گرم شدن روابط ترکیه و اسرائیل و زایش تهدیداتی نو در منطقه علیه منافع ایران
در شرایطی که تهدیدات جدی در منطقه قفقاز جنوبی بر علیه منافع ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک جمهوری اسلامی ایران از سوی جمهوری آذربایجان تحت نقاب آزادسازی مناطق اشغالی قره باغ صورت می گیرد، اردوغان در حال بهبود روابط با اسرائیل و باز کردن پای رژیم صهیونیستی به این کشور و همکاری های اطلاعاتی با غده سرطانی خاورمیانه است. گرم شدن روابط آنکارا/ تلاویو چه تهدیداتی را در پی خواهد داشت؟ ساعدنیوز در گفتگویی اختصاصی با علی حیدری کارشناس مسائل ترکیه و قفقاز به این موضوع پرداخته است:
اردوغان تلاش دارد تا به نوعی از طریق عادی سازی روابط با اسرائیل، با آمریکا وارد فاز بهبود روابط شود تا بتواند به نوعی وضعیت اقتصادی را سامان دهد و از آن برای انتخابات آینده بهره برداری کند.
ساعدنیوز: آقای اردوغان طی مراسمی رسمی و با پوشش خبری بی سابقه استوارنامه ایریت لیلیان سفیر اسرائیل در ترکیه را دریافت کرد. پوشش تصویری این رویداد در نوع خودش جالب توجه بود. از مراحل سان نظامی تا دریافت استوارنامه و نهایتاً عکس یادگاری اردوغان با تمام اعضای سفارت اسرائیل. بهبود روابط ترکیه با اسرائیل در شرایطی رقم خورده است و برجسته ساختن این رویداد از سوی هر دو طرف به چه معناست؟
علی حیدری: پوشش تصویری دریافت استوارنامه های سفرا چیزی هست که از پیش وجود داشته و تازگی ندارد. معمولاً چنین تصاویری بعد از دیدارها منتشر می شود. معمولاً عکس های یادگاری و حتی عکس های خانوادگی هم گرفته می شود. اما درباره برجسته ساختن این موضوع از سوی هر دو طرف، باید به دلایل هر کدام اشاره بکنیم.
هر دو طرف برای برجسته ساختن این رویداد، دلایل خاص خودشان را دارند. در مورد ترکیه و دولت آقای اردوغان واقع امر این است که این کشور در تلاش است تا با کشورهایی که در گذشته چالش هایی داشته وارد فاز عادی سازی روابط شود. اکنون ما شاهد این موضوع هستیم که روند عادی سازی که با عربستان سعودی به عنوان برادر بزرگ کشورهای حاشیه خلیج فارس شروع شده، و بعد به امارات رسید، و روند عادیسازی با کشور مصر در جریان است، و روند عادیسازی با سوریه نیز کلید خورده است.
علاوه بر این، طی دو سال گذشته، دولت آقای اردوغان تلاش زیادی کرد تا روابطش را با یونان عادیسازی کند. همین موضوع در مورد رژیم صهیونیستی نیز صادق است. رژیم صهیونیستی در دوره اخیر به این موضوع واکنش مثبت نشان داد و این موضوع هم دلایل خاص خودش را دارد از جمله این که، صهیونیست ها می دانند که ترکیه در حال حاضر، دست پائین را دارد و به همین دلیل، تلاویو تلاش می کند تا حداکثر امتیاز را از آنکارا بگیرد.
ترکیه نیز به دنبال عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی است. یکی از دلایل این موضوع، نفوذ لابی صهیونیستی در آمریکا است. اردوغان تلاش دارد تا به نوعی از این طریق با آمریکا وارد فاز بهبود روابط شود تا بتواند به نوعی وضعیت اقتصادی را سامان دهد و از آن برای انتخابات آینده بهره برداری کند.
به نظر می رسد که با عادی سازی روابط، این اقدام انجام خواهد گرفت و اعضای حماس مجبور خواهند شد تا به کشورهای دیگر منتقل شوند و در آنجا اقامت داشته باشند.
ساعدنیوز: آقای هرتسوگ رئیس جمهور رژیم اشغالگر قدس در پیامی توئیتری به این رویداد به صورت ویژه واکنش نشان داده است و نوشته: "منتظرم که استوارنامه سفیر ترکیه در اسرائیل را دریافت کنم". این رویداد در چه شرایطی و با حل شدن چه پرونده هایی می تواند تحقق یابد؟
علی حیدری: در حال حاضر، پرونده های مشترکی بین ترکیه و اسرائیل وجود دارد. اولاً، همکاری های دوجانبه در حوزه های سیاسی و اقتصادی دنبال می شود. از گذشته این همکاری ها وجود داشته است، هرچند در حوزه سیاسی، این همکاری ها افزایش یافته و وارد یک سطح جدیدی شده است. ثانیاً، دو طرف همکاری های منطقه ای خاصی باهمدیگر دارند. دو طرف همواره بر این موضوع تأکید کرده اند که عادی سازی و گرم شدن روابط شان باعث استقرار ثبات در خاورمیانه خواهد شد. این مسأله نشان می دهد که طرفین برای وضعیت خاورمیانه، برنامه های مشترکی دارند.
