جنوب کشور نیز بیش از همه استان‌های ایران با چالش کم آبی مواجه هست

به گزارش ساعد نیثوز به نقل از خبرگزاری مهر/ گروه استان ها: طی سال اخیر کشور با چالش کم آبی مواجه شده است. چالشی که از مدیریت نامناسب منابع آب، خکشسالی، کم توجهی به الگوی کشت، کشاورزی سنتی و… نشأت گرفته است و تا به امروز نیز دامن بسیاری از استان های کشور را گرفته است. جنوب کشور نیز بیش از همه استان های این سرزمین با مشکلات ناشی از چالش آب مواجه است و اغلب استان های منطقه جنوب با تبعات ناشی از کم آبی مواجه هستند. پرونده ویژه حوزه آب در اداره کل اخبار استانی خبرگزاری مهر به عنوان ابتکاری از سوی این خبرگزاری اخیر تهیه شد و در این گزارش نمایی از وضعیت منطقه جنوب کشور مورد بررسی قرار گرفت.

فارس: آب مدیریت نمی شود

در سال زراعی سال گذشته بارندگی در استان فارس نسبت به مدت مشابه بسیار پایین بود به گونه ای که بر اساس یک مدل ۲۰ ساله بارندگی ها ۴۰ درصد کاهش داشته است. در حال حاضر ۸۰۰ روستای این استان از مجموعه دو هزار روستا که بالای ۲۰ نفر خانوار جمعیت دارند مستعد تنش آبی هستند علاوه بر این ۸۰ شهر استان نیز با مشکلاتی در حوزه تأمین آب روبه رو هستند. پدر علم آب شناسی ایران و استاد دانشگاه شیراز در گفت و گو با خبرنگاران با اشاره به وضعیت بغرنج منابع در استان فارس به ارائه راهکاری علمی برای برون رفت از این مشکلات پرداخت و گفت: در حال حاضر در تمام دنیا به ازای هر یک متر مکعب آب به طور متوسط یک هزار و ۲۰۰ گرم ماده خشک برداشت می شود که متأسفانه در ایران و فارس اینگونه نیست. عزت الله رئیسی افزود: بر اساس آخرین آمار و اطلاعاتی که از کشور و استان فارس در دست است به ازای هر یک متر مکعب آب در کشور ماه ۸۰۰ گرم ماده خشک برداشت می شود که این در مقایسه با آمار کشوری بسیار کمتر است و نیاز به اصلاح دارد. این پژوهشگر با تاکید بر اینکه باید حداقل استانداردهای جهانی در مدیریت مصرف آب در کشور ما و استان فارس رعایت شود، ادامه داد: برای رسیدن به نقطه مطلوب باید حداقل متوسط را افزایش بدهیم، اگر این ۸۰۰ گرم به یک هزار و ۲۰۰ گرم ماده خشک که متوسط جهانی است برسد به طور حتم توفیقات زیادی در مدیریت منابع آب حاصل می شود. رئیس مرکز تحقیقات جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز به خبرنگار مهر گفت: یکی از راهکارهای مدیریت آب، جدا کردن آب آشامیدنی از آبی است که برای سرویس بهداشتی و… استفاده می شود بدین شیوه که باید آب آشامیدنی را به سمت آب بطری سوق داد. محمد جعفر ناظم السادات با اشاره به اینکه بررسی جمعیت تمام کشورهای دنیا قبل از انقلاب صنعتی نشان می دهد که جمعیت در جاهایی که میزان بارش بالا بوده، زیاد است، ادامه داد: بر اساس آمار ۴۰ درصد از جمعیت جهان در کشورهای جنوب شرق آسیا از جمله هندوستان، چین و… هستند که این امر نشان می دهد در جاهایی که بارندگی زیاد است جمعیت بالاست. به گفته وی یکی از راه های اساسی برای برون رفت از این معضل کمک گرفتن از گروه ها مختلف و کاهش کشت محصولات کشاورزی آب بر است که فقط از طریق فرهنگ سازی و کمک گرفتن از مردم محقق می شود.

