میناکاری روی طلا از هنرهای قدیمی بوده که در ایران هم انجام می شده. بدلیل زیرساخت گران قیمت فلز طلا , این هنر معمولا برای افراد ثروتمند در دسترس بوده است. آموزش میناکاری طلا و جواهر از اساتید گذشته برای ما به ازمغان مانده و هم اکنون در کشورما نیز دنبال می گردد. میناکاری طلا در اهواز و برخی از شهرهای کشورمان مانند تهران بیشتر دنبال می شود. تفاوت هایی در طلای میناکاری شده با میناکاری اصفهان که معمولا بر روی فلز مس می باشد , وجود دارد ولی نکته مهم ذوق هنری اساتید کشورمان است که بر روی فلزات مختلف خود را نشان می دهد. میناکاری روی طلا و نقره زیبایی و جذابیت بیشتری به آنها خواهد بخشید.
هنر مینا کاری چیست و چگونه انجام می شود؟
«مینا» در لغت به معنی آسمان آبی است. از آنجا که در هنر میناکاری، معمولاً از رنگ های آبی و سبز استفاده می شود و می گویند که ظروف منقوش مینا یادآور آبی آسمان است، اسم این هنر را مینا کاری گذاشته اند.میناکاری در واقع هنری است که در آن معمولاً با قلم سفید طرح های متفاوتی بر روی ظروف مسی، نقره ای و طلایی نقش می شود.این هنر بیشتر بر روی مس انجام می شود ولی می توان بر روی طلا، نقره، سفال نیز آن را انجام داد. به این خاطر که طلا و نقره تنها فلزهایی هستند که به هنگام ترکیب با مینا اکسید نمی شوند. به همین دلیل می توان هر طرحی را روی آنها اجرا کرد.محصولات میناکاری در بسیاری از نقاط ایران تولید می شوند؛ اما اصفهان کانون تولید میناکاری ایران به شمار می رود و استادان برجسته ای در این زمینه را در خود جای داده است.
میناکاری روی طلا چیست؟
میناکاری روی طلا یعنی به وسیله ی رنگ های لعاب دار مخصوصی نقش هایی را روی مصنوعات طلا بکشند و سپس آنها در حرارت زیاد بپزند تا رنگ و نقش ثابت شود. طلا تنها فلزی است كه هنگام ذوب شدن با مینا اكسید نمی شود و به همین دلیل است كه می توان هر نوع طرح و نقشی را روی آن پیاده كرد.بد نیست بدانید میناكاری روی طلا در زمان سلجوقیان به اوج خود رسید. در این دوران بود كه ظروف میناكاری و برنجی نیز متداول شد و حتی این آثار به كشورهای همسایه ارسال می شد.
سابقه ميناكاري روي طلا
ميناكاري به حدود پنج هزار سال قبل برمي گردد و با اين هنر مي توان زيورآلات و ظروف مختلف را زيبا كرد. ميناكاري با تركيب آتش و خاك به وجود مي آيد و هنر نقاشي آن را زيباتر نشان مي دهد. به عقيده بسياري از كارشناسان، هنر ميناكاري به كشورهاي اروپايي برده شد. در برخي از كشورهاي اروپايي هم مي توان آثار ميناكاري را يافت كه نشان مي دهد كه اين مردمان هم به اين هنر علاقمند بودند.براساس تحقيقات باستان شناسي مشخص شده كه در دوران سده هفتم تا هشتم، گوشواره هاي طلايي در نهاوند وجود داشته است. بازوبند ميناكاري شده به دوران هخامنشيان برمي گردد كه در حال حاضر در موزه هاي آلبرت انشتين و ويكتوريا نگهداري مي شود.
ميناكاري روي طلا در زمان سلجوقيان به اوج خود رسيد و در اين زمان بود كه ظروف برنجي و ميناكاري متداول شد و حتي به كشورهاي همسايه هم صادر مي شد. سيني آلب ارسلان مهم ترين نمونه ميناكاري روي نقره است كه امروزه در موزه بوستون نگهداري مي شود. استاد حسن الكاشاني سازنده اين هنر بوده و با خطوط كوفي روي آن آثاري منقوش شده است.
بشقاب هاي دوره ساساني كه در ارمنستان به تازگي كشف شدند و امروزه در موزه متروپليتن نگهداري مي شوند نمونه زيبايي از آثار باستاني ميناكاري هستند. در موزه هاي لندن و فرانسه و سن پيتزبورگ نيز آثار ديگري از هنر ميناكاري روي طلا نگهداري مي شود.ميناكاري روي طلا در دوران سلجوقيان به اوج خود رسيد و در اين دوران بود كه ظروف ميناكاري و برنجي متداول شد و حتي در اين دوران بود كه اين آثار به كشورهاي همسايه ارسال مي شد.
