قانون در خصوص حکم خرید و فروش ارز دیجیتال ساکت است و بنابراین، خرید و فروش این ارز، تا تصویب قانون ارز دیجیتال و جرم انگاری این اعمال، بلامانع بوده، اما بر اساس آیین نامه های تصویب شده در خصوص قوانین استخراج ارز دیجیتال، استخراج این ارز و خرید و فروش دستگاه ماینر، پس از کسب مجوز های قانونی، منعی ندارد.
با توجه به رواج استفاده از ارزهای دیجیتال، افراد فعال در این حوزه، به دنبال اطلاع از حکم خرید و فروش ارز دیجیتال، از منظر قانون هستند و این پرسش را مطرح می کنند که آیا خرید و فروش ارز دیجیتال قانونی است؟ و آیا استفاده از ارز دیجیتال حرام است؟ لذا در این بخش، به بررسی این پرسش ها و پاسخ به آن ها، پرداخته خواهد شد. با توجه به اینکه یک عمل، تنها زمانی جرم و غیر قانونی محسوب می شود که در قانون مجازات یا سایر قوانین، جرم انگاری شده باشد و برای آن، مجازات، تعیین گردد و از آنجا که چنین امری در خصوص ارز دیجیتال اتفاق نیفتاده، در پاسخ به این پرسش که آیا خرید و فروش ارز دیجیتال قانونی است یا خیر؟ باید گفت:
تاکنون و تا زمان نگارش این مقاله، خرید و فروش ارز دیجیتال، منع قانونی ندارد و تا زمانی که دولت، اقدام به تعیین عاقبت ارز دیجیتال با تصویب قانون ارز دیجیتال و جرم انگاری خرید و فروش آن در این قانون نکند، نمی توان این عمل را جرم دانست. البته، در صورتی که در قالب خرید و فروش ارز دیجیتال، جرایمی چون، پولشویی یا کلاهبرداری و... رخ دهد، آن جرایم، قابل پیگیری و شکایت هستند. همچنین، باید مد نظر داشت، گرچه خرید و فروش ارز دیجیتال، غیر قانونی نیست، اما از نظر رئیس بانک مرکزی : "خرید و فروش رمزارز، خارج از چهارچوب و برای مبادله و سرمایه گذاری، ممنوع است و به رسمیت شناخته نمی شود؛ بنابراین، سیاست کلی فعلی در مورد رمزارزها این است که مبادله آن به عنوان ابزار سرمایه گذاری مورد قبول نیست، اما کسانی که استخراج رمزارز انجام داده‌اند، در چهارچوب آیین نامه مصوب هیئت وزیران، می توانند از آن برای واردات استفاده کنند. باید دانست، با وجود این اعلام، قانون گذار، هنوز ممنوعیتی برای خرید و فروش ارز دیجیتال، اعلام نکرده است.
در خصوص حرام بودن ارز دیجیتال از نظر شرعی نیز فرد باید، به نظر مراجع تقلید خود مراجعه کند اما، در استفتائاتی که در خصوص حکم خرید و فروش ارز دیجیتال از دفتر آیت الله العظمی سید علی خامنه ای، رهبر فقید انقلاب به عمل آمده، ایشان، حکم استخراج و خرید و فروش ارز دیجیتال را، تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران دانسته اند.
قوانین و نکات حقوقی استخراج ارزهای دیجیتال در ایران، از مهم ترین مواردی است که افراد متمایل به فعالیت در این زمینه، باید از آن، مطلع باشند تا با مسائل قانونی و حقوقی و ضرر و زیان ناشی از فعالیت در این حوزه، روبرو نگردند.
این قوانین و نکات حقوقی عبارتند از:
بر اساس مـاده 2 آیین نامه استخراج رمزدارایی ها "واردات، تولید، فروش و تعمیرات تجهیزات مربوط به استخراج رمزدارایی ها و بهره برداری از آن ها، صرفا با دریافت مجوز از وزارت صمت و از طریق رویه قانونی تجاری و گمرکی مجاز است. (اصلاحی 1402/05/25)"
وارد کنندگان متخلف تجهیزات مربوط به استخراج رمزدارایی، مشمول ضمانت اجراهای پیش بینی شده در قانون امور گمرکی، قانون مقررات صادرات و واردات و قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز خواهند شد و تولید کنندگان و فروشندگان متخلف، مشمول ضمانت اجرای قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی، قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و قانون تقویت و توسعه نظام استاندارد.