اصفهان: کاهش مصرف راهکار مقابله با چالش آبی

هر چند هر روز به چالش ها و بحران های خشکی زاینده رود به عنوان اصلی ترین رودخانه فلات مرکزی ایران اضافه می شود اما تمهیدات اندیشیده شده برای کنترل این بحران حرکت لاکپشت گونه دارد و راهکاری که تاکنون اجرا شده تنها به عنوان مسکنی التیام دهنده مقطعی چالش های بحران آب در اصفهان بوده است. از این رو برخی از متخصصان راهکارهای کوتاه مدت، بلند مدت ومیان مدت را پیشنهاد می دهند تا بتوان بحران آب را در اصفهان کنترل کرد و آیندگان نیز بتوانند از حیات زاینده رود استفاده کنند. جهانگیر عابدی کوپایی، رئیس پژوهشکده آب و آبفای دانشگاه صنعتی اصفهان در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: آنچه در استان اصفهان اتفاق افتاده این است که مصارف ما بیشتر از داشته های آبی مان است، از سویی باید توجه داشت با شرایط فعلی کشور نمی توان به هیچیک از بخش هایی که مصرف آب دارند اعلام کنیم که امکان تأمین آب را برای آنها نداریم. وی ادامه داد: اصفهان در همه زمینه های صنعتی، کشاورزی، محیط زیست و شرب نیاز دارد و در شرایطی که با کمبود آب رو به رو هستیم باید در همه بخش ها به یک میزان کاهش مصرف را داشته باشیم و تاکید ما این است که محیط زیست ما که در این حوزه منظور تالاب گاوخونی است، حداقل های تخصیص شورای عالی آب کشور را دریافت کند که این اقدام در زندگی انسان ها و موجودات زنده در مسیر آن تأثیر بسزایی دارد.وی عنوان کرد: بازچرخانی آب در صنایع از مهم ترین اقداماتی است که می توانیم برای کاهش مصرف آب در صنایع دنبال کنیم، طی سال های اخیر صنایع به سمت بازچرخانی آب رفته اند و استفاده از پساب را در دستور کار قرار داده اند و این نقطه قوتی برای ما است.

بوشهر: لزوم استفاده از پساب شهری

استان بوشهر به کمبود جدی منابع آبی روبرو است و حدود ۹۰ درصد از آب شرب مصرفی این استان از طریق استان های همجوار تأمین می شود. این استان در زمینه آب کشاورزی و آب صنعتی نیز با کمبودهای جدی روبرو است و بخش عمده منابع آب زیرزمینی این استان در وضعیت بحرانی قرار گرفته است تا آینده مبهمی در انتظار باغات و مزارع این استان باشد. متخصص حوزه آب استان بوشهر و دکترای مدیریت منابع آب در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: یکی از مهمترین، اساسی ترین و اصولی ترین راهکارها در مدیریت منابع آب که سیاست گذاری کلان کشور آن را مد نظر قرار نداده است، مدیریت تقاضا به جای مدیریت تأمین آب است. جابر مظفری زاده بیان کرد: همه هم و غم مسئولان حوزه آب و کشاورزی کشور روی این است که به هر صورتی آب را تأمین کنند برای مصارف مختلف؛ از شرب تا صنعت و کشاورزی. ولی روی مدیریت تقاضا تقریباً هیچ تمرکزی در کشور نداریم و باید روی مدیریت تقاضا تمرکز شود تا منابع آب را حفظ کنیم. وی ادامه داد: بی توجهی به مطالعات آمایش سرزمین یکی دیگر از مسائلی است که باعث شده صنایع در مناطق غیرمناسب جانمایی شده و توسعه یابند که موجب هدررفت آب می شود که باید بازنگری جدی صورت گیرد. وی عنوان کرد: بخش اعظم آب مصرفی در بخش کشاورزی تبخیر می شود و کاهش تبخیر در بخش کشاورزی از راهکارهای مدیریت مصرف است که می تواند صرفه جویی قابل توجهی را در منابع آب ایجاد کند. وی افزود: کاهش تلفات به ویژه در حوزه شرب از دیگر مسائلی است که باید مد نظر قرار گیرد. ۴۰ درصد هدررفت آب در شبکه های آبرسانی میزان بسیار بالایی است که رفع این هدررفت باعث می شود هیچ کمبود آبی در حوزه شرب نداشته باشیم و نیازی به ساخت آب شیرین کن هم نیست.

