دیابت بارداری یکی از مشکلاتی است که دو تا پنج درصد خانمهای باردار به آن مبتلا می‌شوند. دیابت بارداری به معنای افزایش قندخون بیش از حد نرمال است در دوره بارداری است. البته باید بدانیم که دیابت بارداری نوعی از دیابت است که فقط در دوره بارداری به وجود می‌آید و با اتمام بارداری این دیابت هم تمام می‌شود. راهکارهای مختلفی برای کاهش قند خون در بارداری وجود دارد که در این بخش به تاثیر استفاده از گیاهان و برخی مواد غذایی در پایین آوردن قند خون اشاره می کنیم.
در این قسمت به رایج‌ترین داروهای گیاهی پایین آورنده قند خون در بارداری اشاره کرده‌ایم. بااین‌حال، باتوجه‌به این واقعیت که گاهی برخی از گیاهان ممکن است منجر به بروز عوارض جانبی شوند، قبل از مصرف هر نوع گیاهی (خصوصا در دوران حساس بارداری) با یک پزشک فوق تخصص غدد مشورت کنید.
1- گیاه چریش
برگ‌های تلخ گیاه چریش یک درمان موثر برای دیابت هستند زیرا سرشار از فلاونوئیدها، تری ترپنوئیدها، ترکیبات ضدویروسی و گلیکوزیدها هستند که می‌توانند به کنترل سطح قند خون کمک کنند. برای تهیه پودر چریش، مقداری برگ خشک شده چریش را بردارید و آنها را با استفاده از مخلوط‌کن خرد کنید تا پودر یکدستی ایجاد شود. می‌توانید برای رسیدن به بهترین نتیجه، این پودر را دو بار در روز مصرف کنید.
2- گیاه گون
تحقیقات در مورد درمان دیابت بارداری با طب سنتی همچنان به طور گسترده ادامه دارد، اما طبق نتایج به‌دست‌آمده گیاه گون ممکن است قوی‌ترین پایین آورنده قند خون باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که زنانی که از گیاه گون همراه با سایر درمان‌های گیاهی استفاده می‌کنند، بهتر می‌توانند قند خون را کنترل کنند و علائم بسیار خفیف‌تری را تجربه می‌کنند.
3- چای سبز
چای سبز یکی از پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌ها در جهان خصوصا در آسیا است و ادعا می‌شود که اثرات کاهش‌دهنده قند خون در بارداری دارد.
یک تحقیق که در سال 2013 در مجله دیابت و متابولیسم منتشر شد، به مقالات بسیاری اشاره کرد که نشان می‌دادند مصرف چای سبز می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد و سطح هموگلوبین ای وان سی (HbA1C) را پایین بیاورد. توجه داشته باشید که چای سبز حاوی کافئین است و مصرف کافئین در دوران بارداری باید به 200 میلی‌گرم در روز محدود شود. می‌توانید در این دوران از چای سبز بدون کافئین استفاده کنید. همچنین طبق برخی گزارش‌ها، مصرف چای سبز ممکن است جذب اسیدفولیک را نیز کاهش دهد.
4- جو
جو یک درمان ساده برای دیابت بارداری است که حاوی فیبر محلول است. فیبر محلول، می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند. می‌توانید از جو برای درست‌کردن کاسرول نیز استفاده کنید. به‌علاوه می‌توانید آن را به انواع گوناگون سوپ اضافه کنید یا همراه با وعده‌های غذایی میل کنید.
5- دارچین
یک مطالعه در سال 2011، با تجزیه‌وتحلیل 8 مطالعه مختلف به این نتیجه رسید که مصرف دارچین، منجر به کاهش قابل‌توجهی در سطح گلوکز خون در افراد مبتلا به پیش دیابت یا دیابت نوع 2 می‌شود. پلی فنول‌هایی که در دارچین موجودند می‌توانند عملکرد انسولین را بهبود بخشند و به کنترل بهتر دیابت بارداری کمک کنند. برای بهره‌مند شدن از خواص دارچین، یک قاشق سوپ‌خوری دارچین را به سه فنجان آب جوش اضافه کنید. سپس وقتی خنک شد آن را بنوشید. برای رسیدن به بهترین نتیجه، دوبار در روز این محلول را بنوشید.
