آشوراده بزرگترین جزیره ایرانی دریای کاسپین است که در مرکز شبه جزیره میانکاله بندر ترکمن قرار دارد. بندر ترکمن، یکی از بنادر شمالی ایران و یکی از مشهورترین بنادر سواحل شرقی دریای کاسپین است که در استان گلستان واقع شده است. ساحل بندر ترکمن، نزدیک‌ترین ساحل دریا به شهر گرگان است. جزیره آشوراده در 10 کیلومتری بندر ترکمن واقع شده است و تنها 40 کیلومتر با گرگان فاصله دارد. این جزیره از شمال به دریاچه کاسپین، از شرق به تنگه‌ای باریک به نام «تنگه چپق‌اوغلی»، از غرب به کانال طبیعی خزینی و ادامه شبه جزیره میانکاله و از جنوب به خلیج گرگان منتهی می‌شود. طول جغرافیایی آشوراده، 538,500 و عرض جغرافیایی آن 368,333 است. این جزیره، یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی بندر ترکمن به حساب می‌آید که هر سال گردشگران زیادی از آن دیدن می‌کنند. آشوراده، آشور آده یا آشیر آداسی در زبان ترکمنی، دارای دو بخش آشیر و آدا و به‌معنای «جزیره آشور» است. این جزیره در میان ترکمن‌ها با نام «مال آشیر» نیز مشهور است؛ زیرا در گذشته‌های دور، آشوراده در نظر دامداران ترکمنی اهمیت ویژه‌ای داشت. آن‌ها در گذشته دام‌های خود را از ساحل با قایق برای چرا به جزیره می‌بردند. در زبان ترکمنی، «مال» به معنای «دام» و «آشیر» به معنای مصدری «رساندن» است.
آشوراده، نام یک جزیره در مرکز شبه جزیره میان کاله بود. این جزیره در طول سده‌های گذشته با بالا آمدن سطح آب دریای کاسپین، توسط کانال طبیعی «خزینی» از توده اصلی خشکی خود، یعنی شبه جزیره میانکاله جدا شد. ارتفاع آشوراده از سطح دریاهای آزاد، 26 متر است. در بیشتر منابع تاریخی آمده است که آشوراده در ابتدا یک مجتمع‌الجزایر متشکل از سه جزیره بوده است؛ دو جزیره شرقی کوچک و یک جزیره غربی بزرگ؛ اما با بالا آمدن سطح آب، دو جزیره کوچک انتهای آن در آب فرو رفت و در حال حاضر، تنها یک جزیره باقی مانده است. جزیره اصلی آشوراده تا چند سال پیش 1200 هکتار وسعت داشت؛ اما سیل و بالا آمدن سطح آب دریا سبب شد تا تنها 400 هکتار آن باقی بماند. جزیره آشوراده از چند جهت دارای اهمیت است. جزیره آشوراده، یکی از مهم‌ترین تالاب‌های جهان در لیست کنوانسیون جهانی رامسر است و به عنوان یکی از 59 منطقه بین‌المللی ذخایر طبیعی ثبت شده در سال 1359 و مهم‌ترین پناهگاه‌های حیات وحش ایران شناخته می‌شود.
جزیره آشوراده، تاریخ پرماجرایی دارد. این جزیره با توجه به موقعیت جغرافیایی خود و همچنین موقعیت طبیعی زیستگاهی جزیره، همواره در طول تاریخ مورد توجه بوده است. به گفته کارشناسان، شبه جزیره میانکاله که آشوراده در گوشه‌ای از آن قرار دارد، احتمالا روی آبرفت‌های دلتایی رودخانه گوهرباران نکا به‌وجود آمده است. برخی مورخان بر این باور هستند که آشوراده در واقع همان جزیره «آبسکون» بوده است که سلطان محمد خوارزمشاه در زمان حمله مغول به ایران، به آن گریخت و در سال 1220 میلادی بر اثر بیماری در همین جزیره درگذشت. آشوراده در دوره حکومت صفویان به‌عنوان یک شکارگاه مورد توجه قرار می‌گیرد و دربار، دژها و قلعه‌هایی برای اقامت در این جزیره می‌سازد. البته باید بدانید که به نام آشوراده برای این جزیره تا قبل از دوره حکومت قاجار در هیچ کتاب تاریخی یا سفرنامه‌‌ای اشاره نشده است. در دوره قاجار، حوادث مهمی در آشوراده اتفاق می‌افتد و نام این جزیره از آن زمان به بعد در بسیاری از منابع تاریخی با نام آشوراده دیده می‌شود.
پوشش گیاهی جزیره آشوراده شامل بوته‌های تمشک، نوعی خار خودرو و درختان انار ترش می‌شود؛ البته در برخی اسناد تاریخی به کشت خرما، پنبه و نیشکر نیز در این جزیره اشاره شده است؛ اما امروزه به‌غیر از برخی درختان میوه موجود در منازل قدیمی، این منطقه پوشش زراعی دیگری ندارد.
شغال، روباه، خرگوش، ماهی، قرقاول، کبک و پرندگان دریایی مانند انواع کاکائی، گیدانشاه، چوب پا، پرستوی دریایی و گلایول، انواع قو، اردک، فلامینگو، پلیکان و غاز نیز از جمله حیواناتی هستند که در این جزیره زندگی می‌کنند. از دیگر حیوانات جزیره آشوراده می‌توان به گراز و نوعی اسب وحشی اشاره کرد که قادر به خوردن آب شور دریا هستند و عمر کوتاهی دارند. آشوراده در اوایل قرن گذشته، محل زندگی ببر مازندران نیز بوده است؛ اما متاسفانه این ببرها به دلیل شکار بی‌رویه و مشکلات محیط زیستی از بین رفتند. یک نکته قابل‌توجه دیگر درباره آشوراده این است که حدود 40 درصد خاویار ایران در نزدیکی این جزیره به دست می‌آید. خاویار آشوراده شهرت بسیاری در جهان دارد و یکی از مرغوب‌ترین خاویارهای دنیا به شمار می‌آید. علاوه بر خاویار، انواع دیگری از ماهی‌ها مانند سفید، کپور، کلمه، ماش، فیل‌ماهی، تاس‌ماهی و اوزون برون نیز در این منطقه قابل صید هستند.
برای دسترسی به جزیره آشوراده باید به بندر ترکمن بروید و از آنجا از طریق قایق خودتان را به جزیره برسانید. از اسکله بندر ترکمن با قایق حدود 10 دقیقه تا جزیره فاصله دارید. بلیط قایق‌های جزیره آشوراده به صورت رفت و برگشت به فروش می‌رسد و شما می‌توانید ساعت بازگشت خود را با آن‌ها تنظیم کنید.
