شهری در استان گیلان و مرکز شهرستان خمام می باشد.شهر خمام بر سر راه ارتباطی دو شهر بزرگ و توریستی استان گیلان یعنی رشت و بندر انزلی واقع شده است و به عبارتی مسیر بین المللی و ترانزیتی مرکز استان گیلان به سمت بزرگترین بندرِ شمالِ کشور یعنی بندرانزلی، از شهر خمام می گذرد و همین امر بزرگراه رشت به خمام را طبق اعلام پلیس راه گیلان به عنوان دوّمین جادهٔ پرتردّد استان در سال ۱۳۹۴ معرّفی نموده است.شهر خمام مرکز شهرستان خمام است که در تاریخ یازدهم آبان ۱۳۹۹ طبق مصوّبه هیئت وزیران از بخش به شهرستان ارتقا یافت و از شهرستان رشت جدا گردید. خمام نزدیکترین شهر به مرکز استان گیلان (رشت) است، فاصله شهر خمام تا شهر رشت ۷ کیلومتر و تا شهر بندرانزلی ۱۵ کیلومتر می باشد. خمام در شمال از طریق ساحل زیبای جفرودبالا (به طول ۱/۵ کیلومتر) به دریای خزر متّصل است و شهری مرزنشین محسوب می شود، و در غرب از طریق روستای دهنه سر شیجان و روستای جیرسرباقرخاله توسط رودخانه به شرق تالاب انزلی متّصل می باشد. تعداد ۷ روستا از روستاهای حومه خمام جزئی از منطقه آزاد انزلی به شمار می روند.از آنجایی که قدمت خمام به بیش از ۱۰۰۰ سال می رسد گفتن نام دقیق آن در قدیم ممکن نیست امّا از قدیم دلایل متعددی برای وجه تسمیه خمام وجود داشته که عبارتند از:
- بعضی ها معتقد بودند که در قدیم در این منطقه در هر خانه ای برای نگهداری آب شربِ مورد استفاده، آن را داخل خُم هایی نگه می داشتند به طوری که در اکثر خانه ها این خم ها وجود داشتند، به دلیل وجود خُم ها این منطقه به خُمآب و به مرور زمان به خمام تغییر نام پیدا کرد.
- این منطقه در قدیم به شهر خوبان معروف بود ولی به مرور زمان خوبان به خمام تغییر نام داد.
- بعضی بر این اعتقاد هستند که خمام در ابتدا «خۊ مام» بوده است که در زبان گیلکی به معنی سرزمین من می باشد.
جمعیت خمام
براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر خمام ۲۰٬۸۹۷ نفر و جمعیت شهرستان خمام ۵۴٬۸۶۰ نفر است.این آمارها در حالی از درگاه ملی مرکز آمار ایران اعلام شده است که ریاست اداره ثبت احوال خمام طی یک مصاحبه خبری در سال ۹۳ عنوان کرده بود: جمعیت شهرستان خمام در سال ۱۳۹۳ نسبت به سالیان گذشته رشد چشمگیری داشته و به ۶۶٬۲۳۶ نفر رسیده است. همچنین لازم است ذکر شود بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، شهر خمام در بین ۵۲ شهر استان گیلان یازدهمین شهر پرجمعیت استان محسوب می شود و این میزان جمعیت شهرنشین، از جمعیت تعدادی از مراکز شهرستان های استان گیلان از قبیل رودبار، شفت، رضوانشهر، ماسال و سیاهکل بیشتر است.
زبان خمام
مردم خمام نیز مانند دیگر نقاط گیلان گیلک هستند، و به زبان گیلکی با گویش بیه پسی با لهجه خمامی صحبت می کنند.
جغرافیای خمام
خمام در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۳۹ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۲۳ دقیقه واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دریا منهای ۱۷ متر می باشد. خمام از شمال به شهرستان انزلی، از شمال شرق به دریای کاسپین، از جنوب به شهرستان رشت، از غرب به تالاب انزلی، از شرق به بخش خشکبیجار شهرستان رشت، و از جنوب شرقی به بخش کوچصفهان شهرستان رشت محدود شده است. خمام در ناحیه ای کاملاً جلگه ای در کرانه ساحلی دریای کاسپین و ساحل شرقی تالاب انزلی واقع شده و دارای آب و هوای معتدل مرطوب می باشد. بخشی از محیط زیست طبیعی خمام را دریا(۱٫۵ کیلومتر نوار ساحلی) و بخش مهم دیگر را اکوسیستم ارزشمند تالاب انزلی تشکیل می دهد. جنگل فتاتو یکی از بکرترین جنگل های کناره دریای خزر است که در فتاتوی خمام واقع شده است، مرداب دهنه سر و مرداب جیرسرباقرخاله چوکام (هر دو متصل به تالاب انزلی) از زیستگاه های طبیعی پرندگان، جانوران آبزی و ماهیان در خمام هستند. همچنین چراگاه طبیعی چوکام (قرُق جیرسرباقرخاله) به عنوان یکی از بزرگترین چراگاه های چهارپایان ناحیه جلگه ای استان در خمام وجود دارد.
