار سنتی کرمانشاه

در بازار سنتی کرمانشاه علاوه بر راسته بازارها که هرکدام مخصوص به یک صنف و شامل حجره ها و مغازه ها است، عناصری مانند حمام ها، مساجد، تیمچه ها و سراهای تاریخی قرار دارند که وابسته به راسته بازارها هستند.

• راسته : راسته اصلی بازار كرمانشاه از دروازه چقا سرخ تا دروازه پل سيدجمعه ادامه دارد و بر اساس حرفه بازرگانی و صنعتگری، شهر، مذهب بازرگانان و كاركرد نامگذاری شده اند که عبارت اند از: بازار بزازها، بازار صندوق سازها، بازار بنكدارها، بازار آهنگرها، بازار زرگرها، بازار حوری آباد، بازار كلوچه پزها، بازار حلبی سازها، بازار صحاف ها، بازار مسگرها، بازار سراج ها، بازار علافخانه، بازار ترک ها، بازار كليمی ها، بازار چال حسن خان، بازار توپخانه. در راسته کلوچه پزها شیرینی های سنتی مانند نان خرمایی، نان برنجی، نان شکری، کاک و بژی عرضه می شود.
• دالان : دالان اغلب نقش رابط بين فضای بيرونی و درونی بازار را دارد و معمولا به صورت كوچه يا راسته ای كوچک و فرعی است كه از يک سو به راسته ای ديگر و از سوی ديگر به سرا يا كاروانسرا مربوط می شود. دالان وكيل الدوله در بازار كرمانشاه از به راسته بازار سراج ها و سرای وكيل الدوله ارتباط پیدا می کند.
• چهارسوق : در محل تقاطع راسته های بازار مسگرها، سراج ها، صحاف ها و زرگرها در بازار كرمانشاه چهارسوقی ايجاد شده كه گنبد آن دارای ظرافت و تزیينات داخلی زيادی است.
• قيصريه: در راسته بازار صندوق سازها، قيصريه عمادالدوله قرار گرفته كه محل كار صنعتگران و پيشه وران ظريف كار مانند بزازان، سوزن دوزان، گوهريان و مشاغلی از اين دست بوده است.
• تيمچه: تيمچه، سرای كوچک سرپوشيده ای است كه فضای بسيار مناسبی برای عرضه كالاهای گران بها مانند فرش دارد. تيمچه سيد اسماعيل واقع در راسته بازار علافخانه نمونه ای از تيمچه های بازار كرمانشاه محسوب می شود.
• سرا و كاروانسرا (خان) : كاروانسرا يا سرا را می توان مهم ترين فضای معماری طراحی شده در بازار كرمانشاه دانست كه از طريق راسته های اصلی قابل دسترسی است. این کاروان سراها به دلیل محدودیت طول راسته بازارها و تعدد کاروان ها ساخته می شدند. سرای وكيل الدوله، سرای کاشانی، سرای حکیم الدوله، سرای نور، سرای خرمافروش ها، سرای اصفهانی ها، سرای فراش باشی، سرای عمادالدوله، سرای سنگ تراش ها و سرای رنگرزها از جمله سراهای واقع در اين بازار هستند كه تا كنون نيز باقی مانده اند.

بازار سنتی کرمانشاه کجاست؟

• آدرس: استان کرمانشاه، شهر کرمانشاه، میدان انقلاب، خیابان مدرس

بازار سنتی کرمانشاه یا تاریکه بازار در بافت قدیمی شهر در محله فیض آباد در خیابان مدرس واقع شده است.

از اینکه در این مطلب همراه ما بودید متشکریم...

در مورد بازار سنتی زنجان چه می دانید؟