خاصيت طلا در ميناكاري
طلا یک فلز خنثی و بی اثر است و تنها فلزی است که هنگام ذوب شدن با مینا اکسید نمی شود، به همین دلیل هر نوع طرح و نقشی را می توان روی آن اجرا کرد اما فلزات مس و نقره این خاصیت را ندارند.فلزات میناکاری را می توان از ۷۵۰ تا ۸۵۰ درجه سانتیگراد حرارت داد که باعث می شود طرحی رنگین کمانی روی فلزات نقش ببندد.شهر اصفهان مرکز میناکاری ایران شناخته شده است و از قدیم اساتید معروفی در این عرصه مشغول به کار بوده اند.میناکاری طلا در اهواز و برخی از شهرهای کشورمان مانند تهران و اصفهان بیشتر دنبال می شود.البته بین میناکاری های شهرهای مختلف و همچنین در طلای میناکاری شده با میناکاری اصفهان که معمولا بر روی فلز مس می باشد وجود دارد.اما میناکاری روی طلا و نقره زیبایی و جذابیت بیشتری دارد.
میناکاری بر روی طلا چه کاربردی دارد؟
در دنیای مد و فشن، طلای میناکاری شده از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است. دلیلش هم این است که رنگ و طرح های ویژه ای به طلاهای معمولی می بخشد.جواهرات میناکاری شده در انواعِ رنگ ها، طرح ها و شکل ها در اختیار مشتری ها قرار دارند تا هر فردی بنا به سلیقه شخصی خود، هرآنچه می خواهد را انتخاب و خریداری کند. این طلاها عموما قیمت مناسبی هم دارند، در نتیجه برای معتادان به مد و فشن که عاشق تنوع هستند، گزینه های بسیار مقرون به صرفه ای بشمار خواهند رفت.تنوع این محصولات بسیار زیاد است. از جنس های ارزان با طلاهایی که عیار کم و قیمت پایین دارند گرفته تا طلاهای گران قیمتی که از مواد خوب ساخته شده و در نهایت میناکاری شده اند.هنرمندانی که به طراحی این جواهرات می پردازند، برای خلق آثار منحصربه فرد وقت و زمان زیادی صرف می کنند. همان طور که اشاره کردیم، مزیت طلای میناکاری شده در تنوع رنگ، طرح و قیمت آن است.
این جواهرات در همه مدل ها از انگشتر و دستبند گرفته تا گوشواره و گردنبند استفاده می شوند. شما می توانید برای ایجاد یک تیپ خاص برای خود، از یک قطعه طلای میناکاری شده درشت استفاده کنید. یا برای ست کردن جواهرات خود با لباستان، از چندین قطعه کوچک تر بهره بگیرید.استفاده از طرح های رنگی برای داشتن تیپ و استایل شخصی و منحصربه خود، بیشتر توصیه می شود. به این صورت با هر لباس خود، از جواهراتی همرنگ می توانید بهره بگیرید. بنابراین، پیش از خرید جواهرات و طلای میناکاری شده حتما به رنگ و طرح لباس های خود توجه داشته باشید تا پولتان را بیهوده خرج نکرده باشید. به تِم و طرح جواهر هم توجه داشته باشید.
انواع مدل های میناکاری روی طلا و نحوه انجام آن
میناکاری روی طلا یعنی ایجاد نقوش زیبا با رنگ های لعاب دار بر روی طلا است. که باید در حرارت زیاد پخته شوند. تا نقش های ایجاد شده در جای خود ثابت شوند. فلز طلا به خاطر ویژگی هایش تنها فلزی است. که هنگام میناکاری اکسید نمی شود. و به همین خاطر می توان هر نوع طرح و نقشی بر روی آن کار کرد.میناکاری روی طلا به دو روش سرد و گرم انجام می شود که در زیر هر کدام را توضیح داده ایم.
میناکاری گرم روی طلا
میناکاری گرم پیچیده تر از روش سرد است. در این روش، نوارهای جامد و براق رنگی توسط متخصص آسیاب و به پودری نرم و یکدست تبدیل می شوند. پس از آن مقدار کمی آب به پودر اضافه و به خوبی با هم مخلوط می شوند. در نهایت، محلولی یک دست که حالت کشسانی مشابه با رنگ مایع غلیظ دارد، به دست می آید که همان رنگ مناسب برای میناکاری گرم است.
