فرش فرانسوی یا آبوسون و بافت فرش در فرانسه

تصور اینکه هنر قالی بافی فقط مربوط به مردمان سرزمین های شرقی بوده است، اشتباه بوده و آثار به جا مانده از این هنر دست نشان می دهد در کشورهای اروپایی بافت فرش با الهام و الگوبرداری از بافته شرقی وجود داشته و البته در دوره هایی هم این بافته رونق فرش های شرقی را گرفته است. (قالی بافی در فرانسه) فرش دوره آبوسون هم از این دست فرش ها بوده که هنوز بعد از سالیان طولانی در بین کشورهای مختلف شناخته شده است.

فرش های اروپایی

تولید فرش در اروپا عمدتاً در کشورهایی چون فرانسه، انگلستان، اسپانیا و ایرلند رواج داشته است.فرش های شرقی پس از جنگهای صلیبی در قرن ۱۱ وارد اروپا شدند. تا اواسط قرن هیجدهم بیشتر آنها به عنوان دکوراسیون دیوار و زینت منزل استفاده می شد.در آغاز قرن سیزدهم، فرشهای شرقی در نقاشی های مختلف نقاشانی از ایتالیا، انگلستان و فرانسه دیده می شود.

فرش هایی الهام گرفته از طرح های هندی و ایرانی در اروپا از طریق شرکت های هندی – هلندی، بریتانیا و فرانسه در قرن هفدهم و هفدهم معرفی شد.

شهر آبوسون خاستگاه فروش دوره آبوسون

آبوسون یک شهر کوچک در مرکز فرانسه است که در سال 1665شرکت سلطنتی فرش بافی در این شهر پایه گذاری گردید و نام شرکت آبوسون را به آن دادند. در زمان لویی پانزدهم این شرکت بیشترین و مهمترین فرش ها را برای دربار و افراد سلطنتی می بافت. ویژگی منحصر به فرد فرش دوره آبوسون این بود که طراحی نقش و نگارهای این قالی ها توسط خود بافنده ها انجام می شد.(نقوش فرش کرمان) ارزشمندترین و مهمترین فرش دوره آبوسون در اوایل قرن نوزدهم بافته شدند.

فرش های فرانسوی

تولید فرش دستباف فرانسوی در سال ۱۶۰۸ به عنوان ابتکار هانری چهارم آغاز شد. از فرش ترکیه به عنوان الگو بافت فرش استفاده شد و در بافت آن از گره های متقارن استفاده شد.تولید فرش در سال ۱۶۲۸ از شهر پاریس خارج و به یک کارخانه قدیمی صابون به نام Savonnerie انتقال یافت.نخستین فرش تولید شده از آنجا اغلب فرشهای لویی دوازدهم نامیده می شود که گمراه کننده است زیرا در اوایل سلطنت لویی دوازدهم ساخته شد.طرح فرش فرانسوی اغلب با گل، گلدان ها یا سبد ها تزئین شده اند، اما همچنین نقوش نظامی و نقوش از معماری دیده می شود.الگوها از پارچه و نقاشی های هلندی و فلانیش گرفته شده است. فرش شناخته شده ترین Savonneri، در مجموع ۱۰۵، آنهایی که ساخته شده برای “گراند گالری” و “گالری D’آپولون” در موزه لوور است. دوره عظمت در Savonnerie بین ۱۶۵۰ و ۱۷۸۹ ادامه یافت.تولید در Savonnerie به Gobelins در پاریس در سال ۱۸۲۶، یک کارخانه سلطنتی برای ساخت پرده بافته شده و پوشاک مبلمان منتقل شد. این در طول انقلاب فرانسه انجام شد و کیفیت در فرش ها در این زمان کاهش یافت.تولید در شهر آوبوسون در سال ۱۷۴۳ در یک کارگاه خصوصی خصوصی تحت مالکیت خصوصی آغاز شد. در بووه فرش دستباف که بین سال های بین ۱۷۸۰ تا ۱۷۹۲٫ فرش ساخته شده compraised از طرح های ترکیه کپی ساخته شد، اما به انواع ساده تر از سبک Savonnerie تغییر کرده است.در حال حاضر هیچ تولیدی برای صحبت در فرانسه وجود ندارد اما سبکهای Savonnerie و Aubusson در کشورهایی مانند چین، هند و پاکستان کپی می شوند.

کارگاه آبوسون و ساوونری شروع قالی بافی در فرانسه

از اولین کارگاههایی که در فرانسه با هدف بافت فرش دایر گردید، می توان به کارگاه آبوسون و ساوونری اشاره کرد.(نقوش فرش کرمان) قدمت و اهمیت این دو کارگاه به حدی است که تقریبا می توان گفت اکثر فرش هایی که در فرانسه بافته شده و به شهرت جهانی رسیده و در حال حاضر هم آثاری از آنها وجود دارد در این دو کارگاه بافته شده است. پادشان هان آن دوره مانند لویی سیزدهم و لویی چهاردهم سفارشات خود را در زمینه بافت قالی به این دو شرکت و کارگاه می دادند چون در آن زمان کارگاه مشهورتری در این زمینه وجود نداشت.