خوزستان: پرداخت معوض کشت محقق شود

خوزستان همواره در تولید محصولات مختلف کشاورزی مقام اول تا سوم کشور را به خود اختصاص داده و حجم تولیدات کشاورزی آن نزدیک به ۱۷ میلیون تُن است چرا که ۲۱۰ هزار بهره بردار و کشاورز در خوزستان فعالیت دارند. تابستان سال گذشته به دلیل خشکسالی و کاهش ۵۹ درصدی آب ذخایر سدهای خوزستان باعث کاهش تولیدات زراعی کشاورزان خوزستانی شده بود؛ کشاورزان پایین دست حوضه کرخه حتی در زمستان ۱۴۰۰ با مشکل کمبود آب مواجه شدند و امسال نیز رودخانه کرخه دچار خشکسالی شده است. سال گذشته محدودیت کشت تابستانه باعث اعتراض گسترده کشاورزان خوزستانی و در نهایت تجمع آنها مقابل استانداری خوزستان شد؛ خشکسالی از یک سو و تأمین نشدن کامل حق آبه هورالعظیم همراه با فعالیت های نفتی مضر برای زیست بوم تالاب از سویی دیگر باعث آسیب های جدی به زیست بوم جانوری تالاب و گاومیش های شهرستان دشت آزادگان شد. رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در گفت وگو با خبرنگار مهر می گوید: بر اساس گزارش سازمان آب و برق خوزستان مبنی بر اعلام منابع آب حوضه های آبریز استان به ویژه در چهار حوضه اصلی کرخه، کارون، دز و مارون این سازمان درخواست تدوین الگوی کشت را از سوی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان داشت.

خدارحم امیری زاده ادامه می دهد: جلسه شورای حفاظت منابع آب خوزستان با حضور معاون عمرانی استاندار برگزار و با بررسی میزان منابع آب موجود، منابع قابل تأمین برای کشت تابستانه تعیین شد. رئیس انجمن صنفی کشاورزان خوزستان در گفت وگو با خبرنگار مهر بیان می کند: میزان نزولات جوی در حوضه آبریز کرخه بسیار فاجعه بار و کمتر از نصف دوره نرمال است و به همین خاطر وضعیت سد کرخه و منابع آبی آن در حالت بحرانی قرار گرفته و شاید فقط توانایی تأمین آب شرب را داشته باشد. مسعود اسدی ادامه می دهد: سال گذشته مقداری آب در ذخایر سد کرخه بود هرچند سازمان آب و برق خوزستان می گفت که این مقدار آب باید برای کشت پاییز ۱۴۰۰ باشد ولی به عنوان صنف کشاورزان درخواست رهاسازی آب در تابستان را داشتیم؛ بنابراین امسال هیچ آبی در سد کرخه وجود ندارد و حتی اگر دریچه ها را کاملاً باز کنند، دیگر آبی از آنها بیرون نمی آید و از این رو باید اولویت همه ما به ویژه کشاورزان بالادست کرخه باید تأمین آب شرب و دام ها باشد. او تأکید می کند: البته ما اعتقاد و درخواست مؤکد نسبت به تأمین معوض کشت برای کشاورزان به ویژه کشاورزان خُرد کرخه را داریم تا دولت این کمک را در نظر بگیرد چون معیشت مردم به خصوص در حوضه کرخه فقط از طریق کشاورزی تأمین می شود؛ چون در تابستان و زمستان سال گذشته آب مطمئن و مناسبی برای کشاورزان تأمین نشده و امسال با پرداخت معوض برای آنها این خسارت ها را جبران کنیم.

