استان کردستان در دامنه ها و دشت های پراکنده ی رشته کوه زاگرس میانی قرار گرفته است. این استان از شمال با استان های آذربایجان غربی و زنجان، از شرق با همدان و زنجان، از جنوب با استان کرمانشاه و از غرب با کشور عراق همسایه است. این استان آب وهوای بسیار مطبوعی دارد، به خصوص در فصل تابستان که میزبان گردشگران زیادی است.
هر شهر و دیاری شیرینی های سنتی مخصوص به خود را دارد. استان کردستان نیز از این قاعده مستثنی نیست. در کردستان می توانید شیرینی های مختلفی مانند شیرینی کنجدی، بادام سوخته و آدامس سقز تهیه کنید. البته مواد خوراکی دیگری غیر از شیرینی نیز در کردستان برای فروش عرضه می شوند که آن ها را نیز می توانید به عنوان سوغات تهیه کنید. نان کاک، نان برنجی، عسل طبیعی، روغن طبیعی، باسلوق، خشکبار و مویز نیز انتخاب های خوبی برای خرید به عنوان سوغات هستند. نوعی شيرينی به نام كماج و نوعی حلوا سوهانی نیز از شيرينی های محلی شهرستان بيجار هستند. در شهرستان سقز انواع تخمه ی بوداده ی به عنوان سوغات شهرستان عرضه می شود. در شهر بانه نوعی مويز سياه كه شربت آن بسيار مقوی است در آب ميوه فروشی ها عرضه می شود.
سوغات خوراکی سنندج بسیارند اما برخی از آن ها نه تنها در میان گردشگران ایرانی شناخته شده اند بلکه به عنوان سوغات توسط گردشگران خارجی نیز خریداری می شوند. یکی از مهم ترین مزایای خوردنی های سنندج، ماندگاری بالا و استفاده از مواد اولیه طبیعی و ارگانیک است. در ادامه برخی از سوغات خوراکی سنندج که محبوبیت فراوانی دارند به شما معرفی خواهند شد.
سقز، آدامس طبیعی
سقز شیره غلیظ درخت پسته وحشی است که در زبان محلی به آن “بنه” می گویند. این درخت ها اغلب در مناطق کوهستانی کردستان، کهکیلویه و بویراحمد، ایلام و کردستان وجود دارند و در فصل پاییز از شکاف ایجاد شده روی تنه درخت صمغی سبز رنگ، غلیظ و چسبناک خارج می شود. این شیره غلیظ پس از انجام فرآیند تصفیه به رنگ زرد روشن درآمده و ترکیبات غیرخوراکی و روغنی آن حذف می شود. از جمله مهم ترین خواص این سوغات سنندج می توان به کمک به رفع بوی بد دهان، هضم بهتر غذا، مقوی معده، ملین و اشتهاآور اشاره کرد. جویدن سقز برای طحال و کبد بسیار مفید بوده و به عملکرد سریع تر و بهتر این اعضا کمک می کند. از خواص آنتی بیوتیکی سقز می توان برای درمان زخم معده استفاده کرد. علاوه بر این، مخلوط سقز با پیه آب برای جلوگیری از شکنندگی ناخن ها کاربرد دارد. از مخلوط سقز با روغن زیتون نیز برای کاهش سوزش و خارش بدن استفاده می شود و مالیدن آن روی زخم به کاهش درد کمک می کند.
شیرینی کنجدی معروف کردستان
شیرینی کنجدی، معروف ترین شیرینی شهر سنندج است. تقریبا به هر شیرینی فروشی در سنندج که بروید، می توانید این شیرینی های خوشمزه را تهیه کنید. شیرینی کنجدی کردستان، در دو نوع شکری و گزانگبین تولید می شود. برای تهیه این شیرینی ها، ابتدا کنجد را بو می دهند و سپس شهد انگبین و یا شهد شکر را به آن اضافه می کنند و آن را برش می دهند. انگبین شهد حشره کوچکی است که روی ساقه یا برگ های درخت انگبین نشسته و مانند زنبور عسل، شهدی غلیظ و چسبناک تولید می کند. از جمله خواص درمانی شهد انگبین می توان به ویتامین D و کلسیم اشاره کرد. از طرفی گزانگبین در پیشگیری از ابتلا به بیماری هایی چون نرمی استخوان بسیار مفید بوده و مصرف مقدار کم آن مانند یک داروی طبیعی برای درمان یبوست عمل می کند. از دیگر خواص این شهد طبیعی می توان به پیشگیری از ابتلا به سرطان به دلیل وجود سطح بالایی از منیزم اشاره کرد.
