هنرها یا صنایع دستی چیست؟

• قالی (فرش دستبافت) : نوعی گستردنیِ بافته شده از الیاف پنبه، پشم و در بعضی موارد ابریشم است که معمولاً برای پوشش زمین به کار می رود. به دست بافتهٔ پُرزدار و گره دار، قالی گفته می شود. از آنجا که قالی و فرش همیشه نقش های زیبا بر خود داشته اند، امروزه به جنبهٔ تزئینی آن نیز توجه می شود.
• گلیم: به نوعی زیرانداز دستباف که بافت آن بدون پُرز است گلیم گفته می شود ؛ این محصول معمولا با پشم طبیعی تولید می شود و گاهی اوقات در هم تنیده از مخلوط پشم و موی بز است. گلیم بافی هنری زنانه است و بیشتر در مناطق روستایی و عشایری ایران دیده می شود که مشتمل است بر:
• گلیم دورو (ساده، پود بافت و تخت بافت)
• گلیم یک رو (سوماک، پود پیچ و سوزنی)
• گلیم یک رو با ترکیبی از بافتهای قالی و گلیم همچون گلیم نقش برجسته ی ایلام.
• زیلو نوعی زیرانداز و کف پوش دست بافت است که با نخ پنبه بافته می شود که به علت خنکی پنبه، مناسب مناطق کویری است و شباهت زیادی به گلیم دارد
• گبه انواعی از زیرانداز میباشد و همچون فرش بافی ارزش هنری بسیاری نیز دارد بطوریکه امروزه در همه جای دنیا طرفداران بیشماری را به خود جلب کرده. برخی از محققان دلیل نامگذاری این قالیچه با عنوان گبه را ضخیم بودن و کاربرد آن در حفاظت نسبت به عوامل مختلفی چون سرما میدانند. میتوان گفت تاریخچه پیدایش و تولید گبه به زمان انسان های اولیه برمیگردد چراکه آنها در ابتدا از پوست حیوانات مختلف به عنوان زیرانداز خود استفاده می کردند و به مرور زمان و با کسب تجارب توانستند از پشم حیوانات اهلی نخستین زیراندازهای تار و پودی را تولید کنند که یکی از آنها گبه میباشد.

دست بافت های دستگاهی

• جاجیم و جاجیم مانندها (جاجیم، جاجیمچه، گلیمچه ی متکاذین، چنته، کیسه حمام، موج، ماشته و اهرامی)
• پلاس
• پارچه ها: که به دو دسته تقسیم میشود:
• پارچه های فاخر مانند: زری، مخمل، مخمل نقش برجسته، ترمه، دارایی، پارچه ی ابریشمی، بافت کلات نادری، پارچه ی ابریشمی بافت قاسم آباد رودسر (چادر شب) و شال
• سایر پارچه ها، مانند: عبا، بَرَک، کرباس، مِتقال، اُرمَک، شمد، شَعر، احرامی، چادرشب، روفرشی، پرده ای و ...

دوخت داخل پارچه:

• چشمه دوزی
• سکمه دوزی

الحاق مواد دیگر به پارچه:

• قیطان دوزی
• ده یک دوزی
• پیله دوزی
• آجیده دوزی
• منجوق دوزی
• پولک دوزی
• سکه دوزی
• زغره دوزی
• نقده دوزی
• تکه دوزی (چهل تکه دوزی)

هنرهای فلزی

• دواتگری
• حکاکی روی فلز
• قلمزنی
• مشبک کاری
• مليله کاری
• زرگری

کوفته گری

• طلاکوبی
• نقره کوبی
• مس کوبی

چلنگری (زمودگری)

• قفل سازی
• ریخته گری
• زیورسازی

آثار فلزی ترکیبی

• ضریح سازی
• اسلحه سازی
• علامت سازی

میناسازی

• مینای نقاشی
• مینای خانه بندی
• مینای مرصع

سفالگری

سفال بدون لعاب که مشتمل است بر:

• سفالگری با دست
• چرخ کاری
• نقش برجسته سفالی

سفال لعابدار که مشتمل است بر:

• سفال دوغابی
• لعاب سازی
• نقاشی روی لعاب
• نقاشی زیر لعاب

کاشی که خود انواع گوناگونی دارد، مانند:

• هفت رنگ
• معرق
• زرین فام
• مینایی
• معقلی
• سفال مینایی
• سفال زرین فام

خرمهره، که در حال حاضر، فقط در دو کارگاه و در شهر قم تولید میشود.

• بدل چینی

  

آبگینه

• شیشه گری، که شامل روش ها و انواع شیشه به شرح زیر است
• روش ها، که شیشه گری فوتی و شیشه گری فوتی قالبی را شامل میشود.
• انواع، که "بارفتن"، "دوپوست" و "سه پوست" را شامل می شود.
• تزیین شیشه که شامل تراش روی شیشه، نقاشی روی شیشه (شیشه مینایی)، آبگز کاری، مات کاری است.
• شیشه با تلفیق فلز

• 

​

هنرهای مرتبط با چوب

• خراطی
• کنده کاری
• ساز سازی
• آروسی سازی
• معرق چوب
• منبت کاری
• مشبک کاری
• خاتم سازی
• گره چینی
• سوخت روی چوب
• درود گری
• نازک کاری (ریزه کاری) چوب
• معرق – منبت

​

هنرهای مرتبط با سنگ

• سنگ تراشی
• خراطی سنگ
• معرق سنگ
• مشبک سنگ
• حکاکی سنگ
• مرصع
• فیروزه کوبی

نگارگری

نگارگری کتاب و نگارگری مرقعات

• تذهیب
• تشعیر
• گل و مرغ

طراحی سنتی، که شامل موارد زیر است:

• طراحی قالی و گلیم
• طراحی قلمی
• ترسیمات ناخنی
• گره کشی (طراحی گره)

ساخت ابزار و مواد

• بوم سازی
• ساخت قلم و قلممو
• ساخت رنگها
• چسبها و روغن ها
• مهره
• کاغذ پوستی
• تخته صیقلی

اصطلاحات و واژه ها

​

چاپ های سنتی

چاپ روی کاغذ (چاپ سنگی)

چاپ روی پارچه، که شامل چاپ های زیر است

• قلمکار
• کلاقه ای (باتیک )
• گره خورد (دارایی)

​

حصیربافی

بوریابافی

چیغ بافی

مرواربافی

نمد مالی

پوستین دوزی

آثار چرمی

• سراجی
• حکاکی رو چرم

​

رنگ سازی سنتی

• رنگ های حیوانی
• رنگ های گیاهی
• رنگ های معدنی
• رنگ های شیمیایی
• مرکب سازی (مرکب خوش نویسی و مرکب نگارگری)