خطاهای شناختی نوعی لغزش فکری است که طی فرایند پردازش و تفسیر اطلاعات گریبان آدمی را می گیرد. این قسم از خطاها روی تصمیم گیری و قضاوت هایمان تأثیر می گذارند و می توانند نحوه ی نگرش و طرز تفکرمان درباره ی دنیای اطراف را دگرگون کنند. خطای شناختی ظاهرا باور یا تصمیمی منطقی است که مو لای درزش نمی رود، اما در باطن بویی از عقل و منطق نمی دهد و علتش هم به محدودیت های مغز انسان برمی گردد. نیازی به گفتن نیست که همین استدلال های معیوب می توانند به روابط عاطفی، اجتماعی و حتی روابط شغلی افراد آسیب بزنند. در ادامه قصد داریم به معرفی شایع ترین خطاهای شناختی که اولین ملاقات های عاطفی مان را دستخوش تغییر می کنند، بپردازیم و راه گریز از آنها را بیان کنیم. پس با ما همراه باشید
چطور بعد از شکست عشقی برای شروع رابطه جدید آماده شویم؟
۱. خطای تأییدی
خطای تأییدی یعنی عمدا به دنبال اطلاعاتی بگردیم که موافق دیدگاه خودمان باشند و برعکس اطلاعاتی که خلاف دیدگاه مان را ثابت می کنند، کلا نادیده بگیریم. درست مثل خبرنگاری که وقتی قرار است راجع به موضوع مهمی گزارشی بنویسد، عمدا با کارشناسانی مصاحبه می کند که می داند موافق دیدگاه شخص خودش حرف می زنند.
عواقب
خطای تأییدی می تواند باعث شود که پیش خودتان به غلط تصور کنید که مثلا طرف مقابل فلان فکر بد را درموردم می کند، درحالی که در واقعیت این طور نیست.
روش کنترل
از نتیجه گیری های عجولانه بپرهیزید و پیش از اینکه درمورد چیزی نتیجه بگیرید، شواهد کافی جمع کنید. اگر هم تردید دارید، همیشه مثبت اندیشی را انتخاب کنید و به مثبت ترین پیامد ممکن بیندیشید.
۲. خطای انتخاب مشاهده
اگر چیزی را یک بار ببینید و بعدش به هرجا که نگاه می کنید، مدام همان چیز جلوی چشم تان ظاهر شود، یعنی به خطای انتخاب مشاهده دچار شده اید. درواقع، مغزتان تصمیم گرفته است که فقط همان یک چیز را خوب ببیند و بقیه ی چیزها را به قیمت توجه خاص به همان یک چیز از دایره ی توجه اش بیرون بیندازد.
عواقب
اگر از آن دسته افرادی هستید که تابه حال رابطه عاطفی موفق نداشته اید یا راحت تر بگوییم، از هزاران هزار نفر هیچ کسی چشم تان را نمی گیرد، شاید دچار عوارض خطای انتخاب مشاهده شده اید.
روش کنترل
وقتی چیزی در کسی توجه تان را جلب می کند، حواس تان باشد که فورا نتیجه گیری و قضاوت نکنید و خصوصا هشیار باشید که مغزتان روی همان یک چیز قفل نکند، چراکه ممکن است دیگر نتوانید با افراد جدیدی که هرگز ندیده اید، ارتباط مؤثر برقرار کنید.
۳. خطای منفی نگری
بسیاری از ما معمولا اتفاقات بد گذشته را خیلی بهتر از اتفاقات خوبی که تجربه کرده ایم، به خاطر می آوریم. هرچیزی که دارای بار منفی است، از افکار و احساسات منفی و آزاردهنده گرفته تا روابط و اتفاقات ناخوشایند، روح وروان فرد مبتلا به سوگیری منفی نگری را خیلی بیشتر از عوامل مثبت یا خنثی تحت تأثیر قرار می دهد. به عبارتی، چنین فردی از یک اتفاق احساسی منفی در مقایسه با یک اتفاق همان قدر احساسی اما مثبت بیشتر تأثیر می پذیرد.
عواقب
کسی که چندین بار اقدام به شروع رابطه کرده و بیشتر دفعات تجربه ی ناموفقی داشته است، اگر فقط و فقط روابط ناموفقش را به خاطر بیاورد، آن وقت ممکن است فرصت های مناسب را از دست بدهد و شانس شروع رابطه ای را که می توانسته رابطه ی موفقی باشد، از خودش بگیرد. درعوض، به جای اینکه فقط روابط ناموفق تان را جلوی چشم بیاورید، بهتر است به دفعاتی فکر کنید که تا حدودی موفق پیش رفتید.
روش کنترل
هروقت که به یاد اتفاق بدی درمورد روابط گذشته تان می افتید، فورا ذهن تان را به یک اتفاق خوب معطوف کنید. این کار باعث تحولات شیمیایی خاصی در مغز می شود که موجب بی اثر شدن خاطرات بد می شود و همچنین باعث می شود که با چهارچوب ذهنی مثبتی پیش به سوی هدف تان حرکت کنید.
۴. خطای فرافکنی
در خطای فرافکنی فرد تصور کند که واقعیت ذهنی خودش منطبق بر دیگران است. یا به عبارتی، یعنی با خودتان فکر کنید که دیگران هم طرز احساسات و واکنش هایشان به وقایع پیرامونی قاعدتا مثل خود شماست. علتش هم این است که گاهی ما آدم ها نمی توانیم تفاوت ها را درک کنیم.
عواقب
اگر تصورتان این باشد که لزوما همه ی مردها و زن ها شبیه هم فکر می کنند، آن وقت است که در تعاملات تان با جنس مخالف به مشکل برخواهید خورد.
روش کنترل
لحظه ای با خودتان فکر کنید که فرایند تفکر در طرف مقابل چه مسیری را طی می کند. اما توصیه ی بهتر اینکه خودتان را به مراقبه روزانه عادت بدهید تا ببینید که چقدر از فرافکنی هایتان نسبت به دیگران کاسته خواهد شد.
۵. خطای خوش بینی
در خطای منفی نگری گفتیم که فرد به طرز عجیبی فقط اتفاقاتی را که بر وفق مرادش پیش نرفته اند به خاطر می آورد، اما فردی که به خطای خوش بینی دچار است، نگاهش نسبت به برنامه های آینده بیش ازحد خوش بینانه می شود.
عواقب
ممکن است وقتی که هیچ علت موجهی وجود ندارد، با خوش بینی توجیه ناپذیر وارد رابطه ای شوید که عاقبت خوشی ندارد. با خوش بینی بی مورد ممکن است شواهدی را که بر غلط بودن انتخاب تان دلالت دارند، به سادگی نادیده بگیرید و وقت تان را در رابطه ای که از همان اولش مشخص بود به جایی نمی رسد، تلف کنید.
روش کنترل
تا می توانید با خودتان روراست باشید و در اولین فرصت از خودتان بپرسید که از این همه انرژی و وقتی که در یک رابطه صرف کرده اید، چقدرش نتیجه داده است. این پرسش نه تنها درمورد روابط عاطفی بلکه در بسیاری موقعیت های دیگر نیز کاربرد دارد. خطاهایی که تابه اینجا مرور کردیم، باعث می شوند که در روابط مان با پیچیدگی ها و دشواری هایی مواجه شویم که بیشترشان از خطاهای شناختی آب می خورند، حال آنکه اگر در کنترل خطاها و سوگیری های شناختی موفق عمل کنیم، می توانیم روابط مؤثرتر و شفاف تری داشته باشیم.
