یکی از رایج ترین آسیب هایی که در افراد مبتلا به دیابت، دیده می شود، یک زخم باز است که در پا شکل می گیرد. این آسیب به این علت است که بدن در تنظیم سطح قند خون با دشواری مواجه است. اگر زخم پای دیابتی درمان نشود، حتی اگر یک تاول کوچک روی یکی از انگشتان پا باشد، می تواند در طول چند روز تبدیل به یک زخم پای دیابتی می شود.
وجود آسیب های عصبی که به آن نوروپاتی محیطی نیز گفته می شود، در افراد مبتلا به دیابت، حس درد در محل زخم، برش یا خراش را از بین می برد و همین مسئله باعث می شود که بیماران متوجه بروز زخم نشوند. بیماری دیابت همچنین با کاهش جریان خون در پاها و انگشتان همراه است که به آن بیماری شریانی در اندام های انتهایی بدن نیز گفته می شود. این مشکل سرعت بهبود بدن را کاهش داده و همین مسئله باعث می شود تا بهبود زخم ایجاد شده در پای افراد مبتلا به دیابت حتی تا هفته ها و ماهها به طول بیانجامد.
نکاتی برای جلوگیری از ایجاد زخم پای دیابتی
بهترین درمان زخم پای دیابتی پیشگیری از وقوع آن خواهد بود، چراکه زخم پای دیابتی می تواند منجر به قطع پای دیابتی شود. در اینجا نکاتی به منظور پیشگیری از بروز زخم پای دیابتی گفته خواهد شد.
معاینه روزانه پا
متخصص زخم پای دیابتی، بیماران مبتلا به دیابت را تشویق به معاینه روزانه پاها به منظور مشاهده وجود تاول، خراش، برش یا فرو رفتن ناخن به داخل پا می نماید. همچنین لازم است تا پا را با استفاده از آینه تحت معاینه قرار دهید، چرا که تاول ها معمولا در این ناحیه ایجاد می شوند.
پزشکان همچنین توصیه می کنند تا پایتان را به منظور بررسی وجود عفونت، شامل قرمزی و گرمی تحت معاینه دقیق روزانه قرار دهید و اگر شاهد بروز این تغییرات بودید بلافاصله به دنبال مداوای آن باشید.
کفش مناسب
پوشیدن کفشی که اندازه پایتان نباشد، احتمال ایجاد تاول را افزایش خواهد داد. کفش ها نباید زیاد کوچک یا خیلی بزرگ باشند؛ ممکن است اندازه و عرض پا در طول زمان تغییر نماید، بنابراین توصیه پزشکان مبنی بر اندازه گیری پا در زمان خرید کفش جدید به شکلی است که در آن یک سانتیمتر فضای آزاد بین نوک انگشتان و نوک کفش وجود دارد و ساپورت خوبی برای قوس پا نیز فراهم می نماید. توصیه متخصصین پا به پوشیدن جوراب های تمیز و خشکی است که سفتی قسمت کش آن تا حدی نباشد که بتواند جریان خون در کف پا را محدود کند. پزشکان توصیه می کنند که افراد مبتلا به دیابت از پیاده روی با پای برهنه و پوشیدن صندل که انگشتان پایشان را در معرض برخورد به اجسام سخت قرار می دهد، خودداری نمایند. همچنین باید از پوشیدن کفش پاشنه بلند نیز خودداری کنید، چرا که این کفش باعث وارد آوردن فشار اضافی در جلوی پا و همچنین ایجاد تاول در پوست می شود. این موضوع به خصوص در افراد مبتلا به دیابت که با نوروپاتی محیطی، مشکل آسیب عصبی در بدن در نتیجه سطح بالای قند خون ناشی از دیابت، مواجه هستند از اهمیت بیشتری برخوردار است.
از مواد مغذی مناسب استفاده کنید.
داشتن یک رژیم غذایی متناسب که از پروتئین، فیبر و سبزیجات بالا و چربی های اشباع پایین تشکیل شده باشد، می تواند مزایای بسیاری برای بیماران مبتلا به دیابت داشته باشد. بسیاری از ویتامین ها و مواد معدنی به عنوان مثال روی، آهن و پروتئین در رشد بافت بدن نقش بسزایی ایفا می کنند. اگر با کمبود این مواد در بدن مواجه باشید، می توانید تصور کنید که فرایند بهبود زخم بسیار آهسته تر خواهد بود.
