«قولنامه» یکی از مهم ترین اسنادی است که هنگام خرید و فروش خودرو تنظیم می شود. نوشتن قولنامه یکی از اصلی ترین مراحل در معامله خودرو است. درواقع مبایعه نامه قطعی خودرو یک سند عادی است که طبق قوانینی که در دادگاه اعتبار دارد، تنظیم می شود و طرفین موظف هستند تا مفاد قیدشده در آن را اجرا کنند. به واسطه قولنامه ماشین، فروشنده و خریدار متعهد می شوند که شرایط و قوانین ذکرشده را پذیرفته اند.
برخلاف تصور بسیاری از افراد، حتی قولنامه ای که به صورت دستی روی یک تکه کاغذ نوشته می شود، وقتی امضای دو طرف قرارداد در پایین آن می آید وجاهت قانونی پیدا می کند. بر اساس بند های این قولنامه و شروطی که در آن قید کرده اید، می توانید نسبت به قرارداد عمل کرده یا آن را فسخ کنید.
باید بدانید که تنظیم یک مبایعه نامه چه به صورت دستی و چه در فرمت های تایپ شده و آماده ای که وجود دارد طرفین را نسبت به اجرای آن متعهد می کند؛ بنابراین قولنامه خودرو را باید دقیق بنویسید؛ حتی اگر طرف دیگر معامله، دوست قدیمی یا قوم و خویش شماست!
قولنامه از بخش های مختلفی تشکیل شده است که هر یک از این بخش ها را می توان یک ماده نامید. اگر از فرمت های آماده استفاده می کنید این مواد از پیش تهیه شده است و شما تنها نیاز به پر کردن بخش های مربوط به خود دارید. اما اگر می خواهید قولنامه را به صورت دستی بنویسید نیز همچنان نیاز است تا مواد مورد نیاز در قولنامه شما وجود داشته باشد. ماده های یک قولنامه که در واقع اجزای آن را تشکیل می دهند شامل موارد زیر است:
ماده اول: مشخصات طرفین
در این بند مشخصات خریدار و فروشنده را که شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه و محل صدور آن، تاریخ تولد، کد ملی، شغل، آدرس محل سکونت و شماره تلفن است، بنویسید. در صورتیکه با شخص حقوقی معامله ای را انجام می دهید مشخصات آن شامل نام شرکت، شماره ثبت، شناسه ملی، کد اقتصادی، نشانی، کد پستی، نام صاحبان امضای مجاز (کسانی که در شرکت باید یک قرارداد را امضا کنند تا قرارداد دارای اعتبار باشد) را ذکر کنید.
چنانچه شخصی به نمایندگی (وکالت) از یک شخص حقیقی یا حقوقی در حال معامله با شماست، حتما از اینکه شخص اختیار این معامله را داراست مطمئن شوید و این نمایندگی (وکالت) را ذکر کنید.
ماده دوم: موضوع و مشخصات مورد معامله
در این ماده ذکر کنید که موضوع این مبایعه نامه فروش ماشین به شخص خریدار است و در قبال آن خریدار به شما مبلغی را می پردازد. همچنین در این بند باید مشخصات مورد معامله که همان خودرو بوده و شامل نوع خودرو، سیستم آن، رنگ و مدل آن، شماره شهربانی، شماره موتور، شاسی و بدنه می شود، درج کنید.
ماده سوم: مبلغ معامله
در این بند قیمت و شرایط پرداخت آن را به این صورت که: قیمت کل معامله، مبلغ …………………. ریال است که مبلغ …………………. ریال به صورت …………………. تحویل فروشنده شد و باقی مبلغ به صورت …………………. پس از انتقال قطعی سند خودرو تحویل داده خواهد شد، ذکر نمایید.
نکته: در قسمت مبلغ باید ذکر کنید که چه مقدار از مبلغ به شکل نقدی و چه مقدار از آن با چک پرداخت می شود.
نکته: مشخصات چک، تعداد و تاریخ آن را باید در قولنامه خودرو بنویسید.