بادام سوخته
بادام سوخته یکی از شیرینی هایی است که به عنوان سوغات کردستان شناخته می شود. طرز تهیه ی آن به این صورت است که بادام و شکر را مخلوط می کنند و در ظرفی می ریزند و چهار قاشق سوپ خوری آب در آن ریخته و ظرف را روی آتش می گذارند تا شکر طلایی شود، سپس بادام و شکر را روی غربال می ریزند تا سرد شود و سپس بادام را با دست از شکر جدا می کنند. مجددا شکر را در ظرفی ریخته و روی آتش می گذارند تا آب شده و به شکل کارامل درآید. بادام را در شکر کارامل شده ریخته و هم می زنند تا مخلوط شود سپس مخلوط بادام و کارامل را روی یک سینی مسی ریخته و با قاشق از هم جدا می کنند. در ضمن برای درست کردن این شیرینی می توان به جای شکر از عسل هم استفاده کرد.
کاک مخصوص
کاک نوعی شیرینی ساده اما فوق العاده خوشمزه سنندج است که از لایه های بسیار نازک خمیر تهیه می شود. برای تهیه کاک مخصوص از مواد اولیه ساده ای چون آرد گندم، پودر قند، تخم مرغ، روغن حیوانی یا روغن گیاهی، دارچین و پودر هل استفاده می شود. کاک یکی از انواع سوغات سنندج است که در عین سادگی مواد اولیه، بسیار لذیذ بوده و برای اعیاد و مراسم های مختلف استفاده می شود. این شیرینی به دلیل اینکه از لایه های بسیار نازک خمیر تشکیل شده، بسیار شکننده است و در اثر فشار دست خرد می شود.
نان برنجی از سوغات سنندج
نان برنجی از جمله سوغات سنندج است که محبوبیت خاصی بین تمامی ایرانیان و حتی گردشگران خارجی دارد. این شیرینی خوشمزه به دلیل استفاده از روغن کرمانشاهی، طعم و بویی بی نظیر دارد. پیشینه پخت نان برنجی در استان کرمانشاه به بیش از 150 سال پیش بازمی گردد. گفته ها حاکی از آن است که شهر کرمانشاه به دلیل قرارگیری در مسیر جاده ابریشم و کربلا، محل عبور زائران بسیاری بوده و مردم کرمانشاه به فکر پخت شیرینی ای افتادند که ماندگاری بالایی داشته باشد و بتوان از آن در سفر استفاده کرد، و این چنین بود که پخت نان برنجی آغاز شد. از جمله مواد اولیه مصرفی برای تهیه این سوغات کردستان می توان به آرد گندم، آرد برنج، پودر قند یا پودر شکر، گلاب، تخم مرغ، روغن جامد و روغن کرمانشاهی اشاره کرد.
برساق
برساق نوعی نان روغنی محلی کردستان است که به ویژه در شهر بیجار تهیه می شود. این نان محلی از ترکیب آرد، شکر، تخم مرغ، شیر و سایر مواد به دلخواه درست می شود. با این مواد خمیری تهیه کرده، درون آن را با گردو شکر و دارچین پر می کنند و سپس آن را در روغن سرخ می کنند. البته این نان با همین نام به شکل های گوناگون در مناطق مختلف ایران تهیه می شود.
عسل طبیعی از سوغات سنندج
عسل طبیعی کردستان یکی از بهترین انواع سوغات سنندج است که در کوهپایه های این شهر زیبا تولید می شود. همان طور که می دانید کردستان جزو مناطق کوهستانی کشور است و در فصل بهار مملو از گل های وحشی و متنوعی خواهد بود که منبع تغذیه زنبورهای عسل هستند. به دلیل این تنوع بالای گل های وحشی و همین طور خوراک کاملاً طبیعی زنبورهای عسل این منطقه، عسل طبیعی کردستان به عنوان یکی از بهترین انواع عسل ها در ایران شناخته می شود. تولید عسل طبیعی شاید سرمایه زیادی در ابتدای امر نخواهد، اما زحمت تولید آن بسیار بیشتر از عسلی است که در آن زنبورها با شکر تغذیه می شوند. از طرفی خواص عسل طبیعی قابل قیاس با عسل مصنوعی نیست و به عنوان یک محصول ارگانیک و طبیعی، خواص درمانی بسیاری دارد. از جمله انواع عسل طبیعی که در کردستان تولید می شود می توان به عسل وحشی تنه درخت یا عسل وحشی روی صخره ها، عسل کوهستانی شامل عسل گون و آویشن و عسل کوزه ای اشاره کرد.
در این مقاله در مورد سوغات خوراکی و صنایع دستی کردستان اطلاعاتی در اختیارتان قرار گرفت تا شاید راهنمایی باشد برای شما و دیگر گردشگرانی که به این منطقه زیبا سفر می کنند.