کرچ شدن در بین طیور حالتی است که در واقع پرنده ماده برای جوجه کشی آماده می شود. رفتار مرغ در حالت کرچی در مقایسه با حالت عادی بسیار متفاوت است. در این دوران در اثر افزایش ترشح هورمون پرولاکتین، بدن مرغ تغییر می کند. بعضی از نژادهای مرغ ها استعداد زیادی برای کرچی دارند و در مدت یک سال می تواند 2 الی 3 مرتبه کرچی شوند.
تشخیص کپ یا کرچی در مرغان
کپ یا کرچی در مرغان را می توان با صدای مخصوصی که مرغ از خود بیرون می دهد تشخیص داد. در هنگام کرچی مرغ حساستر و نسبت به دیگر مرغها و همچنین حضور انسان واکنش نشان می دهد. مرغ کرچ ترجیح می دهد که اوقات روز را بجای دانه چیدن و گردش در جایی که تاریک و خلوت باشد بر روی تخمهای دیگر مرغها بخوابد.مرغهای کرچ معمولاً در طی دوران کرچی پرریزی می کنند و تخمگذاری آنها نیز در این مدت قطع می شود، از اینرو نژادهایی که زیاد کرچ می شوند مطلوب مرغداران تجاری نیستند. دوران جوجه کشی در مرغها عمومآ ?? روز است و در این مدت مرغ کرچ فقط یک بار در طول روز اقدام به خوردن و آشامیدن کرده و به سرعت سر جای خود برمی گردد.
کرچی در مرغها را می توان به عواملی چند مانند نژاد، آب و هوا، محل تخمگذاری پرنده و تغذیه نسبت داد که در این میان نقش نژاد از همه پررنگتر است؛ بطوریکه در نژادهای سنگین میزان کرچی نسبت به نژادهای سبکتر، بیشتر می باشد. همچنین تاریک و دنج بودن محل تخمگذاری و جمع نکردن تخم مرغها بطور منظم خود عاملی است که مرغ را تحریک به کرچ شدن می کند به نحویکه می توان از این عامل برای کرچ کردن مرغ در هنگام نیاز سود برد
عوامل تاثیر گذار در کرچ شدن مرغ
دقت کنید که کرچ شدن یک غریزه مادری است که معمولا در طول سال دو بار رخ می دهد. در واقع هر مرغ توانایی گذاشتن 10 الی 20 تخم در سال دارد که بعد از آن کرچ می شود که با دستکاری ژنتیکی در حال حاضر شاهد تولید بیش از 250 تخم در بهترین نژادهای مرغ تخمگذار هستیم.زمان کرچ شدن مرغ به اوایل بهار و اواخر زمستان بر می گردد که در این بین عواملی چون نژاد، سن، تغذیه و حتی سلامت مرغ نیز بستگی دارد.
نشانه های مرغ کپ
- مرغهای کرچ شبها در لانه ای میخوابند که در آن تخم میگذارند، اما مرغهای معمولی در لانه ای که تخم میگذارند، نمیخوابند.
- وقتی به مرغ کرچ نزدیک میشوید با صدای جیغ مانندی شما را میترساند.
- پرهای گردن و بدن خود را پوش میدهد در نتیجه عضله های سینه اش دیده میشود و پوست بدنش به رنگ سرخ در می آید.
- حرارت بدن مرغ کرچ بالا میرود.
- مرغ کرچ کم خوراک میشود.
مکان نگهداری مرغ کرچ
- محل خوابانیدن مرغ کرچ باید آرام و دور از سر و صدا و رفت و آمد باشد.
- بهتر است کمی تاریک و مرطوب بوده و هوا به خوبی در آن جریان داشته باشد.
- میتوان از یک جعبه یا سبد معمولی محتوی کاه و کلش استفاده کرد که برای جلوگیری از بیرون ریختن کاه باید حداقل ? سانتی متر لبه داشته باشد.
مرغ ها معمولاً در اواخر بهار و یا اوایل تابستان کرچ نشین می شوند. 21 روز طول می کشد تا تخم ها رشد نموده و هچ کنند. در طول این مدت مرغ کرچ نشین باید هر روز مدت کوتاهی برای غذا خوردن، آشامیدن آب، دفع فضولات و حمام خاک از لانه اش جدا شود. گاهی اوقات مرغ ها آنقدر حواسشان به تخم ها است که زنگ تفریح روزانه شان را فراموش می کنند!