6- خربزه تلخ
خربزه تلخ (بیتر ملون) به دلیل داشتن میکرونوترینت‌ها دارای خواص ضد دیابتی است. فیتونوترینت‌های موجود در این گیاه، عملکرد انسولین را تقلید می‌کنند که این ویژگی در کاهش سطح قند خون در بارداری موثر است. زنانی که به دیابت بارداری مبتلا هستند، می‌توانند با خیال راحت بیتر ملون را مصرف کنند، تا به طور طبیعی و بدون هیچ‌گونه عوارض جانبی ای قند خون را کاهش دهند.
7- روغن زیتون
روغن زیتون سرشار از چربی‌های سالمی است که این چربی‌ها سبب افزایش مقاومت به انسولین نمی‌شوند. روغن زیتون همچنین دارای خواص ضدالتهابی نیز هست. می‌توانید روغن زیتون را به پاستا، سالاد، سیب‌زمینی پخته شده و هر چیز دیگری که دوست داشتید اضافه کنید تا علاوه بر لذت بردن از طعم بی‌نظیر آن، سطح قند خونتان را نیز کنترل کنید.
8- مریم‌گلی
برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که مریم‌گلی سطح قند خون را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. افزودن مریم‌گلی به رژیم غذایی، سبب افزایش ترشح انسولین می‌شود و به کنترل بهتر دیابت کمک می‌کند. در دوران بارداری باید از مریم‌گلی تنها در پخت‌وپز استفاده کنید و از استفاده از مریم‌گلی به شکل غلیظ (همچون چای) خودداری کنید زیرا ممکن است سبب بروز عوارض جانبی ای نظیر افزایش فشارخون شود.
9- زنجبیل
از زنجبیل به طور گسترده در پخت‌وپز غذاهای چینی و هندی استفاده می‌شود. این گیاه معطر به‌خاطر خواصی که در مبارزه با دیابت دارد شناخته می‌شود. زنجبیل حساسیت بدن نسبت به انسولین را افزایش می‌دهد و به افزایش ترشح انسولین کمک می‌کند.
10- شنبلیله
از دانه‌های شنبلیله و گیاه آن به طور گسترده برای درمان مشکلات پوستی و گوارشی استفاده می‌شود. اما برخی از تحقیقات اثبات کرده‌اند که این گیاه برای مبارزه با اختلالات متابولیک نیز موثر است. یک مطالعه نشان داده است که مصرف شنبلیله به‌تنهایی یا همراه با داروهای کاهش قند خون در بارداری، می‌تواند تاثیر مثبتی روی کنترل قند خون در بیماران دیابتی داشته باشد.
2 قاشق سوپ‌خوری تخم شنبلیله را به مدت یک شب در آب خیس کنید و صبح روز بعد، این محلول را به همراه دانه‌های شنبلیله موجود در آن با معده خالی بنوشید.
11- ریحان
برگ ریحان گیاهی است که اغلب در هند و جنوب شرقی آسیا یافت می‌شود و برای کاهش قند خون در بیماران دیابتی استفاده می‌شود. یک مطالعه که روی بیماران دیابتی در هند انجام شد، نشان داد که عصاره برگ ریحان باعث کاهش قند خون ناشتا و قند خون بعد از غذا می‌شود.
12- برگ انجیر
برگ انجیر به‌عنوان یک درمان دیابت بارداری در طب سنتی شناخته می‌شود که در اسپانیا و جنوب غربی اروپا مورداستفاده قرار می‌گیرد. اما ترکیب فعال این گیاه که سبب این اثر می‌شود همچنان ناشناخته است. برخی از مطالعاتی که روی حیوانات صورت‌گرفته نشان دادند که برگ انجیر جذب گلوکز را تسهیل می‌کند.بااین‌حال، هنوز اثربخشی این گیاه در درمان دیابت کاملا اثبات نشده است.
13- خار مریم
خار مریم حاوی غلظت بالایی از فلاونوئیدها و آنتی‌اکسیدان‌ها است که برخی از این ترکیبات ممکن است اثر مفیدی روی مقاومت به انسولین داشته باشند. مکانیسم عملکرد خار مریم در کنترل قند خون هنوز به طور کامل شناخته شده نیست.