نکته: شماره حسابی را که به آن مبلغ نقد را واریز می کنید در قولنامه ذکر کنید.
نکته: مواعدی (تاریخ هایی) را که در آن مبلغ را نقدی به طرف مقابل پرداخت می کنید در قولنامه ذکر کنید.
ماده چهارم: شرایط معامله
این بند شامل شرایط معامله است. در این بند زمان حضور خریدار و فروشنده در مرکز تعویض پلاک، زمان سند زدن، زمان پرداخت وجه معامله و دیگر شرایط این خرید و فروش را ذکر می کنید. در این بند شما می توانید همه شروطتان را بگنجانید. توصیه ما این است که این شروط را در معامله قید کنید تا در صورت نیاز بتوانید معامله را فسخ کنید. حالا بیایید ببینیم چه شرایطی را بهتر است در قولنامه بنویسیم.
نکات مهم در نوشتن قولنامه خودرو
برخی از شروط مهم که باید در برگه قولنامه ماشین آورده شوند عبارت اند از:
۱. عدم حضور هر یک از طرفین در دفترخانه اسناد رسمی شماره (شماره دفترخانه) در زمان مقرر، عدم ارائه مستندات و مدارک لازم برای تنظیم سند از طرف فروشنده و عدم پرداخت ثمن معامله تا تاریخ (…. /…. /…..) توسط خریدار موجب فسخ معامله می شود.
در این بند علاوه بر پیش بینی حق فسخ زمانی که یکی از طرف های معامله به تعهدات خودش عمل نمی کند، می توان مبلغی را نیز به عنوان جریمه این عدم انجام تعهد (وجه التزام) تعیین نمود.
۲. در رابطه با حق فسخ در معاملات باید بدانیم که وجود یا عدم وجود حق فسخ کاملا وابسته به توافق طرفین است. این توافق می تواند به اشکال مختلفی صورت بگیرد:
-برای هیچکدام از خریدار و فروشنده حق فسخ نگذارید
-هر دو طرف معامله حق فسخ داشته باشند
-یکی از طرفین حق فسخ معامله را داشته باشد
-هر کدام از طرفین که قصد فسخ معامله را داشته باشد باید مبلغی را نیز به عنوان جریمه بپردازد.
نکته: در صورتیکه در مورد حق فسخ در مبایعه نامه صحبتی نشود به معنای این است که برای هیچکدام از طرفین حق فسخ وجود ندارد.
نکته: معمولا در فرمت های آماده مبایعه نامه ها بند زیر به عنوان بند مربوط به حق فسخ ذکر می شود:
همه خیارات از جمله خیار غبن به هر عنوان ادعا و به هر میزان اسقاط شد. موارد تقلب و تدلیس از این موضوع مستثنی است.
۳. مسئولیت هر نوع تخلف اعم از راهنمایی و رانندگی، کیفری و مدنی که با استفاده از مورد معامله به وقوع پیوسته باشد و نیز مسئولیت آسیب های وارده و خرابی های خودرو تا زمان تحویل به عهده فروشنده است.
۴. یکی از شرایط مهم درباره مورد معامله این است که باید خودِ خودرو، لوازم جانبی، همه اسناد و مدارک و بیمه نامه آن را بررسی کنید و این موارد را در قولنامه هم بنویسید. این مورد را به صورت زیر بنویسید:
«مورد معامله با تمام لوازم موجود و اسناد و مدارک، با رؤیت کامل فنی و بدنه توسط خریدار و کارشناس مورد اعتماد او صورت گرفت و از کمیت و کیفیت آن آگاه است؛ بنابراین خریدار پس از امضای این قرارداد ادعایی نسبت به عدم سلامت فنی و بدنه خودرو ندارد.»
