حدیث سلسله الذهب چیست؟

حدیث سلسله الذهب

سلسلة الذَهَب به حدیثی گفته می شود که معصوم به اسناد از پدرانش نقل کند؛ ولی به طور خاص حدیث سلسلةالذهب، حدیثی است که از علی بن موسی الرضا به هنگام ورودش به نیشابور نقل شده و عده کثیری آن را نوشته اند.

سلسلة الذهب به معنی زنجیرهٔ طلا است. پیرامون سند و نظرگاه های عالمان و محدثان شیعی و سنی درباره این حدیث مطالبی ارائه شده از جمله می نویسند که :این حدیث قدسی، متواتر، مسلسل و مستند می باشد.

متن حدیث

عربی

کَلِمَةُ لا إلهَ إلّا اللّهُ حِصنی فَمَن دَخَلَ حِصنی اَمِنَ مِن عَذابی بِشُروطِها وَ أنَا مِن شُروطِها.

فارسی

کلام «لا إلهَ إلّا اللّهُ یعنی هیچ معبودی بجز الله نیست» دژ و حصار من (خدا) است پس هر کس به دژ و حصار من داخل شود از عذاب من امنیت خواهد یافت، و این شروطی دارد و من (علی بن موسی الرّضا) یکی از آن شرط ها هستم.

و به عبارت دیگر ولایت اهل بیت پیامبر شرط توحید و یگانگی خداوند است.

سند حدیث

این حدیث را محمد بن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق در کتب خود، از جمله «عیون اخبار الرضا» و «امالی» و «توحید» و «معانی الاخبار» و «ثواب الاعمال و عقاب الاعمال» نقل کرده و اسنادش تا معصوم به این ترتیب است:

محمد بن موسی المتوکل از محمد بن جعفر الأسدی از محمد بن حسین الصولی از یوسف بن عقیل از اسحاق بن راهویه از رضا.

امام رضا نیز این حدیث را به نقل از خداوند گفته است و اسنادش به این ترتیب است:

امام رضا از موسی بن جعفر از جعفر بن محمد از محمد بن علی از علی بن الحسین از حسین بن علی از علی بن ابی طالب از پیامبر از جبرئیل از خداوند.

کتاب های وافی، بحار الانوار و الجواهر السنیه این حدیث را از محمد بن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق نقل کرده اند.

شرح

شیخ صدوق پس از نقل کلام امام(ع) در کتاب توحید خود می گوید: معنی کلام حضرت این است که از شروط «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ» اقرار به امامت من است و اینکه من از جانب خداوند متعال امامی هستم که فرمانبری ام واجب است. با توجه به اینکه این حدیث به مساله توحید و ولایت اشاره کرده است برخی معتقدند که هدف اصلی این روایت بیان همین پیوند است؛ چرا که عموم مردم منطقه نیشابور که مستمع امام بودند اهل سنت بوده و نگاه آنان به ولایت معصومین نگاه ولایت و امامت آنها نبود. بر این اساس امام رضا(ع) در میان آنها با اشاره به اینکه توحید حصن و اصل دین است در این حدیث عنوان کردند که مسیر رسیدن به توحید حقیقی و یافتن توحید ناب و پرستش اثر گذار،گرفتن حقائق از امام و پیروی از آن است.

علت نامگذاری به سلسلة الذهب

1. این حدیث معروف به حدیث سلسلة الذّهب [یعنی زنجیرۀ زرّین] است.
2. این نامگذاری به این دلیل است که افراد حاضر در سند حدیث، همگی از معصومین هستند؛ یعنی امام رضا(ع) از امام هفتم و او از امام ششم تا اینکه به امام اول می رسد و او از پیامبر(ص) و پیامبر از خدای تعالی نقل می کند.
3. علاوه بر این نقل شده که امیری از امیران سامانی، این حدیث را با طلا نوشت و دستور داد آن را با وی در قبر بگذارند.
4. از این رو، برخی همین قضیه را وجه نام گذاری حدیث به سلسلة الذهب دانسته اند.

5. منابع اهل سنت

6. منابع اهل سنت نیز این حدیث را گزارش کرده اند.
7. در کتاب های حدیثی اهل سنت چندین قول در مورد تعداد افرادی که جریان این حدیث را گزارش کرده اند وجود دارد برخی تعداد این افراد را ده هزار نفربرخی بیست هزار نفر و برخی دیگر تعداد این افراد را سی هزار نفر گزارش کرده اند که برخی قول بیست هزار نفر را مشهور می دانند.
8. بر این اساس افراد زیادی از محدثان اهل سنت روایت سلسله الذهب را نقل کرده اند؛ اما در میان آنها تنها افراد معدودی همچون قندوزی در ینابیع الموده به جمله پایانی روایت « وانا من شروطها» اشاره کرده اند.
9. از برخی از اهل سنت همچون احمد بن حنبل و اباصلت هروی نقل شده است که اگر این اسناد بر دیوانه ای خوانده شود هر آینه عاقل می شود یا شفا می یابد.

حدیث کسا چیست؟