14- پیچک کدو
پیچک کدو در گذشته در طب آیورودا مورداستفاده قرار می‌گرفت. این گیاه دارای ترکیباتی است که عملکرد انسولین را تقلید می‌کنند. مطالعاتی که روی اثرات پیچک کدو صورت‌گرفته‌اند، تغییرات قابل‌توجهی در کنترل قند خون را گزارش کرده‌اند.
15- برگ انبه
برای پایین آوردن سریع قند خون در بارداری با استفاده از طب سنتی، می‌توانید دم‌نوشی که با برگ‌های تازه انبه درست شده را مصرف کنید. برای این کار چند برگ انبه را حداقل به مدت 15 دقیقه در آب بجوشانید و از صافی رد کنید. این دم‌نوش را با معده خالی بنوشید.
16- زردچوبه
زردچوبه یک ادویه مناسب برای پایین آوردن قند خون در بارداری است. این ادویه دارای اثرات ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدان، ضد آترواسکلروز و محافظت‌کننده از قلب است که به افراد دیابتی کمک می‌کند تا بهتر سطح قند خونشان را کنترل کنند و عوارض ناشی از این اختلال را کاهش دهند.
مطالعات مختلف نقش مهم کورکومین (ترکیب اصلی زردچوبه) را در پیشگیری و درمان دیابت و اختلالات مرتبط با آن و همچنین کنترل عوارض کلیوی ناشی از دیابت نشان داه است. برای مصرف این ادویه مفید، می‌توانید از زردچوبه خام یا پودر شده در آشپزی استفاده کنید.
17- برگ کاری
برگ‌های معطر کاری نیز برای پایین آوردن قند خون موثرند. چندین ماده معدنی در برگ کاری وجود دارند که به حفظ سطح طبیعی گلوکز در خون کمک می‌کنند. علاوه بر این، برگ کاری می‌تواند متابولیسم کربوهیدرات را نیز تحت تاثیر قرار دهد. برای بهره‌مند شدن از خواص برگ کاری، می‌توانید هر روز صبح چند برگ کاری را با معده خالی بجوید. همچنین می‌توانید برگ کاری پودر شده را به سوپ یا سالاد اضافه کنید.
در این قسمت به برخی از رایج‌ترین میوه‌ها و غذاهای پایین آورنده قند خون در بارداری اشاره می‌کنیم:
1- بلوبری
طبق نتایج مطالعه‌ای که توسط وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا (USDA) صورت گرفت، سطح گلوکز خون افرادی که به مدت 12 هفته، روزانه 2 و نیم فنجان آب بلوبری مصرف کردند، به طرز چشمگیری کاهش یافت. این نتیجه به علت آنتوسیانین‌های موجود در بلوبری است. آنتوسیانین یک ماده شیمیایی طبیعی است که سلول‌های چربی را منقبض می‌کند و ترشح آدیپونکتین (هورمون تنظیم‌کننده سطح گلوکز خون) را تحریک می‌کند. افزایش سطح آدیپونکتین می‌تواند سطح قند خون را پایین نگه دارد و حساسیت به انسولین را افزایش دهد.
2- پیاز
پیاز دارای مواد فعال کاهش‌دهنده قند خون (از جمله آلیل پروپیل دی سولفید و آلیسین) است.
3- شکلات تلخ
شکلات سرشار از فلاونوئیدها است. تحقیقات نشان داده‌اند که فلاونوئیدها مقاومت به انسولین را کاهش می‌دهند، حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشند، سطح قند خون ناشتا را کاهش می‌دهند و ولع شدید نسبت به مصرف برخی مواد غذایی را کاهش می‌دهند.
اما تمام انواع شکلات تاثیر یکسانی ندارند. طبق نتایج مطالعه‌ای که در سال 2008 در دانشگاه کپنهاگ صورت گرفت، افرادی که شکلات تلخ مصرف کردند، در مقایسه با افرادی که شکلات شیری مصرف کردند، تمایل کمتری به خوردن غذاهای شیرین، شور یا چرب داشتند. شکلات شیری، سطوح پایین‌تری از فلاونوئیدهای مفید دارد و اغلب دارای قند و چربی بیشتری است. علاوه بر این فواید، فلاونوئیدهای موجود در شکلات تلخ، خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهند، فشارخون را کاهش می‌دهند و خطر بروز حمله قلبی را نیز به طرز چشمگیری پایین می‌آورند.
