حدیث منزلت
از جمله براهین برتری امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (ع) بر سایر صحابه و از دلایل اثبات امامت و خلافت آن حضرت حدیثی است که نزد علمای اسلام به نام حدیث منزلت معروف است. رسول الله (ص) به مناسبت های مختلف علی (ع) را نسبت به خود در منزلت و مقام هارون برای موسی معرفی نموده است .
و بدو فرموده است: انت منی بمنزلة هارون من موسی الا انه لا نبی بعدی.
یعنی : تو برای من در مقام و منزلت هارون از موسی هستی جز اینکه بعد از من پیغمبری نخواهد بود
و با این سخن به همه خاطر نشان کرد که مانند هارون برای موسی، علی هم برادر و وزیر و معتمد و معاون و خلیفه من است .
هیچ یک از خویشان و یاران من به قدر علی به من نزدیک نیستند.
این حدیث از احادیث مشهور نبوی و مورد قبولِ عالمان شیعه و اهل سنت است.
عالمان شیعه به این حدیث برای اثبات جانشینی حضرت علی(ع) پس از پیامبر و نیز برتری موقعیت ایشان بر دیگر اصحاب استدلال می کنند.
از نظر عالمان شیعی این حدیث متواتر است.
این حدیث در مناسبت های مختلف از پیامبر (ص) شنیده شده که مهم ترین آن ها در جنگ تبوک است.
دلالت حدیث منزلت:
این حدیث، علاوه بر فضیلت امام على، بر خلافت و عصمت ایشان نیز دلالت دارد،
زیرا پیامبر صلی اللّه علیه وآله، به جز نبوت، همه فضائل و ویژگیها و مناصب هارون را براى حضرت على ثابت كرده است.
بنا بر آیات قرآن، حضرت موسى از خدا خواست تا برادرش «هارون» را وزیر او سازد
و در امر رسالت شریكش گرداند تا یاری اش دهد. (سوره طه: 29ـ32) پس خداوند با درخواست او موافقت كرد و هارون، در غیاب موسى، جانشین او شد.
موارد بیان حدیث منزلت:
این حدیث با تعابیر و الفاظ مختلف و در زمان ها و مکان های گوناگون از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است،
از جمله روز پیمان برادری اول (قبل از هجرت به مدینه)، روز پیمان برادری دوم (پنج ماه بعد از هجرت به مدینه)،
در منزل امّ سلمه، به هنگام تعیین سرپرست برای دختر حمزه، در ماجرای سد ابواب، و از همه مشهورتر در غزوه تبوک
نقل های مختلف حدیث منزلت، همگی این مضمون مشترک را دارند که جایگاه و منزلت امام علی (ع) نسبت به پیامبر (ص)، همانند جایگاه هارون نسبت به موسی است.
اختلافات اندکی هم که در تعابیر این حدیث وجود دارد، از تکرار آن در مناسبت های مختلف و نیز نقل به معنا در احادیث، نشأت گرفته است.
تردید در حدیث:
برخی عالمان سنّی در سند حدیث تشکیک کرده و برخی آن را از آحاد شمرده اند.
علمای شیعه در پاسخ گفته اند: بی تردید این حدیث، مستفیض، بلکه متواتر است و به قول محدّثان،
این روایت از « أصَحّ السّنن و أثبت الآثار » است و حتی ذهبی از مهم ترین عالمان اهل سنت در تلخیص المستدرک به صحت آن گواهی داده است.
اگر این حدیث صحیح نبود، در صحیح بخاری و صحیح مسلم نقل نمی شد.
به علاوه، معاویه، دشمن سرسخت امام علی(ع) که دستور به سبّ و لعن و جعل حدیث بر ضد آن حضرت داده بود، نه تنها حدیث منزلت را انکار نکرد، بلکه خودش نیز آن را روایت کرد.
تشابه ظریف:
جناب هارون در نبود حضرت موسی خلیفه شد و مردم فریب سامری را خورده و گوساله پرست شدندو
و کسی به یاری هارون آن گونه که باید نشتافت و هارون در میان قوم به ناچار مصلحت را در صبر کردن دید.
حدیث منزلت همۀ این وقایع را برای امام علی(ع) بیان می کند.
علی در نبود پیامبر(ص) خلیفه است و مشابهت امام با هارون معطوف به این امور است و اصلاً پس از وفات و قبل از وفات در آن مطرح نیست.
ادعای انحصار جانشینی به ماجرای غزوه تبوک
برخی از علمای اهل سنت مانند ابن تیمیه این حدیث را تنها ناظر به ماجرای غزوه تبوک دانسته
و عده ای دایره را تنگ تر کرده و گفته اند پیامبر (ص)، علی (ع) را فقط جانشین خود در شهر مدینه یا در میان خاندانش قرار داد .
گفته اند پذیرفتن صحت حدیث بدان معنا نیست که تمام مناصب و مقام های حضرت رسول، جز نبوت، برای علی ثابت شود،
بلکه ظاهر حدیث دلالت می کند که علی فقط در مدت غیبت پیامبر (ص) و رفتنش به تبوک،
آن هم در خصوص امور مربوط به خانواده پیامبر (ص)، خلیفه و جانشین آن حضرت بوده است، چنان که هارون در مدت غیبت موسی خلیفۀ او بود.
حدیث سلسله الذهب چیست؟