بر اساس تبصره 3 ماده 2 آیین نامه مذکور، "استقرار مراکز استخراج رمزدارایی با مصرف برق، شامل محدودیت (120) کیلومتری شهر تهران، (50) کیلومتری شهر اصفهان و (30) کیلومتری مراکز سایر استان ها نمی باشد."
مستفاد از تبصره 4 ماده 2 آیین نامه استخراج رمزدارایی ها اصلاحی مرداد 1402، مجوز استخراج انواع ارز دیجیتال و موضوعات ماده 2 آیین نامه، پس از هماهنگی وزارت صمت یا سازمان های مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی با وزارت نیرو، برای متقاضیانی که برای استخراج، به برق نیاز دارند و پس از هماهنگی با وزارت نفت، برای متقاضیانی که برای استخراج، نیازمند تامین گاز و یا سوخت فسیلی می باشند، صورت خواهد گرفت.
مستفاد از تبصره 6 ماده 2 آیین نامه استخراج رمزدارایی ها اصلاحی مرداد 1402، دارندگان مجوز مرکز استخراج رمزدارایی باید، هرگونه واگذاری به غیر یا تغییر در تعداد و نوع تجهیزات استخراج رمزدارایی را به صورت آنی، در سامانه وزارت صمت، ثبت و مجوز مربوطه را اصلاح کنند.
استخراج رمزدارایی با استفاده از دستگاه های غیر استاندارد به تشخیص سازمان ملی استاندارد ایران، ممنوع است و فرد را با ضمانت اجراهای قانونی، روبرو خواهد کرد.
استخراج رمزارز یا رمز دارایی، با استفاده از انشعاب برق یا گاز که برای مصارف دیگر برقرار شده، ممنوع است و فرد را با ضمانت اجراهای قانونی پیش بینی شده، روبرو خواهد کرد.
بر اساس ماده 11 آیین نامه استخراج رمزدارایی ها، "مراکز استخراج رمزدارایی، در صورتی که محصول خود را صادر و ارز حاصل از آن را براساس ضوابط بانک مرکزی، به چرخه اقتصادی کشور بازگردانند، مشمول مزایای مقرر در قوانین و مقررات مالیاتی خواهند شد."
قوانین و نکات حقوقی و حکم خرید ارز دیجیتال در ایران، مساله ای است که در این تیتر از مقاله حقوقی دنیا، مورد بررسی قرار خواهد گفت، مستفاد از خبرهایی که در حوزه ارزهای دیجیتال تا زمان نگارش این مقاله، یعنی آبان ماه 1402 منتشر گردیده و همچنین بر اساس آنچه در آیین نامه و قوانین مختلف آمده، در توضیح قوانین و نکات حقوقی و حکم خرید رمز دارایی در ایران، باید گفت:
خرید رمز دارایی یا همان ارز دیجیتال، غیر قانونی نیست، به شرطی که طرفین معامله، از اهلیت قانونی لازم برای این امر، یعنی عقل و بلوغ و رشد، برخوردار باشند، با میل و رضای قلبی و با اراده و بدون هیچ اکراهی اقدام به خرید ارز دیجیتال و اعلام قبول خود بر این معامله نمایند.
موضوع معامله را مشخص و معین کنند؛ با جهت مشروع، اقدام به معامله و خرید رمزارز یا ارز دیجیتال نمایند و قصد ایجاد و انشاء معامله خرید ارز دیجیتال را داشته باشند. خوانندگان محترم، باید در نظر داشته باشند از آنجا که از سال 1398 تا کنون، (آبان ماه 1402)، قوانین رمزارزها، دائم بروز رسانی می گردد.
قانون صرافی ارز دیجیتال در ایران و نکات حقوقی آن، موضوعی است که در این تیتر از مقاله بررسی خواهد شد؛ چراکه بسیاری از افراد، برای تبدیل رمزارزهای خود به ریال، به صرافی ها مراجعه کرده و در این راستا، با مسائل و پرسش های حقوقی، مواجه می شوند.