4- سیب‌زمینی شیرین برای کاهش قند خون در بارداری
یک مطالعه نشان داد که مصرف سیب‌زمینی شیرین، میزان HbA1c را بین 0.30 تا 0.57 درصد کاهش می‌دهد. این ماده خوراکی همچنین قند خون ناشتا را نیز کاهش می‌دهد و به مراتب روش موثری در کاهش قند خون در بارداری می‌باشد. سیب‌زمینی شیرین حاوی آنتوسیانین نیز هست که یک رنگ‌دانه طبیعی است و باعث شده این خوراکی رنگ نارنجی داشته باشد. علاوه بر این، سیب‌زمینی شیرین حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که خواص ضدالتهابی، ضدویروسی و ضد میکروبی دارند.
5- کلم بروکلی
کلم بروکلی یک ماده ضد دیابت بسیار موثر است. همچون سایر سبزیجات چلیپایی (نظیر کلم‌پیچ و گل‌کلم)، کلم بروکلی نیز حاوی ترکیبی به نام سولفورافان است. سولفورافان چندین فرآیند ضدالتهابی را تحریک می‌کند که این فرایندها کنترل قند خون را بهبود می‌بخشند و از رگ‌های خونی در مقابل آسیب قلبی عروقی که ناشی از دیابت است محافظت می‌کنند (بیماری قلبی اصلی‌ترین دلیل مرگ‌ومیر در افراد مبتلا به دیابت است، بنابراین این محافظت می‌تواند زندگی فرد را نجات دهد).
6- میوه جمبو
دانه‌های میوه جمبو حاوی جامبولین هستند که تبدیل بیش از حد نشاسته به قند را کنترل می‌کند. پودر دانه‌های جمبو را می‌توانید به همراه آب یا دوغ مصرف کنید. این میوه همچنین مقدار قند موجود در ادرار را کاهش می‌دهد و احساس تشنگی بیش از حد (که از علائم دیابت است) را برطرف می‌کند.
7- مغزیجات
مغزیجات منبع بسیار خوبی از چربی‌های طبیعی هستند که به کاهش سرعت آزاد شدن گلوکز در جریان خون کمک می‌کنند.
8- آووکادو
آووکادو نیز یک منبع غنی از چربی‌های سالم است. طبق نتایج یک مطالعه که در سال 2013 صورت گرفت، آووکادو می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سندرم‌های متابولیک نظیر دیابت کمک کند و مقاومت به انسولین را کاهش دهد.
چربی‌های سالمی که در آووکادو وجود دارند، سرعت انتشار گلوکز در جریان خون را کاهش می‌دهند و به کاهش قند خون در بارداری بعد از غذا کمک می‌کنند.
9- مواد غذایی حاوی منیزیم و کروم را به برنامه غذایی‌تان اضافه کنید
بالا بودن سطح قند خون و بروز دیابت تا حد زیادی با کمبود میکرونوترینت‌ها مرتبط هستند. برخی از مواد معدنی ای که کمبود آنها بیشترین تاثیر را روی افزایش قند خون دارد کروم و منیزیم هستند.
کروم در متابولیسم کربوهیدرات و چربی نقش مهمی دارد. به‌علاوه عملکرد انسولین را تقویت می‌کند، بنابراین می‌تواند به تنظیم قند خون کمک کند.
مواد غذایی غنی از کروم عبارت‌اند از:
گوشت
محصولات تهیه شده از غلات سبوس دار
میوه‌ها
سبزیجات
علاوه بر این، پایین بودن سطح منیزیم نیز ممکن است سبب مقاومت به انسولین شود. در یک مطالعه، به زنانی که به دیابت بارداری مبتلا بودند به مدت 6 هفته روزانه 250 میلی‌گرم منیزیم داده شد. منیزیم توانست به طور قابل‌توجهی سطح قند خون را کنترل کند و التهاب و آسیب سلولی را کاهش دهد. نوزادان این زنان نیز کاهش 20.6 درصدی بیلی‌روبین را تجربه کردند (بیلی‌روبین می‌تواند منجر به زردی شود).
برخی از مواد غذایی غنی از منیزیم عبارت‌اند از:
سبزیجات دارای برگ‌های تیره
تخمه کدو
ماهی‌تن
غلات سبوس‌دار
موز
لوبیا
