نگاهی به تاریخچه قالی بافی قبل از اسلام
قبل از اینکه هنر قالی بافی به صورت کنونی در جامعه رونق داشته باشد، مردم در قرن های پیش برای اینکه بتوانند آسایش و راحتی را به خانواده خود هدیه کنند از پوست حیوانات به عنوان زیر انداز و پوششی برای حفاظت از سرما استفاده می کردند. با گذر زمان و تداخل تجربه با تفکر، بافندگی رونق گرفت که هم اکنون به صورت کنونی در حال پیشرفت و تکامل است.دوره قبل از اسلام که به دوره ساسانیان و هخامنشیان می رسد فرش های بافندگان ایرانی به کتاب های نوشتهٔ تاریخ طبری راه یافته است. در این دوره یک نوع قالی به دلیل داشتن نقش و نگاره های زیبا به قالی بهار خسرو معروف بوده است که نویسنده کتاب طبری از آن در کتاب خود نام برده است. قبل از آن در سال ۱۹۴۹ میلادی یک نوع فرش بافته شده که به عنوان زین اسب به کار برده می شد. این فرش در مرزهای مغولستان پیدا شد که با توجه به نوع نقش و نگار آن گفته شده است که از فرش های بافت ایرانی است. لازم است اشاره کنیم که این فرش عتیقه را به نام پازیریک می شناسند.
نگاهی به تاریخچه قالی بافی بعد از اسلام
اعراب بر خلاف هنر سفالگری که در آن شهره بودن در هیچ یک از ادوار تاریخی به هنر قالیبافی توجهی نداشتن و به همین سبب پس از تسلط آنها بر ایران قالیبافی دچار رکود گردید. اما این رکود تنها تا زمان خلفای تجمل پرست اموی و عباسی برای تزئین کاخهای با شکوه خود با فرش نفیس ایرانی به طول انجامید و هنر قالی بافی باری دیگر رونق گرفت.
در سال ۴۱۶ هجری شمسی ترکان سلجوقی بخشی از خاک ایران را به تصرف خود درآورده و در آذربایجان و نواحی مرکزی غربی ایران مستقر شدن. از این رو زبان و فرهنگ سلجوقی به این سرزمین وارد و در نتیجه هنر ایرانی متاثر از طرحهای سلجوقی گردید. باری دیگر در زمان تسلط تیمور لنگ بر این سرزمین فرهنگ ایرانی دستخوش تغییرات اساسی می شود و در مورد نقش قالی ، طرحهای هندسی جای خود را به طرحهایی با خطوط دوار و منحنی می دهند و موتیف هایی مانند پیچک و گلها ، حیوانات و پرندگان در طرح و نقش ایرانی جای می گیرند و هنر قالی بافی در اواخر این حکومت به اوج کمال خود می رسد.
دسته بندی انواع بافت فرش ایرانی
بعد از آشنایی شما با تاریخچه فرش بافی، بهتر است در مورد تقسیم بندی فرش های ایرانی نیز به چند نکته اشاره کنیم :
یکی از ویژگی های فرش ایرانی جنس آن است. انواع مختلفی از فرش های ایرانی با نخ های مختلف بافته می شوند نظیر :
نخ کرکی
كرك يكي از مواد تشكيل دهنده قالي هاي ظريف و نسبتاً گران قيمت است. كرك در اصطلاح به پشم هاي نرمي كه روي بدن گوسفند و بز و شتر روئيده و به هنگام شانه كردن بدن اين حيوانات بين دندانه هاي شانه گير مي كنند گفته مي شود.
با توجه به كثرت قاليچه هاي موجود در بازار كه به غلط به قاليچه هاي كركي معروف هستند به خوبي استنباط مي شود كه اين تعداد قاليچه قاعدتاً نمي توانند از پشم هايي كه بدين طريق مشكل بدست مي آيند بافته شده باشند، بلكه پشم هاي ظريف خارجي مانند «مرينوس» هستند كه پرز اين قبيل قاليچه ها را تشكيل مي دهد.
نخ پشمی
نخ پشمی از الیاف بدست آمده از پشم کوسفند تهیه میشود که در بافت فرش و تابلوفرش بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. نخ های پشمی، کیفیت گوناگونی دارد. عوامل گوناگون، از نژاد گوسفند گرفته تا زمان چیدن پشم و نحوه ریسیدن نخ در کیفیت پشم دخیل میباشند. هنگام خرید نخ های پشمی باید به کیفت آن بسیار توجه کرد.
نخ کرکی پشمی
نخ های ابریشمی
الياف ابريشم يا از پيله كرم ابريشم بدست مي آيند و يا بصورت مصنوعي توليد مي شوند كه البته نوع مصنوعي آن براي بافت فرش چندان مناسب نيست. الياف ابريشمي در نسبت مساوي به قطر به مراتب مستحكم تر از الياف پشمي مي باشند.
بافت فرش با مصالح ابريشمي كاري بسيار دقيق و پرزحمت است به اين سبب هميشه فرش هاي گرانبها و با رج شمار بالا را با آن مي بافند. گاهي از ابريشم براي برق و جلا دادن و برجسته نشان دادن طرح و نقش استفاده مي كنند مانند فرش هاي گل ابريشم نائين، كاشان، تبريز و بيرجند و يا اينكه به عنوان تار و پود آن را به كار مي برند.
هنرها یا صنایع دستی چیست؟