اگر متوجه چنین موضوعی شدید می توانید هر روز سر ساعتی معین او را از لانه اش جدا کنید. آب و غذا در اختیار او قرار دهید. استراحت یک مرغ کرچ نشین 10 الی 30 دقیقه طول خواهد کشید. این به تخم ها آسیبی نمی زند برعکس مشخص شده که این کار برای رشد جنین سودمند نیز هست. ممکن است در یک روز داغ یک مرغ 1 ساعت دور از لانه اش بماند و یا در هوای سرد فقط چند دقیقه را جدا از تخم هایش سپری کند
نحوه تغذیه مرغ کرچ شده
میزان تغذیه و آب آشامیدنی مرغ کرچ شده معمولا کمتر از یک مرغ معمولی می باشد. مرغی که کرچ شده باشد، وسوسه ای برای غذا خوردن ندارد و ترجیح میدهد در لانه بخوابد. آنها به طور کلی وقت بسیار کمی به غذا خوردن اختصاص می دهند. در زمان جوجه کشی طبیعی باید پرورش دهنده هر روز به مقدار کافی دان و آب تازه در دسترس مرغ قرار دهد. لازم است که فاصله دانخوری و ظرف آب با هم و با تخم های نطفه دار مناسب باشد. بدین معنی که ظرف دانخوری و آبخوری مرغ را زیاد نزدیک لانه و یا دور از آن قرار ندهید. مخصوصا ظرف آبخوری باید فاصله کافی با تخم های نطفه دار داشته باشد تا در اثر رفت و امد مرغ هیچ آبی بر روی تخم ها پاشیده نشود.توجه: غذای خوب و محیط گرم به کرچ شدن مرغ خانگی کمک میکند. باید دقت کنید که برای تحریک مرغ به کرچ شدن باید مرغ یک دوره تخمگذاری کند.
چه اقداماتی می توان انجام داد تا مرغ کرچ شود؟
- ابتدا باید مرغی را انتخاب کنید که برای کرچ شدن استعداد بالایی داشته باشد. بهتر است مرغ های انتخابی برای کرچ شدن پاهای کوتاه تری داشته باشند.
- لانه مرغ کرچ باید دنج و خلوت باشد. اگر می خواهید مرغ سریع تر کرچ شود، باید از برداشتن تخم ها دوری کرده و حتی تخم های بیشتری را در لانه مرغ قرار دهید تا سریع تر کرچ شود.
- مرغ باید در یک محل تاریک و گرم و کمی مرطوب قرار داشته باشد. پس از مدتی با تاثیر بر روی غدد مغزی، این پدیده کرچی غریزی در مرغ رخ داده و مرغ بر روی تخم ها می خوابد.
فواید و مضرات کرچ شدن پرنده ها برای صاحبان خود
پرنده های زینتی و گران قیمت به تعداد معدود تخم می گذارند و برای جوجه کشی نیز بر روی تخم ها می خوابند. معمولا صاحبان چنین مرغ هایی با فراهم آوردن شرایط مناسب برای این پرندگان و ارائه آب و غذای کافی آنها را تشویق به کرچ شدن می کنند و به علت گران قیمت بودن این پرندگان زینتی، این کار برای صاحبان آنها سودمند خواهد بود.کرچ شدن زمانی برای صاحب پرنده مضر خواهد بود که صاحب او تمایل به فروش تخم مرغ ها داشته باشد. این حالت بیشتر در پرنده هایی مثل مرغ و بلدرچین دیده می شود. شخص پرورش دهنده نیز با انجام اقداماتی خاص از خوابیدن مرغ بر روی تخم جلوگیری می کند. تخمک گذاری پرنده ها نیز در هنگام خوابیدن بر روی تخم متوقف می شود.
چگونه می توان از کرچ شدن مرغ جلوگیری کرد؟
- با جمع آوری تخم در فواصل زمانی کم
- افزایش زمان نوردهی
- جلوگیری از ماندن پرنده به مدت طولانی در لانه
- هر چند ساعت یک بار او را از لانه برای غذا خوردن خارج کنید
- ظروف آبخوری و دانه خوری را به دور از لانه مرغ قرار دهید
- زمان چینش لانه ها را در فواصل زمانی مناسب عوض کنید تا برای پرندگان محیطی امن باشد.
- در انتخاب نژاد مرغ دقت کنید. مرغ های اصلاح نژادی شده با هدف تولید تخم مرغ بیشتر ایجاد شده اند و کمتر کرچ می شوند. در این نژادها حتی با فراهم کردن شرایط محیطی مناسب نیز نمی توان مرغ ها را کرچ کرد.
- با استفاده از داروها نیز می توانید از کرچ شدن مرغ ها جلوگیری کنید. داروها از ترشح هورمون گنادوتروپین جلوگیری می کند. هورمون گنادوتروپین عامل اصلی کرچ شدن پرنده است. برای دریافت داروی مناسب با دامپزشک صحبت کنید.
سخن آخر
کرچ شدن مرغ حالتی است که مرغ برای در آوردن جوجه هایش از تخم بر روی آنها می خوابد. این کرچ شدن را می توان از روی تغییر خصوصیات فیزیکی در مرغ تشخیص داد و همچنین می توان شرایطی را ایجاد کرد تا مرغ کرچ شود. برای برخی از صاحبان، کرچ شدن مرغ مفید و برای برخی دیگر مضر است. نژاد مرغ نیز تاثیر بسزایی در این مساله دارد.