تاریخ خمام
خمام بر سر راه رشت به انزلی در شمال خاوری رشت و جنوب باختری انزلی قرار دارد. تا پیش از آنکه رشت در قسمت هایی از حومه های پیرامون خود گسترش پیدا کند فاصله اش از این شهر ۱۳ کیلومتر و از بندرانزلی ۲۰ کیلومتر محاسبه می گردید. خمام از آبادی هایی است که در نوشته های گذشتگان از آن با نام هُمام یاد گردیده است. رودخانهٔ خمام که سابقاً پرآب تر و وسیع تر بوده، با اتصال به راه های آبیِ رودخانه ای به گسکر راه داشته و محل لنگرگاه بزرگ کشتی های بادبانی بوده است. از تاریخ ۴ ذیقعده ۱۲۷۱ خورشیدی در سال های پایانی حکومت ناصرالدین شاه که قرارداد شرکتی ایرانی و روسی برای دایر کردن راه ارّابه رو از انزلی به رشت بسته شد، رفت و آمد مأموران روس در این منطقه روز به روز افزایش یافت و به سبب موقعیت خمام بود که در اینجا راهدارخانه ای که روس ها به آن زاستاو می گفتند برپا گردید.لازم است ذکر شود که بگوییم شهر خمام در دوران نهضت جنگل و جمهوری گیلان از آنچه که در نوشته ها و تاریخ آمده، از آن به عنوان یک شهر نظامی یاد شده است و این شهر استراحتگاه لشکریان جنگل و شاهد جنگ های بسیاری در آن زمان بوده است.به گواهی تاریخ جنگی به نام جنگ شاندرمن و خمام که همزمان باهم به وقوع پیوست، از اردیبهشت تا آخر مرداد سال ۱۲۹۵ شمسی یعنی حدود سه ماه ادامه یافت.در سی ام مرداد سال ۱۲۹۹ قوا دولت بر اثر ضعف جبهه ها کم کم به رشت نزدیک شد چون نیروی سرخ ایستادگی جدی نمی کرد شهر را تخلیه و به سمت شهر خمام عقب نشست و قوا دولت به مجرد ورود به رشت، سمت خمام پیشروی نمود، لیکن این پیشروی فوری را از نظر فنون نظامی می باید عملی خلاف احتیاط نامید، زیرا بر اثر عکس العمل شدید انقلابیون مجبور به عقب نشینی شدند و حتی از شهر رشت خارج گردیدند، در این ماجرا دو گلوله توپ به شهر رشت اصابت کرد اما دو مرتبه حمله آغاز شد و رشت به تصرف قواء دولت درآمد پیشروی قوا دولت تا شهر خمام با موفقیت به انجام رسید و بدین سبب صدای توپ و مسلسل طرفین از همه جا شنیده می شددر تاریخ خمام، رفت و آمدهایی که در آن صورت می گرفت عامل بزرگ راه یافتن فرهنگ به این دیار بود بدین صورت که ابتدا با ایجاد مکتب خانه ها در خمام و روستاهای پیرامون آن مانند دافچاه که شاید تا هفتاد و چند سال پیش مکتب خانه ای در آن دایر بوده و سپس تبدیل به مدرسه شده است.نخستین مدرسه ای که در خمام تأسیس شد مدرسهٔ اتفاق بود که در سال ۱۳۱۲ دایر گردید. این مدرسه در یک کلاس و در خانهٔ حاجی محمد تقی جنت مکان تشکیل شد و با مدیریت آقای مهدی ایرانپور اصلی و دو معلم که هر یک عهده دار تدریس در دو کلاس بودند به صورت ۴ کلاسه کار می کرد. ورود دختران به مدرسه به سبب برخورداری مردم منطقه از بینش درست با هیچ نوع مخالفتی روبرو نشد و بدین ترتیب بعد از ۲ یا ۳ سال دختران هم در همان مدرسه به تحصیل پرداختند و تعداد دانش آموزان در این موقع به ۱۰۰ نفر رسیده بود. بارها مکان مدرسه در خیابان های بوعلی و فرهنگ جابجا گردید و زمانی هم آن را به زاستاو یا راهدارخانه ای که در محلی به «ساختمان» معروف شده بود انتقال دادند.در سال ۱۳۲۳ مدرسهٔ اتفاق به نام دبستان مولوی در دو نوبت صبح و عصر برای پسران به کار ادامه داد و به صورت مدرسه ای ۶ کلاسه درآمد. دبستان دخترانه ای هم به نام مهستی در زمانی که آقای فریدون فرحبد ریاست فرهنگ خمام را داشت تأسیس شده بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۸ نام آن به «شهید صادقی» برگردانده شد که امروزه در ۲ نوبت با حدود ۴۰۰ دانش آموز فعالیت آن ادامه دارد. سال ۱۳۳۱ این منطقه شاهد باز شدن کلاس اول دبیرستان بود که امروزه نیز با کاملتر شدن دبیرستان مورد استفاده دانش آموزان قرار دارد.
