چرا تعداد راست دست ها این قدر زیاد است؟ هیچ کس درست نمی داند. ژنتیک در این اتفاق نقش دارد و والدین چپ دست احتمال بیشتری برای داشتن فرزندان چپ دست دارند. هنجارهای اجتماعی هم یکی دیگر از این علل است. مردم سرزمین و فرهنگ هایی که در آنها چپ دستی غیرقابل قبول تلقی می شود، افراد چپ دست کمتری خواهد داشت. شاید شما هم به یاد داشته باشید که در گذشته، چپ دست بودن در برخی فرهنگ ها یک ایراد تلقی می شد؛ البته اگر الان نباشد!
علت چپ دست یا راست دست بودن کودک
با بزرگتر شدن کودکان تمایل دارند که برای انجام برخی کارها به ویژه برای نوشتن یا نقاشی یک دست را به دست دیگر منتقل کنند. کودک به طور کلی به صورت راست دست یا چپ دست یا هردو طبقه بندی می شود. این یک ویژگی پایدار در طول زندگی ما است. نیمکره چپ و راست مغز عملکرد حرکتی را در دو طرف بدن کنترل می کند. با این حال، نیمه چپ و راست مغز در کنترل انواع رفتارها برابر نیستند که منجر به تعصب یک دست به دست دیگر برای کارهای خاص می شود. تسلط یک نیمکره بر دیگری برای برخی رفتارها ، جانبی مغزی نامیده می شود. دانشمندان فکر می کنند که دلایل روشنی برای تکامل جانبی مغزی وجود دارد.
اول از همه داشتن یک نیمکره در کنترل فرایند ، احتمال رقابت هر دو نیمکره برای کنترل پاسخ را کاهش می دهد. همچنین اجازه می دهد تا فرآیندهای مختلف مانند زبان و توجه به طور موازی در دو نیمکره عمل کنند. در نتیجه ، اکثریت جمعیت انسانی (حدود 90٪) هنگام استفاده از ابزاری مانند قلم و هنگام حرکت راست دست هستند. روانشناسان تکاملی حدس می زنند که استفاده از ابزار و حرکات دست نقش مهمی در تکامل گفتار انسان داشته است. یک نظریه نشان می دهد که از آنجایی که بینایی حس اولیه ماست، ارتباطات انسانی ابتدا به عنوان حرکات دست پدیدار شد. همانطور که ما به یک کاربر پیچیده ابزار تبدیل شدیم باز نگه داشتن دست برای استفاده از ابزار و انتقال ارتباطات به گفتار، کارایی بیشتری دارد.
همچنین نظریه ای وجود دارد که می گوید افراد بیشتری راست دست هستند چون در رحم، سه چهارم جنین ها در هفته های آخر بارداری دست راستشان رو به بیرون است و در نتیجه امکان حرکت آزادانه تری را دارد. نظریه ٔ دیگری می گوید دلیل راست دستی بیشتر افراد این است که نوزادان بیشتر احتمال دارد که سر خود را به سمت راست بچرخانند تا چپ؛ گرچه دلایل این یکی روشن نیست! نظریهٔ دیگری هم هست که می گوید این تنها یک رفتار اکتسابی است، یعنی شما با دست راست خود چیزهایی را به فرزندتان می دهید و او هم از همان رفتار پیروی می کند.
آیا امکان دارد که کودک هم چپ دست شود هم راست دست؟
دانشمندان اوایل تا اواسط قرن 20 چپ دستی را یک ناهنجاری در رشد می دانستند. این بیماری با طیف وسیعی از اختلالات رشدی از کمبود زبان تا اختلالات بهداشت روان همراه بود. در حقیقت، بسیاری از کودکان چپ دست این دوران مجبور شدند با تلاش برای "بازآموزی" آنها با دست راست خود بنویسند. مشاهده توانایی کودک در انجام فعالیتهای حرکتی خوب مانند نوشتن می تواند نشانه ای از چگونگی رشد توانایی، پردازش تخصصی این دو نیمکره باشد. تحقیقات اخیر نشان می دهد کودکانی که به شدت چپ یا راست دست هستند نیز از جانبی مغزی خوب و تکلم نرمالی برخوردار هستند. از طرف دیگر اختلال دست با رشد غیرمعمول، با توانایی های حرکتی و زبانی ارتباط دارد. افراد دوقطبی حدود ٪3 الی 4٪ از جمعیت عمومی را تشکیل می دهند. این رقم در جمعیت کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیستیک (ASDs) بین 17 تا 47 درصد افزایش می یابد. کودکان نیز از اوایل هفت ماهگی ناهنجاری های حرکتی را نشان می دهند.