پس از کشیدن لایه های رنگ روی طلا، آن را در کوره و تحت دمای ۷۰۰-۹۰۰ درجه سانتی گراد قرار می دهند. این کار را چندین بار پشت سر هم تکرار می کنند. گاهی ممکن است تا ۲۰ مرتبه این پروسه تکرار شود تا میناکاری جلا، شفافیت و استحکام موردنظر را به دست بیاورد.از سختی های میناکاری گرم این است که متخصص بر پروسه قوام یافتن جواهر وقتی در کوره است، هیچ کنترلی ندارد. یعنی ممکن است که کار را زود یا دیر از کوره خارج کند. زمان و درجه ی کوره فقط بر اساس تکرار و تجربه به دست می آید.
میناکاری سرد روی طلا
در میناکاری سرد وقتی رنگ روی طلا خشک می شود حالت سرامیکی براقی به خود می گیرد. برای انجام این کار اصولاً از ابزارهای ساده نوک تیزی استفاده می شود. بعد از انجام میناکاری سرد باید طلا در دمای معمولی اتاق قرار گیرد و تا ۴۸ ساعت حرکت داده نشود تا میناکاری قوام نهایی خود را به دست آورد.
از ویژگی های خوب میناکاری سرد این است که به ابزار خاص و گرانی نیاز ندارد. همچنین لازم نیست روی سطح طلا پرداخت کاری اضافه ای انجام شود. دوام این نوع میناکاری بسیار بالاست. البته این مساله به کیفیت مواد نیز بستگی دارد.برای میناکاری سرد سرعت بسیار زیاد همراه با دقت لازم است. به همین خاطر هر کسی از عهده ی انجام آن بر نمی آید. در این نوع میناکاری شاید رنگ کردن یک جفت گوشواره ساده تا یک روز کامل هم به طول بینجامد. چون تقارن و یک رنگ بودن گوشواره ها بسیار مهم است و دقت زیادی می طلبد.به طور کلی در مینا کاری برای تهیه ی رنگ های مختلف به روش زیر عمل می کنند:
- برای تهیه ی رنگ قرمز از طلای حل شده به همراه براکس و کربنات سدیم استفاده می شود.
- برای بدست آوردن رنگ سبز از مس به اضافه ی کرومات سرب استفاده می شود.
- به طور کلی برای شفافیت لعاب ها هم از اکسید قلع استفاده می شود.
- برای تهیه ی رنگ زرد از ترکیب آهن، اکسید کروم و قلع استفاده می شود.
نکاتی که قبل از خرید طلای میناکاری شده باید بدانید
- طلاهای میناکاری شده ای که با استفاده از رزین سرد تولید می گردند؛ با بهره گیری از مواد نامرغوبی رنگ آمیزی شده و درجه ی کیفی پایین و دوام کمتری خواهند داشت.
- زیورآلاتی که تحت حرارت بالا میناکاری می شوند تا در اثر گرمای آتش، پودر شیشه ی ویژه بر روی فلز جوش داده شود؛ در قیاس با طلاجات میناکاری شده با رزینِ سرد، از کیفیت و ماندگاری به مراتب بالاتری برخوردار خواهند بود.
- هرچه محصول میناکاری روی طلا، تحت حرارت بیشتری قرار بگیرد؛ به همان میزان ماندگاری و ارزش آن بیشتر خواهد بود. حُسن دیگر اقلام تهیه شده تحت حرارت دهی آن است که برخلاف نمونه های تولیدی با رزین، رنگِ مصنوعات طلای میناکاری شده در کوره با گذر زمان از بین نمی رود.
- پیش از خرید چنین جواهراتی، بهتر است در ابتدا به درک روشنی از خواست و نیاز اصلی خود برسید؛ این که به طور دقیق دنبال چه نوع کاربردی هستید و برای استفاده در چه موقعیتی قصد انتخاب و خرید مصنوعات میناکاری شده را دارید.
- در خصوص نگهداری از طلا و جواهرات میناکاری شده، دقت و حساسیتی به مراتب بیشتر از زیورآلات ساده نیاز است؛ با این حال در صورت لزوم می توان هر چند وقت یک بار در فواصل زمانی استاندارد طلاجات میناکاری شده را نیز پولیش کرد تا مجددا شفافیت و درخشش مطلوب را بیابند.
طلا چه فرقی با جواهر دارد؟