خوراکی های و سوغات خمام
یخ در بهشت میوه ای خوشمزه خمام رشت با طعم های موز، طالبی، انجیر و … حتی مسافران خارجی رو هم ترغیب می کند که سری به این شهر بزنند. جالب است بدانید که جشنواره یخ در بهشت در سالهای قبل در این شهر برگزار شده است. خالی از لطف نیست که کباب ترش، بستنی و فلافل های این شهر رو هم حتما تست کنید. بازارهای محلی آن نیز مانند یک شنبه بازار جالب توجه است، در این بازار انواع سبزیجات، میوه، ماهی و …… به چشم می خورد. از سوغاتهای این شهر می توان زغال اخته، آلوچه، تمشک و آلبالو، رشته، نان سنتی کشتا و صنایع دستی مثل حصیر بافی و بامبوبافی و گلیم بافی را نام برد.
جاذبه های گردشگری خمام
اگر با دیلم آشنایی ندارید و یا این که برای نخستین بار نام این مکان را شنیده اید، در ادامه معروفترین و دیدنی ترین جاذبه های گردشگری دیلم را به شما عزیزان معرفی می کنیم تا با دید بازتری به این دیار سفر کنید.
روستای چاپارخانه خمام
روستای چاپارخانه ، روستایی از توابع بخش خمام شهرستان رشت در استان گیلان ایران است.این روستا دارای طبیعتی زیبا و دیدنی است و مردمی خونگرم و مهربان دارد.
روستای سرخشکه
روستای سرخشکه واقع در شهرستان خمام با طبیعتی دیدنی و به یاد ماندنی آرامشی وصف ناشدنی را به شما هدیه می دهد
آلاچیق درختی خمام ، مرداب دهنه سر
آلاچیق درختی خمام به شما امکان اقامتی متفاوت و فراموش نشدنی در جنگل های بکر و دست نخورده ی گیلان را می دهد.در این آلاچیق های زیبای درختی می توان ساعت ها به طبیعت خیره شد و طلوع و غروب خورشید را در آرامشی محض تماشا کرد.رستوران آلاچیق درختی یکی از پرطرفدارترین هاست و در چندسال اخیر با استقبال بی نظیر گردشگران ایرانی و خارجی مواجه شده است. آلاچیق هایی که باعث شده گردشگران زیادی جذب این منطقه شوند و همچنین نقش ویژه ای در اقتصاد و جذب توریست به این منطقه را داشته است.اگر به دنبال تجربه ای متفاوت هستید به آلاچیق های درختی روستای دهنه سرشیجان سری بزنید که اقامتی خاطره انگیز برای شما به یادگار خواهد گذاشت.
روستای تسیه خمام
روستای تسیه روستایی زیبا و دیدنی تسیه یکی از روستاهای بخش خمام برای رسیدن به این روستا در میدان بزرگ کمربندی خمام بین جاده ی خشکبیجار و جاده ی انزلی جاده ی فرعی دیگری هست که با رفتن حدود ۶کیلومتر از این جاده به روستای دیدنی تسیه خواهید رسید.
