همه چیز درباره هنر آهنگسازی در موسیقی
آهنگسازی چیست؟
به فرایند ایجاد یک قطعه موسیقی آهنگ سازی می گویند و به کسانی که به کار آهنگسازی می پردازند آهنگ ساز می گویند. آهنگ سازی درواقع عمل درک یک قطعه از موسیقی هنر خلق ان و ایجاد نهایی آن است. یک قطعه موسیقی در فرم آهنگ سازی از طریق نت نویسی یا یک رویداد صوتی منفرد بوجود می آید.
ساختهٔ موسیقایی اگر قبل از اجرا ساخته شده باشد، می تواند از طریق حافظه، از طریق نت نوشته شده، یا ترکیبی از هر دوی اینها اجرا گردد. ساخته های موسیقایی دربرگیرنده عناصر موسیقایی ست که به طور گسترده از فردی به فردی دیگر و میان فرهنگ ها متفاوت است. بداهه نوازی نیز هنر ساخت موسیقی در حین اجراست.
هنر آهنگ سازی
اگر قصد آموزش آهنگ سازی دارید باید بدانید، آهنگسازی هنری است که با ایجاد و تولید اثر سروکار دارد از آنجا که انسان به خودی خود علاقه دارد خلاق باشد اکثر علاقه مندان به موسیقی گرایش بسیار زیادی به آهنگسازی و به طوری آهنگساز شدن دارند. برعکس باور عموم آهنگسازی فقط به ساخت یک ملودی ختم نمی شود یک آهنگساز با توجه به دانش موسیقیایی خود یک اثر هنری را می سازد اثری که در آن ساختار هارمونیکی،همراهی مناسب و… وجود دارد.
آهنگسازی در واقع نقاشی صدا است براساس همین تعبیر کسی که می تواند با تکنیک ها و ذوق خود یک تصویر زیبا را در ذهن شنونده ایجاد کند آهنگساز است در واقع آهنگساز یک نقاش صداست!
فرق آهنگسازی و تنظیم آهنگ چیست؟
در واقع به طور کلی آهنگسازی و تنظیم مکمل هم برای خلق یک اثر هستند و به نحوی یکدیگر را پوشش می دهند و باعث زیبایی و دلنشین شدن اثر می شوند. آهنگساز وقتی آهنگسازی می کند تمامی روح خود را با توجه به علمی که از آهنگسازی دارد درگیر متن می کند. گاهی وقتها هم می شود که آهنگساز بدون داشتن شعر یا ترانه اقدام به آهنگسازی می کند و شاعر یا ترانه سرا بر طبق آن ملودی شعر یا ترانه خود را می سراید. که در هر دو صورت خیلی فرقی ندارد.
تنظیم کننده آهنگ وظیفه رهبری ارکستر را برعهده دارد. و می گوید با توجه به فضای آهنگ چه سازهایی باید استفاده شود و سبک کار را مشخص می کند. و در همان ژانر ایده های خود را پیاده سازی می کند و نت های مرتبط با آن آهنگ را با ظرافت خاصی اجرا می کند. تنظیم کننده برای تنظیم آهنگ نیاز به نرم افزار میزبان دارد. که به واسطه آن کار ضبط ساز یا نواختن ساز مجازی را انجام می دهد. در واقع اگر تنظیم کننده کار خود را به نحو احسنت انجام دهد می تواند یک ملودی ساده به زیباترین حالت ممکن ارائه دهد.
آهنگسازی در سطح مبتدی
در مقطع غیر حرفه ای معمولا تمام قسمت های آهنگسازی و تنظیم توسط یک نفر انجام می شود که این معمولا باعث ضعف اثر تولیدی می شود. باید توجه داشت در آهنگسازی نیاز به ذوق و هنر است اما تنظیم نیاز به یادگیری دارد . آموختن تئوری موسیقی نیز از نیاز های تنظیم موسیقی است. اما به صورت کلی امر آهنگسازی و تنظیم قطعات موسیقی یکی از پیچیده ترین دانش ها است.
در این میان تنها با اجرای چند کورد ممکن است حسی که به شنونده موسیقی دست می دهد تغییر کند. متاسفانه در سالهای اخیر شاهد این هستیم که آهنگساز در هنگام تنظیم اثر تازه به فکر خلق شعر و ملودی می پردازد. این اتفاق موجب سطحی شدن موسیقی تولید شده شده است. چون لایه های موزیک روی یک بیس محکم و معنی دار واقع نشده است.
آهنگسازی حرفه ای
آهنگسازی و تنظیم باید روی یک بیس استوار و معنی دار پایه گذاری شود که شامل شعر مناسب، آهنگسازی با ذوق و تنظیم خلاقانه است. آهنگساز به تنهایی نمی تواند خالق کل موسیقی باشد. پس در فرایند آهنگسازی و تنظیم بهتر است که کار ساخت اهنگ بطور گروهی و مشورتی به وسیله اشخاص با معلومات انجام پذیرد.
آیا لازم است که آهنگ ساز نواختن بلد باشد؟
آهنگساز باید حتما توانایی نواختن یک ساز را داشته باشد و با ساز پیانو آشنایی لازم را داشته باشد. زیرا آهنگساز معمولا هنگام ساخت یک قطعه از ساز استفاده می کند و لحن و حس و حال قطعه را نیز اعمال می کند. البته باید گفت که نواختن ساز اجبار نیست و یک آهنگساز می تواند با توجه به دانشش در زمینه موسیقی و تنها با زمزمه کردن نیز آهنگسازی کند.