چپ دست بودن بهتر است یا راست دست بودن؟
هنگامی که کودکان قادر به تولید و درک زبان اصلی نیستند، تشخیص های فعلی و تشخیص دیرهنگام می تواند مزایای ناشی از مداخلات و درمان های اولیه را محدود کند. مغز نوزاد فوق العاده انعطاف پذیر است و انواع مناسب مداخلات زودرس ممکن است رشد شناختی بعدی و سلامت روان را بهبود بخشد. اکثریت مردم نیمکره راست مغز دارند که برای پاسخ به خطر غالب است. این بدان معناست که وقتی چهره ها و عبارات تهدیدآمیز در سمت چپ (در قسمت دید چپ) ما ظاهر می شوند در مقایسه با سمت راست ما در تشخیص سریع تر عمل می کنیم. این امر در طیف وسیعی از مطالعات آزمایشگاهی روانشناسی کلاسیک نشان داده شده است که در آن بزرگسالان در مقایسه با چهره های سمت راست، تصاویر چهره هایی را که ابراز احساسات منفی نشان می دهند سریع تر قضاوت می کنند. رشد تعصبات حرکتی و توانایی های شناختی در کودکان راهی جدید برای درک بهتر رابطه بین سازمان مغز ، عملکرد مغز و رفتار فراهم می کند.
کودک من راست دست است یا چپ دست؟
معمولاً تا ١٨ ماهگى برترى طرفى کودک معلوم شده است.
برترى طرفى یعنى کودک براى کارهایش از یک دست استفاده مى کند.
اینکه کودک از یک دست خود استفاده کند،باعث تخصص یافتگى ساختار مغز مى شود.
براى فهمیدن اینکه کودکتان از کدام طرف بدن بیشتر استفاده مى کند،باید دست،پا،گوش و چشم کودک را ارزیابى کنید و براساس میزان استفاده از آنها در مورد برترى طرفى کودک تصمیم بگیرید.
یک مداد یا قاشق را روبروى کودک بگذارید تا آن را آزادانه بردارد،از کدام دست استفاده مى کند؟
تلفن یا هدفون را روبروى کودک بگذارید،آن را به کدام گوش نزدیک مى کند؟
یک لوله شبیه دوربین با کاغذ درست کنید،با کدام چشم از آن نگاه مى کند؟
توپ را وسط و روبروى کودک بگذارید،با کدام پا شوت مى کند؟
براساس تعداد تصمیم بگیرید کودک بیشتر از کدام طرف استفاده مى کند.
وقتى متوجه شدید برترى طرفى در کودکتان کدام سمت است، و راست دست است یا چپ دست
هر وقت فعالیتی را در جهت اشتباه انجام داد،بدون تذکر او را به سمت برتر خودش هدایت کنید.
مثلاً؛ مداد را از کودک بگیرید و آن را درست در دستان او قرار دهید
ولى تذکرى بابت درست گرفتن مداد به کودک ندهید.
البته به خاطر داشته باشید برخو از فعالیت ها نیاز به دو طرف بدن یا هماهنگى بین بخش هاى مختلف دارند.
پوست کندن تخم مرغ،
پوست کندن میوه ها
نخ کردن
دو چرخه سوارى
بستن زیپ و دگمه
تراش کردن مداد
طناب بازى
قیچی کردن
میخ کوبیدن و…..
فعالیتهاى روزمره که نیازمند هماهنگى دو طرف بدن هستند را در کودکان فراموش نکنید.
