فرش پازیریک
پازیریک قدیمی ترین قالیچه ی جهان است و قدمت آن به قرن ها پیش از میلاد مسیح بر می گردد، بنابر گفته ی رودنکو ( Rudenko ) دانشمند روسی این فرش متعلق به زمان آشوریان پارس است، این دانشمند که در سال 1949 میلادی ( برخی منابع به سال 1946 اشاره دارند ) خود فرش را در کنار برخی اشیای دیگر باستانی در گوری یخ زده پیدا کرده بود از قدمت پازیریک مطمئن است.
برخی اعتقاد دارند که قالیچه متعلق به نینوا است زیرا این سبک قالی بافی در نینوا رواج داشته است و خوب است بدانید گوری که قالیچه در آن قرار گرفته بود در شمال کوهستان آتایی که در مرز مغولستان واقع شده و متعلق به پادشاه سکایی بوده یافت شده است ، سکاها با نام سکیت ها ، ماساژت ها و سکلتث هم شناخته می شوند و مردمانی کوچ نشین و ایرانی تبار بوده اند که در سال های پیش از هخامنشیان می زیسته اند، سکا ها مردمانی سخت کوش و هنرمند بوده اند که سخنانی پراکنده از آن ها در نوشته های سقراط ، ارسطو، هرودوت و بطلمیوس پیدا شده است.
برخی دیگر از پژوهشگران پازیریک را به مادها و پارت ها نسبت می دهند و نظریه های متفاوتی در رابطه با تاریخ دقیق فرش صادر می کنند اما هنوز هم این که پازیریک متعلق به سکایی ها بوده است صحت بیشتری دارد، آنها مردمانی دامدار بوده اند و این فرش را با پشم حاصل از دام های خود بافته اند.
فرش اردبیل
قالی اردبیل یک جفت قالی ایرانی نفیس با شهرت جهانی است که در دوران پادشاهی شاه تهماسب صفوی برای آرامگاه جدش بافته شده بود. اکنون یکی از آنها در مالکیت موزهٔ ویکتوریا و آلبرت لندن و دیگری در موزه هنر شهرستان لس آنجلس نگهداری می شود.
این قالی از نظر طرح و بافت یکی از نفیس ترین و مشهورترین قالی های جهان است که در فهرست ۵۰ اثر شاهکار هنری برگزیده جهان قرار گرفته است. کارشناسان آثار هنری، این فرش را با نقش و نگاره های زیبای آن، یک اثر هنری انتزاعی منحصربه فرد می دانند که از نظر سطح هنری با نقاشی های انتزاعی قرن حاضر برابری می کند. هسته مرکزی گروه قالی های ترنجدان است.
فرش چلسی
قالی چلسی ، یکی از با ارزشترین قالی های دستباف ایرانی است که مانند دیگر فرش های دوره صفویان به دست هنرمندان این سرزمین بافته شده و در موزه ویکتوریا و آلبرت شهر لندن نگهداری میشود. این قالی از قالی تبریز که در همین موزه نگهداری می شود قدیمی تر است و دارای ابعاد ۳۱۰ * ۵۴۹ سانتیمتر با وزن ۴۰ کیلوگرم می باشد. تار و پود این اثر از ابریشم و پرز آن از پشم درجه یک است و در بافت آن از گره فارسی استفاده شده. مکان دقیق بافت آن مشخص نبوده اما احتمال بافت آن در یکی از شهرهای تبریز و یا کاشان داده می شود. دلیل شهرت این اثر به قالی چلسی آن بوده که پس از خروج آن از کاخ سلطنتی واقع در اصفهان ، توسط موزه از فروشنده ای در شهر چلسی خریداری شده است.
فرش جانمازی
این فرش که ابعاد آن 1.61 در 1.05 متر می باشد در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می شود. نوع گره آن فارسی است و در هر دسیمتر 10000 گره وجود دارد.تار آن از جنس پنبه قهوه ای رنگ و پود آن پشم طبیعی است و پرز آن پشم و زر و سیم می باشد. در بالای این فرش جمله بسیار زیبای "الله اکبر" نقش بسته است.
فرش ترنج و حیواندار
فرش شکارگاه موزه وین
فرش شکارگاه موزه پولدی پتزولی میلان
این فرش كه از تار ابریشمی، پود نخی و پرز پشمی تشكیل شده است با گرهٔ فارسی بافته شده است. ابعاد آن ۷/۵×۶/۳ متر می باشد و در قرن دهم هجری توسط غیاث الدین جامی بافته شده است.این فرش درموزهٔ پولدی پتزولی میلان نگهداری می شود.
در این قالی بزرگ فقط یک بیت شعر دیده میشود که احتمالا از ود استاد غیاثالدین میباشد که در وسط ترنج قرار دارد:
شد از سعی غیاث الدین جامی بدین خوبی تمام این کار نامی
فرش موج دریا
این قالی جالب و غیر متعرف از نظر نقشه به اندازه های 6.77 * 3.72 متر با تار و پود پشمی و پانصد هزار گره در متر مربع به احتمال زیاد توسط هنرمندان کرمانی بافته شده است .
قالی معروف موج دریا که در موزه وین اتریش نگهداری می شود از نظر طرح و نقشه کاملا متمایز از سایر قالی های ایرانی است بدین گونه که در قسمت های بالا و پایین ترنج بسیار بزرگ آن تصاویر کشتی و دریانورد بافته شده است . این فرش و سایر فرش های مشابه آن که تا کنون هشت تخته از آنها شناخته شده است بنابر سفارش بازرگانان پرتغالی که در این دوره در بنادر جنوب ایران مخصوصا در بندر عباس در رفت و آمد بوده اند بافته شده اند و شاید به همین دلیل است که برخی از محققین فرش آنها را در گروه فرش های پرتغالی طبقه بندی نموده اند. تاریخ بافت این فرش در سال 1079 هجری شمسی بوده است .
فرش گل و حیوان دار
این فرش که ابعادش دو متر و بیست و نه سانت در چهار متر و بیست و هفت سانت می باشد با گره فارسی بافته شده است. تارش پشمی، پودش نخی و پرزش پشمی می باشد در قرن دهم بافته شده است و در موزه ناسیونال گالری واشنگتن نگهداری می شود .
فرش ابریشمی موزه مونیخ
اين فرش كه با گره فارسی بافته شده است تار و پودش نخی و پرزش پشمی است ابعاد آن ۶۹/۲×۷۴/۱ متر می باشد و هم اكنون در موزه لوگانو کشور سوئيس نگهداری می شود
فرش گلدانی
فرش گلدانی از دسته فرشهای قاب قابی یا خشتی است که در بین اقوام ترکمن بر اساس نقوش بافته شده در قاب های آن، به نام گلدانی شهرت دارد. نقوش ترکمن بر گرفته از محیط اطراف و آداب و سنن آنهاست، که از دیر باز در هنر قالیبافی خود، آنها را معرفی نموده اند. در این دست بافته از دو نقش مایه انتزاعی درخت و گل استفاده شده است که بصورت یک در میان در قاب ها قرار گرفته است.
فرش سانگو سکو
این فرش قدیمی ترین فرش موزه فرش ایران است. تار و پود آن نخ و پرز آن پشمی است و یکی از فرش های مجموعه سانگوسکو است و به این علت نامگذاری شده که یکی از زیباترین آنها به شاهزاده سانگوسکو تعلق داشته است.
تاریخچه قالیبافی