ویژگی های فرش آبوسون و ساوونری قالی بافی در فرانسه

اگر تاکنون تصور می کردید دستبافت هایی همچون فرش فقط در مناطق فلات قاره ایران و هند بافته می شده سخت در اشتباهید زیراندازهای بافتنی همچون گلیم و زیلو و فرش و گبه با کمی تغییر و با اصول اولیه فرش های شرقی در اروپا ،سیبری و حتی در آمریکای مرکزی و جنوبی بافته می شده و به مرور زمان تکامل یافته است.
از مشخصات بارز این فرش ها سبک خاص گره های آن است که بدون پُرز و همچون گلیم بافته می شده و فرم کلی آن همچون فرش های شرقی از قالب های مرسوم شامل حاشیه و متن و ترنج و یا حاشیه و متن افشان پیروی می کرده ولی تغییراتی در جزئیات باعث شاخص شدن این فرش نسبت به سایر رقبای شرقی خود شد.
تغییراتی همچون نقشه سرتاسری که برخلاف نقشه های کلی آن دوره که یک چهارم فرش طراحی و سایر قسمتها تکرار همان نقشه بود در فرش های آبوسون از نقشه های یک تکه و یکپارچه استفاده می شده شاخص دیگر رئال بودن موتیف ها از جمله گلها ، حیوانات ، مناظر و انسانها که کاملا بر اساس نقاشی های مُد روز آن دوره بود
ظرافت های به کار رفته در این فرشها بسیار زیبا و چشم نواز هستند و با تصور امکانات موجود در آن روزگار همچون تکنینک ها نخریسی و استفاده از رنگهای گیاهی نتیجه به دست آمده اعجاز هنری محسوب می شود.
با همه این تفاسیر امروزه هنوز در لیست گران ترین فرش های دنیا همچنان فرش های شرقی خودنمایی می کنند و در این میان فرش های ایرانی با فاصله رتبه های برتر را در اختیار دارند ، لازم به ذکر است وضعیت کنونی بازار فرش ایران با ظهور بازارهای چین و هند و پاکستان و اخیرا افغانستان همچنان رو به سقوط است و لیست گران ترین فرش ها مربوط به فرش های عتیقه و شناسنامه دار قرن های گذشته می باشد
زیبایی و ظرافت های بکار رفته در فرش هایی که در این دو کارگاه بافته می شد تقریبا از هنر و ذوق شرقیان الگو برداری شده بود. بخش دیگر این زیبایی مربوط به طرح و نقش ها و دکوراسیون خاص در فرانسه بود. یعنی قالی بافی در فرانسه تلفیقی از ظرافت و زیبایی هنر شرقی و طراحی و دکوراسیون هنرمندان فرانسوی می باشد. ترکیب این دو مقوله ارزشمند فرش های بافته شده در کارگاههای آبوسون و ساوونری را ماندگار و جهانی نمود به طوری که قالی فرانسه را به نام این دو کارگاه می شناسند.

سطح و ویژگی هنر قالی بافی در فرانسه

دو کارگاه آبوسون و ساوونری فرش های خود را برای کاخ های سلطنتی و به سفارش پادشاهان برای دیپلمات ها و فرستادگان کشورهای دیگر می بافتند. برای همین ارزش و زیبایی آنها به حد اعلاء می رسد. در واقع درباریان برای برقراری ارتباط و ایجاد دوستی با کشورهای دیگر بهترین هدیه ها را به آنها پیشکش می کردند و قالی فرانسه هم جزو همین هدیه های ارزشمند محسوب می شد. در هر صورت با همه توصیفاتی که در مورد قالی بافی در فرانسه داده شد، بر اساس آثار و شواهد به جا مانده از آن به جرات و اطمینان می توان ادعا کرد آنها این هنر را از مردمان سرزمین های شرقی فرا گرفته اند.

شاخصه های فرش دوره آبوسون

• وجود نقشه سراسری برخلاف نمونه شرقی که یک چهارم نقشه و مابقی تکرار همان نقشه بود وجه تمایز قالی فرانسه و قالی شرقی محسوب میشد و از شاخصه های فرش دوره آبوسون بود.
• رئال بودن موتیف ها مانند اجزایی مثل گل ها و حیوانات و تمثال انسان ها و مناظر از شاخصه های قالی این دوره به حساب می آمد.
  آشنایی با موزه فرش ترکیه و فرش هایی که در آن نگهداری می شود