نکته: بدیهی است با امضای این بند خریدار عملاً حق فسخ معامله را به دلیل ایراد هایی که بعداً متوجه آن ها می شود از دست می دهد؛ بنابراین اگر خریدار خودرو هستید، حتما و حتما قبل از امضای قولنامه خودرو، خودرو را به یک کارشناس خبره نشان دهید تا از سلامت آن مطمئن شوید. لوازم جانبی آن را چک کنید. بررسی بیمه نامه را هم فراموش نکنید.
۵. در انتهای قولنامه خودرو، امضای فروشنده، خریدار و شهود را درج کنید. قولنامه حتما باید در دو برگ نوشته شود. هنگام وارد کردن اطلاعات کاربن بگذارید تا هر چیزی که می نویسید عینا در برگه دوم کپی شود. به طور کلی در قرارداد ذکر کنید که چند نسخه از این قولنامه وجود دارد.
نکته: بهتر است متن قولنامه تایپی باشد، اما اگر دستی می نویسید حداقل خوانا بنویسید. اگر به هر دلیلی اشتباهی صورت گرفت، حتما درباره آن در انتها توضیح بدهید و فروشنده و شاهدان هم باید توضیح مربوط به تصحیح متن را امضا کنند.
نکته: هنگام امضا کردن کاربن را بردارید. امضای هر دو برگه باید عملا انجام شود و نباید امضا کاربن شده باشد.
اهمیت قولنامه
اما چرا این سند در نقل و انتقال ماشین مهم است؟ اهمیت این سند تنها برای انجام بقیه مراحل معامله است و اگر برخی نکات در آن رعایت شود، می تواند به انجام راحت تر و سریع تر معامله ختم شود. در این مقاله به 5 نکته مهم درباره قولنامه ماشین اشاره می کنیم که باید حتما آن را در نظر داشته باشید.
1- لزوم توجه به زمان
اولین مساله زمان انجام معامله است. این نکته را به خاطر داشته باشید که بازه زمانی مشخصی را برای انجام معامله قید کنید و آن را به یاد داشته باشید. در برخی مواقع، یا زمان قید نمی شود یا توجهی به آن نمی کنند. همین مساله هم مشکلاتی را در معامله ایجاد می کند. حتی مراجعه به مراکز تعویض پلاک هم زمان مشخصی دارد و باید در زمان قید شده مراجعه کرد.
2- نحوه پرداخت پول و تاریخ آن
نکته دیگر مساله پرداخت پول یا همان ثمن معامله است. اگر به صورت چک معامله می کنید، باید جزئیات کامل مربوط به چک مثل تاریخ و تعداد آن را در قولنامه قید کنید. اگر هم پول معامله را به صورت واریز وجه واریز می کنید، باید کلیه موارد به صورت کامل ثبت شود تا بعدها مشکلی ایجاد نکند.
3- به بیمه نامه دقت کنید
این نکته را در نظر داشته باشید که قبل از نوشتن قولنامه حتما بیمه نامه را بررسی کنید چون از طریق تخفیف بیمه می توانید متوجه تصادفی بودن خودرو شوید. علاوه بر این، تمام اطلاعات مربوط به طرفین معامله را از روی مدارک شناسایی معتبر و به صورت کامل در قولنامه درج کنید.
4- تمام توافقات را مکتوب کنید
تمام توافقاتی که حین مذاکره به آن رسیده اید را در قرارداد قید کنید و چیزی را از قلم نیاندازید چون این قولنامه سند مکتوب اولیه و قابل استناد برای طرفین است و توافقات شفاهی چندان قابل استناد نیست.
5- در بنگاه های مطمئن معامله کنید
علاوه بر مواردی که پیش از این ذکر شد، این نکته را به خاطر داشته باشید که معامله خودرو باید در یک مکان امن و در بنگاهی صورت گیرد که از طرف اتحادیه مربوطه مجوز داشته باشد. این مساله باعث می شود تا احتمال سوءاستفاده طرفین کمتر شود و معامله به صورت شفاف و امن انجام شود.
در مجموع این مساله را در نظر داشته باشید که قولنامه سند رسمی خودرو نیست و بعد از انجام کارهای اولیه همچون تعویض پلاک، باید برای ثبت محضری مراجعه کنید. اما آگاهی از همین نکات به ظاهر ساده می تواند خاطره بهتری را از معامله خودرو برایتان ایجاد کند.