در مورد وضعیت خاورمیانه، اکثر کشورها، یا منفعل هستند، یا دچار مشکلاتی هستند، و تنها کشوری که به دنبال تغییر و تحولات جدی در خاورمیانه است، ایران می باشد. این مطلب نشان می دهد که این دو، یعنی ترکیه و اسرائیل، برنامه هایی البته نه برای مقابله، بلکه بزعم خودشان، برای کنترل رفتار منطقه ای ایران در پیش خواهند گرفت. پرونده دیگر، بحث حضور اعضای حماس در ترکیه است، که اسرائیل تأکید دارد که یا از ترکیه خارج شوند یا حضورشان در ترکیه تحت کنترل دربیاید. به نظر می رسد که با عادیسازی روابط، این اقدام انجام خواهد گرفت و اعضای حماس مجبور خواهند شد تا به کشورهای دیگر منتقل شوند و در آنجا اقامت داشته باشند، و از ترکیه خارج شوند. مشابه همان وضعیتی که درباره رهبران و اعضای اخوان در ترکیه در جریان هست، احتمالاً برای اعضاء و رهبران حماس نیز به وجود بیاید. یعنی احتمالاً دست آنها را برای اقدامات سیاسی و رسانه ای بر علیه رژیم صهیونیستی خواهند بست.
همین طور، بحث عادی سازی روابط با کشورهای اسلامی نیز از طرف اسرائیل دنبال می شود، و ترکیه هم به نوعی جزو همین کشورها است. اسرائیل تلاش دارد تا در راستای مشروعیت بخشی به خودش در بین کشورهای عربی و اسلامی، تا آنجا که امکان دارد با همه کشورهایی که در این حوزه حضور دارند، عادی سازی روابط را داشته باشد تا بتواند خودش را به عنوان وصله ای که در گذشته ناجور بوده، به عنوان یک وصله همگِن در منطقه معرفی کند.
به دلیل روابط بسیار نزدیکی که الهام علی اف با مقامات تلاویو دارد، وی به نوعی در این قضیه نقش آفرین بوده است و تلاش کرده تا ترکیه و اسرائیل را به همدیگر نزدیک کند.
ساعدنیوز: آیا روابط گرم علی اف با اسرائیل و تحولات اخیر در قفقاز جنوبی و تقابل با ایران می تواند یکی از زمینه های تحولات اخیر در روابط ترکیه و اسرائیل باشد؟
علی حیدری: کارشناس حوزه ترکی معتقدند که یکی از دلایل بهبود روابط ترکیه و اسرائیل در دوره اخیر، نقش میانجیگرانه الهام علی اف است. به دلیل روابط بسیار نزدیکی که الهام علی اف با مقامات تلاویو دارد، وی به نوعی در این قضیه نقش آفرین بوده است و تلاش کرده تا ترکیه و اسرائیل را به همدیگر نزدیک کند. در حال حاضر شاهد این هستیم که به نوعی الهام علی اف این نقش را ادامه می دهد.
علی اف در گفتگویی که با نخست وزیر یونان داشت، تلاش کرد تا با استفاده از ارتباطاتی که دارد، وضعیت را برای ترکیه بهتر سازد. همین وضعیت را ترکیه در قبال آذربایجان دارد. الهام علی اف بعد از سالها برای اولین بار به آلبانی سفر کرد، و قراردادهای تجاری و انرژیک با این کشور به امضاء رساند. همان طور که می دانیم، اردوغان روابط بسیار خوبی با مقامات آلبانی دارد، و گفته می شود که به هر حال، این موضوع در روند روابط آذربایجان و آلبانی بی تأثیر نبوده است.
در نهایت، می توانیم چنین نتیجه گیری کنیم که این ارتباطات در حوزه قفقاز و آسیای میانه هم تأثیرگذار خواهد بود. چرا که هم آذربایجان هم ترکیه در این حوزه نقش آفرین و تأثیرگذار هستند و اسرائیل می تواند از این وضعیت نهایت استفاده را ببرد. بنابراین، در آینده تهدیدات بیشتری احتمالاً از این حوزه متوجه ایران خواهد شد.