آهنگسازی بر مبنای اصول
بعد از آنکه یک فرد سازی را فراگرفت و در تئوری به یک سطح استانداردی رسید حال باید اصول آهنگسازی را فرا بگیرد این اصول درواقع شامل نحوه ی ساخت ملودی ، نوشتن همراهی مناسب،سازبندی و در نهایت خلق ساختار هارمونیکی قوی را شامل می شود بارها گفته ام بسیاری از افراد هستند که نمی توانند حتی دو میزان نت نویسی کنند اما خود را آهنگساز می دانند!
آیا این حرفه صرفا خلق نغمه است؟
در کشور ما یک تفکر اشتباه وجود دارد که هر کس نغمه خلق می کند خود را جزو آهنگسازان به حساب می آورد در صورتی که در واقعیت به این افراد صرفا می توانیم بگوییم ملودین یا نغمه پرداز!! کسانی که دانش نت نویسی ندارند و برای خلق ملودی تنها از صدا استفاده می کنند این افراد همان طور که گفته شد تنها ملودین یا نغمه پرداز هستند.
آهنگسازی و جامعه شناسی
کسی که حرفه ای در این حوزه فعالیت می کند باید نسبت به وقایع اطرافش آگاه باشد به عبارتی جو موجود در جامعه ی خود را بشناسد و براساس امواج رفتار ها حرکت کند مثلا در یک برهه ای از زمان تعداد افراد زیر بیست سال بیشترین تعداد را در آن جامعه دارند خب آهنگساز باید این موضوع را در موقع خلق اثر در نظر بگیرد که اکثر مخاطبناش زیر بیست سال هستند! این موضوع اهمیت این هنر را نشان می دهد! آهنگسازی که هروز روزنامه ها و اخبار و خلاصه اطرافش را به اصطلاح دید میزند هنرش خریدار بیشتری دارد چرا که میداند کی و کجا و چگونه باید اثری را خلق کند!!
آهنگسازی و استعداد
بدون شک کسی که در هر کاری استعداد دارد قطعا موفق خواهد شد هستند کسانی که دانشگاه رفته اند اما در حوزه ی کاری خود مثلا آهنگسازی، آهنگساز خیلی خوبی نیستند درواقع در اینجا باید گفت اهمیت استعداد سهم زیادی در آهنگساز شدن فرد دارد اما خیلی ها این جمله را به اشتباه تعبیر می کنند گمان می کنند چون استعداد دارند دیگر نباید اصولی پیش بروند در صورتی که استعداد شرط لازم است ولی نه کافی قرار نیست چون استعداد دارید از اصول فاصله بگیرید!! چرا که ممکن است آن استعداد در جهت منفی رشد کند در اینجا رشد کردن مفهوم کلیدی به حساب می آید کسی که استعداد دارد مجوز ورود در دستش است اما تضمینی برای رشد صحیحش وجود ندارد!! شاید با آن مجوز اشتباه پرورش یابد!
البته موارد زیادی وجود دارد که میتوان به آن اشاره کرد سالها است که خلا یک پرورش درست در آهنگسازی و به طبع موسیقی دیده می شود افراد علاقه مند و با استعداد به دلیل قرار گیری اشتباه در این مسیر باعث سوزاندن استعداد خود می شوند و افراد باتجربه بدلیل آموزش های غلط مسیر اشتباه را برای علاقه مند هموار می کنند تا چیزی را در این مورد درست کنند.
مراحل آهنگسازی به چه صورت است؟
مراحل و روش آهنگسازی در سبک های موسیقی ممکن است تفاوت داشته باشند. به عنوان مثال، در موسیقی پاپ و انواع آن، با توجه به ترانه ای که سروده شده، شخص آهنگساز با استفاده از ساز زنده (گیتار یا پیانو) آهنگسازی می کند و آکورد ها و ملودی را استخراج می کند. می دانیم که قبل از این مرحله، آهنگساز باید دانش موسیقی را به صورت علمی و اصولی فراگرفته باشد. سازشناسی، هارمونی، کنترپوان، رهبری ارکستر و… از جمله مواردی هستند که آهنگساز باید با آن ها آشنایی داشته باشد.
پیش از ساخت قطعه باید سبک آهنگ توسط آهنگساز مشخص شود. آهنگساز پیش از شروع کار باید بداند در چه سبک یا دستگاه (موسیقی ایرانی) قرار است قطعه را بسازد و قطعه ای که ساخته می شود با چه صدا و لحنی خوانده می شود و…
پس از مشخص کردن این موارد، در مورد فرم آهنگسازی تصمیم گیری می شود. همانطور که می دانیم آهنگ ها و قطعات موسیقی معمولا از بخش هایی شبیه به هم و یکسان، و بخش هایی تکراری و یا متفاوت تشکیل می شوند. آهنگساز باید قسمت های مختلف از قطعه را مشخص کند.
در مرحله ی بعد باید ایده ها و جملات نوشته شوند و آن ها را با تجزیه و تحلیل و بررسی، کم و زیاد کردن، تکرار و… اصلاح کند. آهنگساز به ایده پردازی خود نیاز دارد و باید همه ی ایده هایی که به ذهنش می رسد را نوشته یا ضبط کند.
در همه ی سبک های موسیقی یک بخش کنتراست یا تضاد وجود دارد که به موسیقی هیجان داده، توجه مخاطب و شنونده را جذب می کند. امتحان کردن یک ریتم متفاوت و جذاب در این مرحله به آهنگساز کمک می کند اثر نهایی اش برای مخاطب جذاب باشد.
در انتها آهنگساز باید به پایان خوبی از قطعه برسد. به فرم اصلی آهنگ فکر کنید و با دانش موسیقی و هارمونی قطعه را کامل کرده و نت نویسی آن را انجام دهید.