ساعدنیوز
درباره ما
ساعدنیوز
ساعدنیوز

گلچینی از اشعار نظامی گنجوی

  پنجشنبه، 18 فروردین 1401   زمان مطالعه 4 دقیقه
گلچینی از اشعار نظامی گنجوی
جمال‌الدین ابومحمّد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤیَّد (۵۳۵ هـ. ق – ۶۰۷–۶۱۲ هـ. ق) متخلص به نظامی و نامور حکیم نظامی، شاعر و داستان‌سرای ایرانی پارسی‌گوی در سده ششم هجری (دوازدهم میلادی)، که به‌عنوان صاحب سبک و پیشوای داستان‌سرایی در ادبیات پارسی شناخته شده‌است. در این قسمت برخی اشعار نظامی گنجوی را می خوانید.

نه هر قسمت که پیش آید نشاطست
نه هر پایه که زیرافتد بساطست

چو روزی بخش ما روزی چنین کرد
گهی روزی دوا باشد گهی درد

خردمند آن بود کو در همه کار
بسازد گاه با گل گاه با خار

****

در حلقه عشق جان فروشم
بی حلقه او مباد گوشم

گویند ز عشق کن جدائی
کاینست طریق آشنائی

من قوت ز عشق می پذیرم
گر میرد عشق من بمیرم

پرورده عشق شد سرشتم
جز عشق مباد سرنوشتم

آن دل که بود ز عشق خالی
سیلاب غمش براد حالی

یارب به خدایی خدائیت
وانگه به کمال پادشائیت

کز عشق به غایتی رسانم
کو ماند اگر چه من نمانم

از چشمه عشق ده مرا نور
واین سرمه مکن ز چشم من دور

گرچه ز شراب عشق مستم
عاشق تر ازین کنم که هستم

****

شعر نظامی
همه عالم تنست و ایران دل
نیست گوینده زین قیاس خجل

چونکه ایران دل زمین باشد
دل ز تن به بود یقین باشد

زان ولایت که مهتران دارند
بهترین جای بهتران دارند

****

هر که تو بینی ز سپید و سیاه
بر سر کاریست در این کارگاه

جغد که شومست به افسانه در
بلبل گنجست به ویرانه در

هر که در این پرده نشانیش هست
در خور تن قیمت جانیش هست

****

چو در نیم شب سر برارم ز خواب
تو را خوانم و ریزم از دیده آب

و گر بامدادست راهم به توست
همه روز تا شب پناهم به توست

****

شبی نعلبندی و پالانگری
حق خویشتن خواستند از خری

خر از پای رنجیده و پشت ریش
بیفکندشان نعل و پالان به پیش

چو از وامداری خر آزاد گشت
بر آسود و از خویشتن شاد گشت

تو نیز ای به خاکی شده گردناک
بده وام و بیرون جه از گرد و خاک

****

شعر نظامی گنجوی
چو عمر از سی گذشت یا خود از بیست
نمی شاید دگر چون غافلان زیست

نشاط عمر باشد تا چهل سال
چهل ساله فرو ریزد پر و بال

****

منم عاشق مرا غم سازگار است
تو معشوقی ترا با غم چکار است

تو گر سازی وگرنه من برانم
که سوزم در غمت تا می توانم

مرا گر نیست دیدار تو روزی
تو باقی باش در عالم فروزی

****

خداوندا در توفیق بگشای
نظامی را ره تحقیق بنمای

دلی ده کو یقینت را بشاید
زبانی کافرینت را سراید

مده ناخوب را بر خاطرم راه
بدار از ناپسندم دست کوتاه

****

هر جان که نه از لب تو آید
آید به لب و مرا نشاید

وان جان که لب تواش خزانه است
گنجینه عمر جاودانه است

بسیار کسان ترا غلامند
اما نه چو من مطیع نامند

تا هست ز هستی تو یادم
آسوده و تن درست و شادم

****

خمیده پشت از آن گشتند پیران جهاندیده
که اندر خاک می جویند ایام جوانی را

****

شعر نظامی گنجوی
ز جان شیرین تری ای چشمه نوش
سزد گر گیرمت چون جان در آغوش

****

کسی راست خرما ز نخل بلند
که بر نخل خرما رساند کمند

به بستان کسی راست گردن فراز
که بویی و رنگی دهد دلنواز

****

کم خود نخواهی، کم کس مگیر
ممیران کسی را و هرگز ممیر

****

چو دانستی که معبودی ترا هست
بدار از جستجوی چون و چه دست

زهر شمعی که جوئی روشنایی
به وحدانیتش یابی گوایی

گه از خاکی چو گل رنگی برآرد
گه از آبی چو ما نقشی نگارد

****

شعر نظامی گنجوی
بهاری داری از وی بر خور امروز
که هر فصلی نخواهد بود نوروز

گلی کو، را نبوید، آدمی زاد
چو هنگام خزان آید برد، با

****

عشق آمد و کرد خانه خالی
برداشته تیغ لاابالی

غم داد و دل از کنارشان برد
وز دل شدگی قرارشان برد

زان دل که به یکدیگر نهادند
در معرض گفتگو فتادند

****

ﻓﻠﮏ ﺟﺰ ﻋﺸﻖ ﻣﺤﺮﺍﺑﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ
ﺟﻬﺎﻥ ﺑﯽ ﺧﺎﮎ ﻋﺸﻖ ﺁﺑﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ

****

ای همه هستی زتو پیدا شده
خاک ضعیف از تو توانا شده

زیرنشین علمت کاینات
ما بتو قائم چو تو قائم بذات

هستی تو صورت پیوند نی
تو به کس و کس بتو مانند نی

آنچه تغیّر نپذیرد تویی
وانکه نمردست و نمیرد تویی

ما همه فانی و بقا بس تراست
ملک تعالی و تقدس تراست

****

شعر نظامی گنجوی
یک نفس ای خواجه ی دامن کشان
آستنی بر همه عالم فشان

رنج مشو راحت رنجور باش
ساعتی از محتشمی دور باش

حکم چو بر عاقبت اندیشی است
محتشمی بنده ی درویشی است

ملک سلیمان مطلب کان کجاست
ملک همانست سلیمان کجاست؟

****

به هنگام سختی مشو ناامید
کز ابر سیه بارد آب سپید

در چاره سازی به خود در مبند
که بسیار تلخی بود سودمند

نفس به کز امید یاری دهد
که ایزد خود امیدواری دهد

****

بگفت از عشق کارت سخت زار است
بگفت از عاشقی خوشتر چکار است

****

خوشا روزگارا که دارد کسی
که بازار حرصش نباشد بسی

به قدر بسندش یساری بود
کند کاری ار مرد کاری بود

جهان می گذارد به خوشخوارگی
به اندازه دارد تک بارگی

نه بذلی که طوفان برآرد ز مال
نه صرفی که سختی درآرد به حال

همه سختی از بستگی لازمست
چو در بشکنی خانه پر هیزم است

چنان زی کزان زیستن سالیان
تو را سود و کس را نباشد زیان

****

به شغل جهان رنج بردن چه سود
که روزی به کوشش نشاید فزود

جهان غم نیرزد به شادی گرای
نه کز بهر غم کرده اند این سرای

جهان از پی شادی و دلخوشیست
نه از بهر بیداد و محنت کشیست

****

متن شعر نظامی گنجوی

می و معشوق و گلزار و جوانی
ازین خوشتر نباشد زندگانی

تماشای گل و گلزار کردن
می لعل از کف دلدار خوردن

حمایل دستها در گردن یار
درخت نارون پیچیده بر نار

به دستی دامن جانان گرفتن
به دیگر دست نبض جان گرفتن

****

نه هر قسمت که پیش آید نشاطست
نه هر پایه که زیرافتد بساطست

چو روزی بخش ما روزی چنین کرد
گهی روزی دوا باشد گهی درد

خردمند آن بود کو در همه کار
بسازد گاه با گل گاه با خار

****


دیدگاه ها


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
آیا دعوت‌نشدن علی دایی از پیش طراحی شده بود؟ / کریم باقری به علی دایی پشت نکرد؛ عدم حضور به نشانه اعتراض (2 نظر) شهردار این شهر شمالی دستگیر شد / ماجرا چیست؟ (1 نظر) دادستان کل کشور: بدحجابی جمع خواهد شد / رفع فیلترینگ با شرط و شروط انجام شده (1 نظر) تصاویر غم‌انگیز از بغض و اشک جمیله علم‌الهدی برای همسرش سیدابراهیم رئیسی (1 نظر) خانه ابدی مشترک آزاده نامدای و هنرمندی که سنگ قبرشان یکی است/روحش شاد و یادش گرامی (1 نظر) حمله تند مایلی‌کهن به دایی: از انتقاد به پول‌پرستی تا کنایه به شخصیت و رفتار (1 نظر) جدیدترین ادعا از اولین خوش خدمتی جولانی به اسرائیل؛ تبدیل ساختمان سفارت ایران در سوریه به سفارت اسرائیل+ویدیو (1 نظر) عکس روز | از ورود همسر ارسطوی پایتخت به دنیای بازیگری تا حضور رضا قوچان نژاد و همسرش در کنسرتی در ایران (1 نظر) پوستر جدید سایت رهبری چشم‌ها را به خود جلب کرد؛ ادا کردن حق مطلب با این لقب برای سردار سلیمانی +عکس (1 نظر) (ویدئو) بابک زنجانی مفسد اقتصادی معروف کجاست؟ (1 نظر) شوک در اسرائیل: نتانیاهو به دام سرطان افتاد! (1 نظر) دختر صدام حسین در رویای بازگشت به عرصه قدرت در عراق؟! (1 نظر) (عکس) سید مجید حسینی فعال سیاسی نزدیک به قالیباف در شورای عالی رفاه به ریاست پزشکیان (1 نظر) نفرین و دعاهای معکوس مردم اسرائیل بدرقه راه نتانیاهو در بیمارستان؛ یک ملت در انتظار معجزه منفی!+عکس (1 نظر) انتصاب  سرپرست هیات تکواندو شهرستان تبریز (1 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