روستای جیرسر باقرخاله خمام
مرکز اکوتوریستی یا طبیعت گردی (ecotourism) در روستای جیرسر در دهستان چوکام خمام واقع شده است. حضور اسب در دل طبیعت و اطراف مرکز اکوتوریستی جیرسرباقرخاله صحنه ایی فراموش نشدنی را برای مسافران به همراه دارد. طرح طبیعت گردی در این مرکز با همکاری ایران و آژانس همکاری های بین المللی ژاپن صورت گرفته است. در این جای دیدنی می توانید قایق سواری، کایاک سواری، رفتینگ رو تجربه کنید. امتیاز ویژه این مرکز نزدیکی به شهر رشت ۱۷.۵ کیلومتر، فاصله تا موزه باغ عمارت چوکام ۴۰۰ متر، فاصله تا روستای زیبای چاپارخانه 13 کیلومتر است.
روستای مرزدشت خمام رشت
در روستای مرزدشت خمام ساخت اولین اقامتگاه بوم گردی توسط خانواده بردبار رقم خورد. اقامتگاه بوم گردی تلارخانه بردبار یکی از جاذبه های گردشگری محسوب می شود. طبقه اول آن فروشگاهی برای فروش صنایع دستی و حصیری و همچنین لباس های محلی میباشد، طبقه دوم آن هم برای پذیرایی از توریست های داخلی و خارجی آماده شده است. این اقامتگاه 4 اتاق دارد که ظرفیت هر کدام از آنها 4 نفر است. اقامتگاه تلارخانه بردبار در کمربندی میدان ولیعصر، روستای مرزدشت و در 13 کیلومتری رشت واقع شده است.
روستای فشتکه (fashtakeh) خمام
روستای فشتکه خمام رشت را می توان از حصیرش شناخت. شغل اکثر بانوان این روستا حصیربافی است و توانسته خود را به عنوان “روستای ملی حصیر” معرفی کند و این عنوان در کشور ثبت ملی شده است. اولین خانه حصیر ایران در این روستا واقع شده است و موزه، نمایشگاه، کارگاه حصیر و بازارچه بومی از جمله بخش های آن می باشد. این روستا در مسیر رشت به انزلی قرار دارد. با توجه به اینکه تا ساحل منطقه آزاد 4 کیلومتر فاصله دارد، دارای جاذبه های طبیعی و توریستی است.
ساحل جفرود
ساحل جفرودبالا به طول ۱٫۵ کیلومتر، نوار ساحلی خمام است که در مجاورت منطقه آزاد انزلی قرار دارد. روستای جفرود بالا جز دهستان چاپارخانه است.
بقعه امامزاده حسن (ع) خمام
بقعه امامزاده حسن هم منطقه ی زیارتی این شهر است. به گفته اهالی و مطابق آنچه در شجره نامه وجود دارد، مقبره سید حسن از پسران امام موسی کاظم (ع) می باشد. بنای قدیمی این بقعه را تخریب کرده اند و به جای آن ساختمان جدیدی ساخته اند. این ساختمان شامل بقعه و مسجد بزرگ شهر در ۲ طبقه است. در زیر عکسی قدیمی از بقعه رو مشاهده می کنید.
پناهگاه حیات وحش چوکام
پناهگاه حیات وحش چوکام تنها پناهگاه حیات وحش شهرستان رشت واقع در منطقه دهستان چوکام این شهرستان است. این پناهگاه که منطقه ایی تالابی است، منبع عمده تأمین کننده آب آن چوکام رود است که از خمام رود منشعب می شود. عمده گیاهان منطقه شامل نی، سورف، لاله تالابی، اسپرغان، تمشک و … است. از سوی دیگر نظر به تالابی بودن منطقه، اهمیت ویژه ای از دیدگاه پرندگان مهاجر آبزی دارد و انواع گونه های جانوری مثل لیل، سنقر، عقاب تالابی، مرغابی، کله سبز و ماهیان و سایر آبزیان در منطقه حضور دارند.
و در پایان....
خمام (Khomam) میراث گیلان ، یکی از بخش های شهر رشت است که در سال 1394 به عنوان اولین بخش سبز استان گیلان معرفی شد. منابع آبی ، جنگل ھا ، فضاھای روستایی ویژه و آداب و روسوم محلی به عنوان استعدادھای گردشگری این شهر محسوب می شوند. موقعیت جغرافیای آن از شمال به بندر انزلی ، از جنوب به رشت ، از شرق به بخش خشکبیجار و از غرب به تالاب انزلی راه دارد. در این دیار سبز می توان نمونه ایی از بخشندگی خداوند را دید که چشم مسافران به این منطقه را به خود خیره می کند. با توجه به موقعیت این شهر که در مسیر رشت و بندر انزلی قرار گرفته است ، شهر پرترافیکی محسوب می شود.امیدواریم از خواندن این مطالب لذت برده باشید با ساعد نیوز همراه باشید.
معرفی شهر زیبای کامیاران