در خصوص قانون صرافی ارز دیجیتال در ایران و نکات حقوقی آن، باید گفت، علی رغم اعلام بانک مرکزی، مبنی بر پیش بینی قواعد و رویه ای برای صدور مجوز صرافی ارز دیجیتال، تا کنون، اقداماتی در این باره، صورت نگرفته و تمامی صرافی های فعال در این حوزه، بدون مجوز و به نوعی، با دور زدن قانون و صرف راه اندازی صرافی آنلاین، مشغول به فعالیت هستند.
بنابراین، بهتر است که افراد دارای ارز دیجیتال، هنگام استفاده از صرافی های آنلاین بدون مجوز، در خصوص اعتبار و پیشینه آن ها، تحقیق کرده و صرفا با صرافی هایی اقدام به همکاری نموده و از خدمات آن ها، استفاده کنند که تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران، فعالیت می کنند؛ تا در صورت بروز مشکل، بتوانند به دادگاه حقوقی یا کیفری، مراجعه و حل اختلاف و احقاق حق خود را مطالبه نمایند.
بر اساس آیین نامه استخراج رمزدارایی، خرید و فروش دستگاه ماینر و استخراج ارز دیجیتال با آن، تنها در صورتی مجاز است که فرد، از مراجع صالح، یعنی وزارت صمت (وزارت صنعت، معدن و تجارت) مجوز های لازم را اخذ نموده باشد و تابع قوانین جمهوری اسلامی فعالیت کند. هرگونه فعالیت بدون مجوز، در خصوص استخراج ارز دیجیتال، اعم از واردات، تولید، فروش و تعمیرات تجهیزات مربوط به استخراج رمزدارایی ها و بهره برداری از آن ها، جرم بوده و مرتکب را با ضمانت اجراهای پیش بینی شده قانونی، درقوانینی چون قانون امور گمرکی، قانون مقررات صادرات و واردات و قانون مبارزه با قاچاق کالا، قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی و قانون توسعه نظام استاندارد، روبرو خواهد کرد.
در توضیح نحوه شکایت از صرافی های ارز دیجیتال باید گفت، از آنجا که این صرافی ها، تا زمان نگارش این مقاله، یعنی آبان 1402، مجوزی از سوی بانک مرکزی ندارند، امکان شکایت از آنها نزد بانک مرکزی، اتحادیه صرافان یا سازمان تعزیرات حکومتی وجود ندارد و تنها می توان از طریق مراجع قضایی، اقدام به شکایت حقوقی یا کیفری از این صرافی ها کرد برای این امر، فرد باید، مراحل زیر را طی کند:
ابتدا، دادخواست یا شکواییه خود را، تنظیم نموده و فایل ورد آن را برروی یک حافظه، نظیر تلفن همراه، سی دی و... ذخیره نماید؛ سپس، به نزدیک ترین دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مراجعه کرده و فایل دادخواست یا شکواییه خود را به همراه مدارک لازم، تحویل مسئول مربوطه در دفاتر داده، هزینه های لازم، نظیر تعرفه خدمات و هزینه دادرسی را پرداخت کند و از مسئول مربوطه، بخواهد دادخواست یا شکواییه او را ثبت و به مرجع صالح، ارسال نماید.
شایان ذکر است، ثبت دادخواست و شکواییه، بدون داشتن حساب کاربری ثنا، امکان پذیر نیست و بنابراین، فرد فاقد این حساب کاربری باید، قبل از هر اقدامی شخصا و از طریق سایت adliran.ir بخش احراز هویت برخط یا از طریق مراجعه به فاتر خدمات الکترونیک قضایی، اقدام به تشکیل این حساب کاربری نماید.
امروزه به دلیل اهمیت ثروت در جامعه بین المللی، ایران هم از این قاعده مستثنی نیست و پا به این عرصه گذاشته است. به دلیل همیت چندین و چندساله این موضوع لازم دانستیم تا در این باره هم اطلاعاتی در اختیار شما همراهان قرار دهیم. امیدواریم که لذت برده باشید.