متلک تلخ یک روزنامه منتسب به سپاه به حسن روحانی: شما به مردم فحش و ناسزا می گفتید!
اگر میخواهی ماشین دست دوم بخرید باید این نکات رو بدونید؛ مراقب دلالان باشید / بدفروش‌ترین خوردوهای بازار کدام‌اند؟
از ارزهای دیجیتال چه خبر؟ | قیمت بیت کوین، اتریوم و ارزهای پرطرفدار امروز پنجشنبه 13 دی 1403 + جدول
از بازار چه خبر؟ | قیمت خودروهای خارجی و وارداتی امروز پنجشنبه 13 دی 1403
از بازار چه خبر؟ | قیمت خودروهای داخلی و مونتاژی، امروز پنجشنبه 13 دی 1403
از بازار چه خبر؟ | قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه 13 دی 1403 + جدول
از بازار چه خبر؟ | قیمت دلار و یورو امروز پنجشنبه 13 دی 1403 + جدول
لعنت ویژه دبیر ستاد امربه‌معروف قم برای پیشگامان رفع فیلترینگ!
ایران به جمع قدرت‌های فضایی پیوست؛ رونمایی از پارس 2 رقیب جدی ماهواره‌های بین‌المللی
کشف جسد تکه تکه شده یک زن در ورامین شوک بزرگی وارد کرد؛ ماجرا چیست؟
چه کسی پیشکسوت انجمن فیزیک ایران در سال 1403 شد؟
ویدیو | هوش مصنوعی بابانوئل به خانه‌ها می‌آید / آینده هدیه دادن در کریسمس 2025 توی مشت تکنولوژی قایم شده!
فقط 30 روز مونده تا داشتن اندامی ایده‌آل! / برنامه رژیم غذایی اختصاصی سوفیانیوز برای اندامی جذاب؛ هفته سوم
5 میم‌کوین انفجاری که ژانویه 2025 را می‌ترکانند؛ فرصت میلیونی را از دست ندهید!
ویدیو | فشار روانی کنکور، رضا داوود نژاد را به لبه‌ پرتگاه برد! / کارهای خطرناک او زندگی دوستانش را هم تحت تاثیر قرار داد...
منتخب روز   
شاخص آلودگی هوا امروز پنج شنبه 13 دی تهران، تبریز، اصفهان، مشهد و اهواز + وضعیت آب و هوای کلان شهرها پیشخوان روزنامه‌ها؛ مهم‌ترین عناوین ورزشی پنجشنبه 13 دی 1403 در یک نگاه! / پایان باشکوه کریم در پرسپولیس درخشش زهرا جهرمی در سریال «سوجان»: طلای بی‌بدیل تلویزیون/ از ویلچر تا قلب مخاطبان جزییات خبر تعطیلی مدارس، بانک ها و ادارات فردا و پس فردا، چهارشنبه 12 و پنج شنبه 13 دی ماه این فیلم جدی جدی شما را معتاد می کند / بدآموزی های سینما تا کی؟! + عکس جناب خان پای محسن کیایی را به بیمارستان کشاند/ رونمایی از اولین تیزر 1001+ فیلم پای بازی‌ خاطره انگیز دهه شصتیها به سریال مرگبار اسکویید گیم 2 هم کشیده شد درس بی‌نظیر رهبری؛ چرا مقام معظم رهبری اجازه ندادند فرزندشان بر سر سفره غذا بنشیند؟ عجیب و غریب‌ترین و وحشتناک‌ترین گریم از ویدا جوان، کتایونِ سریال «ماه و پلنگ» که تا به‌حال ندیدی/ عمرا اگه بتونی بشناسیش نگاهی به خانه ای که صداوسیما در اختیار متین ستوده گذاشت! عکس روز/ تغییر چهره چشم‌‎گیر و بُهت‌آور شاهرخ استخری و حدیث میرامینی بازیگران سریال «دلنوازان» بعد از 15 سال در 44 سالگی و 36 سالگی حلواهای ایرانی / طرز تهیه حلوا رولی زعفرانی خوشمزه و مجلسی برای شب آرزوها