ترک دخانیات
سیگار و محصولات دخانی دیگر شامل مواد شیمیایی مختلفی هستند که فرآیند بهبود زخم را کند نموده و از ریکاوری کامل زخم پای دیابتی جلوگیری می نماید. دخانیات همچنین با مشکلات خونی در ارتباط است و میتواند به شکل قابل توجهی احتمال بروز بیماری های شریانی اعضای انتهایی بدن را افزایش و جریان خون در کف و انگشتان پا را کاهش دهد. پزشکان ما درک می کنند که ترک دخانیات می تواند دشوار باشد؛ برنامه های مختلفی برای ترک دخانیات وجود دارد که ابزار و حمایت های لازم برای این کار را در اختیارتان قرار می دهد.
درمان زخم پای دیابتی
اولین قدم در درمان زخم پای دیابتی، پاکسازی بافت مرده از روی زخم است. لازم است روش دبریدمان بکار گرفته شده، باعث ایجاد آسیب به اعصاب، تاندون ها و عروق خونی نشود. از آنجایی که بسیاری از افراد مبتلا به دیابت دردی در محل زخم حس نمی کنند، افرادی که وظیفه نگهداری و مراقبت از بیمار را بر عهده دارند نباید به حرف انها متکی باشند، تا بیماران درباره حساس بودن قسمتی از پا در فرآیند معاینه به آنها اطلاع دهند. دبریدمان باعث می شود که:
- فشار روی زخم کاهش یابد.
- فرآیند بهبود زخم تسریع شود.
- امکان معاینه بافت های سالم اطراف زخم فراهم می شود
- زمینه زهکشی زخم فراهم می شود.
- کارآیی پانسمان زخم را به حالت بهینه می رساند.
پیشگیری از بروز مشکلات
جلوگیری از عفونت: کنترل عفونت پیش رونده در پیشگیری از ایجاد عفونت ضروری است. سطح خطر زخم پای دیابتی بسیار بالاست و این بدان معناست که در صورت وجود نشانه عفونت، مصرف آنتی بیوتیک های موضعی و خوراکی توصیه می شود. معمولاً در این حالت، از پانسمانی که با مواد ضدمیکروب همراه می شود، برای پانسمان زخم پای دیابتی استفاده می شود. استفاده تنها از گاز استریل می تواند برای پوست مضر باشد. پانسمان آلژینیک و فومی، جذب بالایی را برای زخمهای دارای ترشحات متوسط تا شدید فراهم می کند. استفاده از هیدروژل یا پانسمان حاوی کلاژن و نقره در زخم پای دیابتی دارای بافت مرده می تواند بیشترین اثرگذاری را داشته باشد. مهمترین نکته ایجاد هماهنگی میان قابلیت جذب پانسمان زخم و مقدار ترشحات خواهد بود.
باربرداری زخم پای دیابتی: فشار وارد بر زخم پای دیابتی، جلوی بهبود زخم را می گیرد. به همین دلیل یکی از جنبه های کلیدی درمان، استفاده از استراتژی های بازتوزیع فشار به صورت یکنواخت تر در کف پا است. این کار را می توان با استفاده از ابزارهای باربرداری متحرک یا ثابت انجام داد. متاسفانه مطالعات نشان داده که بسیاری از بیماران تنها در ۳۰ درصد از اوقات روز از ابزار قابل نصب در کفش یا ابزار پوشیدنی استفاده می کنند، که این مساله تاثیر قابل توجهی در نتیجه درمان خواهد داشت.
روش های پیشرفته درمان زخم پای دیابتی
اگر زخم پای دیابتی درمان نشود، ممکن است پزشک را مجبور به اخذ تصمیمات دشواری کند. بسیاری از این بیماران با مشکلات جدی قلبی مواجه هستند و متخصصین نگهداری و مراقبت باید تصمیمات پیچیده ای در رابطه با انجام فرایند های تهاجمی مانند آنژیوگرافی بگیرند. گزینه های دیگر عبارتند از:
- پوشاندن زخم با استفاده از سلول های کشت شده انسانی
- پانسمان های هتروژنتیک یا گرافت توسط فاکتور رشد نوترکیب
- اکسیژن تراپی پرفشار
مشکوک هستید؟ به دیدن پزشک بروید.
اگر شاهد نشانه های غیر عادی هستید که نگرانی شما را به همراه آورده، بهترین کار این است که بلافاصله با پزشکتان تماس بگیرید یا سریعا به یک مرکز اورژانس مراجعه نمایید: نشانه های هشدار دهنده برای شما می تواند عبارت باشد از:
- تب
- ترشح چرک از زخم
- قرمزی و گرمی پا
- درد شدید