شرایط فسخ مبایعه نامه ماشین
خب تا اینجا درباره نکات مهم و کاربردی مربوط به قولنامه خودرو صحبت کردیم؛ بد نیست کمی هم در مورد شرایط فسخ قولنامه ماشین بدانیم. بعد از معامله خودرو، ممکن است به هر دلیلی نیاز به فسخ معامله پیدا کنید و حتما این سوال برای شما پیش آمده است که یک قولنامه ماشین در چه شرایطی فسخ می شود؟ برای فسخ قولنامه باید چه نکاتی را بدانید؟
«خیار» کلمه ای است که حقوق دان ها به جای کلمه «به هم زدن» استفاده می کنند و از اختیار می آید؛ یعنی طرفین معامله، اختیاراتی در معامله خود دارند. در شرایط زیر، می توان یک قولنامه را فسخ کرد:
- خیار مجلس: یعنی طرفین معامله هنوز در محل نوشتن مبایعه نامه خودرو حضور دارند؛ اما به هر دلیلی، در لحظه آخر از انجام معامله پشیمان می شوند.
- خیار غبن: شرایطی است که یکی از طرفین معامله متوجه می شود که از این معامله ضرر کرده است؛ مثلا فروشنده متوجه می شود خودرو را زیر قیمت فروخته و ضرر کرده است؛ اما در بیشتر قراردادها، ذکر می شود که همه خیارها ازجمله خیار غبن ساقط شده است.
- خیار تدلیس: یعنی فروشنده خودروی خود را بهتر از آن چیزی که هست، نشان می دهد و با فریب کاری، سعی کند عیب و ایراد خودرو را بپوشاند. اگر فروشنده ای به این ترتیب خریداری را فریب دهد، خریدار می تواند به صورت قانونی قولنامه ماشین را فسخ کند.
- خیار شرط: یعنی خریدار و فروشنده شرط کنند که تا مدتی مشخص، می توانند قرارداد را فسخ کنند.
- خیار تخلف شرط: در این مورد، درصورتی که خریدار یا فروشنده شرط کرده باشد کاری انجام دهد؛ ولی آن را انجام ندهد، طرف مقابل می تواند طبق قانون قولنامه را فسخ کند.
- خیار تأخیر: اگر هنگام معامله خودرو، در مورد زمان پرداخت وجه چیزی در مبایعه نامه خودرو ننوشته باشید، فروشنده می تواند تا سه روز منتظر باشد که پول را بپردازید؛ در غیر این صورت، معامله فسخ می شود.
- خیار تعذر تسلیم: این مورد، برعکس مورد قبلی است و شرایطی است که فروشنده به هر دلیلی، نتواند به موقع خودرو را تحویل خریدار بدهد. در این حالت، طبق خیار تعذر تسلیم، قرارداد فسخ می شود.
- خیار شرکت یا تبعض صفقه: اگر معلوم شود خودرویی که فروخته شده، متعلق به دیگری است و مالک به معامله راضی نشود، خریدار می تواند یا تمام معامله را به هم بزند یا پول آن مقداری را که متعلق به غیر است، از فروشنده بگیرد.
با آگاهی از مطالب بالا، باید شرایط قولنامه را تنظیم کنید. اگر می خواهید با خیال راحت قولنامه ماشین را امضا کنید، باید طوری تنظیم شود که اختیاراتی قانونی در آن لحاظ شده باشد که هم به نفع فروشنده و هم به نفع خریدار باشد و هر دو روی آن توافق داشته باشند. با آگاهی از اختیارات بالا، زمانی که متوجه شدید خودرویی را گران خریده یا ارزان فروخته اید یا فروشنده ایرادات خودرو را پنهان کرده است، می توانید قولنامه خودرو را فسخ کنید.
انتقال سند خودرو چه مراحلی دارد؟