کهگیلویه و بویراحمد: منابع آب مدیریت نمی شود

کهگیلویه و بویراحمد سرزمین رودخانه ها و آبشارهاست که خطوط و رگ های جاری در هر نقشه ای بیانگر عبور صدها مسیر آبی در دل این سرزمین دارد. غرب و شرق و شمال و جنوبش از نعمت این ظرفیت ها بی نصیب نمانده و آب در قلب هر نقطه ای از آن جریان دارد. مدیر بهره برداری و نگهداری سد کوثر گچساران در این راستا گفت: بیش از ۸٠ درصد روان آب های کهگیلویه و بویراحمد از استان خارج می شود. مجید خدری در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: بخش زیادی از روان آب های استان بی استفاده به خلیج فارس سرازیر می شود. خدری با اشاره به وضعیت سد کوثر، تصریح کرد: سد کوثر تأمین کننده اصلی آب پنج استان جنوبی کشور بوده و جمعیتی بالغ بر ۲ میلیون و ۵٠٠ هزار نفر را پوشش می دهد. همچنین دبیر اجرایی نهضت سبز زاگرس و کارشناس فعال محیط زیست و تغییرات اقلیمی، حرکت به سمت کشاورزی آب بر را یکی از مهمترین موارد تغییر در چرخه ظرفیت آب استان دانست. امید سجادیان در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: در گذشته ظرفیت روان آب بسیار مناسبی در اقلیم کهگیلویه و بویراحمد وجود داشت که با تغییرات و خشکسالی ها میزان بارش ها کاهش یافته و دست در دست مدیریت اشتباه مصرف شرایط فعلی را رقم زده است. سجادیان با بیان اینکه مدیریت مصرف در استان بهینه نیست، تصریح کرد: نه در بخش خانگی و نه بخش کشاورزی، برداشت ها و مصرف با یکدیگر همخوانی ندارد. سجادیان ابراز داشت: طرح های توسعه باغات باید بر اساس محصولات استراتژیک و غیر آب بر طراحی می شد، اما این توسعه بدون در نظر گرفتن منابع آبی عملیاتی و حتی ساختار کشت دیم نیز به سمت آبی رفته است.

هرمزگان: آب شیرینکن ها راه حل چالش کم آبی

خشکسالی و کم آبی ۲۰ ساله در هرمزگان موجب خشک شدن ۳۶۵ حلقه چاه آب آشامیدنی، ۱۸ دهنه چشمه و قنات و ۱۰۰ حلقه چاه آب کشاورزی و کاهش آب ۱۳۵ حلقه چاه بین ۳۰ تا ۷۰ درصد شده است؛ در سال زراعی جاری نیز به دلیل کاهش بارندگی ذخایر آبی سدهای استان کاهش یافته و آب برخی از سدها رو به پایان است. کارشناس حوزه آب در هرمزگان با بیان اینکه احداث سد بر رودخانه های شیرینی که به دریا می ریزند باید مورد توجه جدی مسئولان تصمیم گیرنده باشد، بیان داشت: از این طریق از هدر رفت آب های شیرین جلوگیری می شود. سدهای هرمزگان در شرایطی لبریز از آب است، که بسیاری از مناطق هرمزگان از جمله روستاهای بسیاری در قشم و سندرک گرفتار کم آبی شدید هستند و از سندرک خبر می رسد که هر ۴۸ ساعت فقط برای ساعاتی آب برای مردم وصل می شود. امین قصمی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهارداشت: کاهش اثرات کم آبی منابع آبی یکی از دغدغه ها است و امیدواریم این اثرات با تأمین منابع آبی و تثبیت سهمیه آب از آب شیرین کن یک میلیون متر مکعب برای استان هرمزگان رفع شود. این آب شیرین کن با هدف تأمین آب مورد نیاز صنایع استان های کرمان و یزد در غرب شهر بندرعباس در حال احداث است. وی خاطرنشان کرد: ۵۰ درصد نیاز اول آبی استان از محل سدها، چاه های آب و آب شیرین کن ها خواهد بود و ۵۰ درصد دیگر نیاز استان از محل تأمین آب آب شیرین کن یک میلیون متر مکعبی کرمان در بندرعباس است. وی با بیان اینکه توسعه آب شیرین کن ها باید در دستور جدی دولت و مسئولان ارشد تصمیم گیر قرار بگیرد، تاکید کرد: اگرچه تأمین آب شیرین از آب دریا در بخش زیست محیطی و تولیدی، نسبت به منابع آب شیرین طبیعی هزینه بر است اما در بسیاری از نقاط جهان از جمله ایران و به تبع آن هرمزگان، شیرین سازی آب دریا برای ادامه فعالیت های انسانی و یا صنعتی و کشاورزی بسیار اجتناب ناپذیر است. کارشناس حوزه آب در هرمزگان گفت: با انجام پروژه های مختلف در قالب طرح «سازگاری با کم آبی» در نیمه اول سال ۱۴۰۰، ۲۷.۹ میلیون متر مکعب در بخش آب شرب صرفه جویی حاصل شد. در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد نیاز آبی استان از طریق شیرین سازی آب دریا تأمین می شود که این میزان برابر ۲۶۰ هزار مترمکعب در شبانه روز بوده و جمعیتی حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفررا بهره مند می سازد.

چهارمحال و بختیاری: رفع عطش دشت ها با تقویت آبخوان ها

طی چند سال اخیر با تغییر اقلیم و تغییر نوع بارش ها از برف به باران و شدت خشکسالی ها در چهارمحال و بختیاری این استان که روزی ۱۱ درصد آب کشور را تأمین می کرد دچار بحران آب شد به گونه ای که حتی با ۲۰ تانکر آب مورد نیاز شهرکرد مرکز استان تأمین می شد. این مسئله به همین جا ختم نشد چرا که چشمه کوهرنگ که تأمین کنند آب شرب تعداد زیادی از شهرها همچون شهرکرد و روستاها بود به یک باره خشک شد و شک بزرگی به مردم استان وارد کرد. فرونشست چندین باره زمین در مناطق مختلف چهارمحال و بختیاری، خشک شدن چاه ها، جیره بندی آب و کاهش تولیدات کشاورزی از دیگر نتایج این رخ دادها بود. کارشناس آب در حوزه کشاورزی چهارمحال و بختیاری در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه مدیریت الگوی کشت و برنامه آبیاری در زمان خشکسالی از اهمیت بالایی برخوردار است، اظهار کرد: تغییر ارقام کشت با نیاز آبی کم، حذف محصولات آب بر، افزایش کشت های متراکم به ویژه کشت گلخانه ای، کشاورزی حفاظتی، تغییر روش آبیاری و مدیریت بهره برداری بعد از اجرا باید در این دوران باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. بیژن یادگار با اشاره به اینکه مدیریت بهره برداری از آبیاری نوین یکی از ضروریات در حوزه کشاورزی است، تصریح کرد: تعدد دستگاه های اجرایی مرتبط با مسئله آب یکی از چالش ها در این حوزه است. وی افزود: بر اساس قانون توزیع عادلانه آب وزارت نیرو به عنوان متولی آب در کشور است اما باید تصمیمات مهم در این حوزه توسط جهاد کشاورزی، صنعت و محیط زیست گرفته شود. کارشناس آب در حوزه کشاورزی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: یکپارچه کردن موضوع آب در یک وزارتخانه در سطح کشوری ضروری است. به گزارش مهر، به هر حال به نظر می رسد برای برون رفت از مسائل حوزه آب باید برنامه ریزی جدی تر با پشتوانه علمی و عملیاتی انجام شود تا کام تشنه جنوب ایران با اقدام درست و صحیح سیراب شود.

تامین خوراک دام مناطق دارای بحران آب در خوزستان توسط دولت