ساعدنیوز
ساعدنیوز

کلاهی که برسر مردم تهران رفت | مردم از چه زمانی لباس متحدالشکل می‌پوشیدند؟

  سه شنبه، 26 اردیبهشت 1402 ID  کد خبر 340554
کلاهی که برسر مردم تهران رفت | مردم از چه زمانی لباس متحدالشکل می‌پوشیدند؟
ساعد نیوز: لباس معمولی و محلی تهرانی‌ها را آقا محمدخان قاجار برتن مردم کرد. در واقع آقامحمدخان تلاش کرد که لباس مردان تهرانی را متحدالشکل و یکدست کند و 3 بخش مهم برای لباس‌هایشان قائل شد. به همین خاطر به اجبار گفت وقتی مردان می‌خواهند از خانه خارج شوند باید این 3بخش پوشیدن را رعایت کنند.

به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعد نیوز به نقل از همشهری، پوشش و لباس محلی زنان در تهران از دوره زندیه، تغییری نکرده و فقط بخش‌های دیگری به آن اضافه شده، اما برخلاف آن پوشش مردان تغییرات عمده‌ای کرده است. تا قبل از دوره قاجار چون بیش از نیمی از جمعیت ساکن تهران در واقع تهرانی نبودند و از سایر شهرها و روستاها به تهران مهاجرت کرده بودند، به همین خاطر با لباس‌های محلی خودشان در شهر رفت و آمد داشتند.

«مریم معانی» باستان شناس، پژوهشگر و استاد دانشگاه می‌گوید: «البته برای این کار دلیل هم داشتند و می‌گفتند پوشش یکسان از اختلافات‌های قومی و طبقاتی و ... به ویژه در مدارس جلوگیری می‌کند. آقامحمدخان قاجار معتقد بود این متحدالشکل شدن لباس یک اتحاد ملی به وجود می‌آورد. او در آن دوره اعلام کرده بود مردان باید شال، کلاه و جبّه (تن‌پوش بلند و گشادی که مردان می‌پوشیدند) بپوشند، اما با توجه به طبقه اجتماعی‌ شان، جنس جبّه هم تفاوت داشت. اگر شخص از طبقات اعیان و اشراف و ممتاز بود، از پارچه‌های ماهوت استفاده می‌کرد و اگر قدرت خرید ماهوت را نداشته از پارچه‌های دستبافت ایرانی جبّه را می‌دوخت. همه مردان بعد از اینکه جبّه را می‌پوشیدند روی لباس‌های زیری‌شان، یک شالی به کمرشان باید می‌بستند، که در واقع این شال دور جبّه، برایشان حکم جیب را داشت.»

عکس تاریخی

هر طبقه یک نوع کلاه و کفش

کفش و کلاه، بخش‌های اجباری دیگری از پوشش لباس مردان بود. معانی درباره نوع کفش و کلاه در آن دوره می‌گوید: «اهالی تهران با توجه به توان مالی‌شان گیوه، چارق یا نعلین به پا می‌کردند. البته کلاه بخش مهمی از لباس مردان در آن دوران به شمار می‌رفت. یعنی هیچ مردی بدون کلاه و سرپوش در کوچه و خیابان ظاهر نمی‌شد. نوع سرپوش و کلاه هم نشان‌دهنده شأن و طبقه اجتماعی آن شخص بود. معروف‌ترین کلاه‌هایی که مردان در آن دوره سر می‌گذاشتند کلاه‌های نمدی، پوستی و مقوایی بود که بعد از هماهنگ کردن لباس در سال 1299 در دوره پهلوی اول، کلاه پهلوی و کلاه اجباری، جای همه آنها را گرفت. محمد شاه اولین بار دستور داد که کلاه کوتاه شود. کلاه دوره قاجار عبارت بوده از یک مخروط مجوف به ارتفاع سی و پنج سانتی متر که انتهای بالای آن به داخل تا شده بود.»

تصویر یک زن

اشراف با کلاهی از جنس پوست بره

«یاکوب ادوارد پولاک» پزشک اتریشی و بنیانگذار طب نوین ایران در کتاب سفرنامه خود نوشته است: «کلاه اعیان و متمولان از بهترین پوست بخار است آن هم از قسمت‌های دست چین و منتخب پشت بره. برای مردم با درآمد بالاتر، این کلاه را از پوست زیبای بره‌های محلی و بخصوص بره‌های شیراز و قم تهیه می‌کنند به قیمت 2 تا 5 تومان. ایرانی‌ها همچنین، زیر کلاه «عرقچینی» به سر می گذاردند که زنان و بخصوص زنان اصفهان به نقوش مختلف و با هنرمندی تمام آن را می دوزند.»

عکس تاریخی

قسم به کلاه مردان

«جعفر شهری» نویسنده کتاب ایران قدیم و تهران شرح جالبی درباره «کلاه نمدی ها» و کلاً فرهنگ کلاه بین ایرانیان دارد: «صحبت درباره کلاه مردم ایران بود، در آن زمان اگر کسی استطاعت خریدن کلاه را نداشت، سرخود را با دستمال و شال و مانند آنها می‌پوشانید، خلاصه به سر نگذاشتن کلاه یک نوع توهین و بی‌حرمتی بود. چنانچه یکی از سوگندهای متداول به کلاه بود که می‌گفتند به کلاه مردانه قسم و از دشنام‌های هم این بود که اگر چنان و چنین نکنم کلاه را می‌دارم و لچک زنها را به سر می‌گذارم. قبل از هرکلاه و زیادتر از همه کلاه نمد بود در شکل و جنس و انواع مختلف مانند (کلاه نمدی) کلاهی مانند عرقچین با لبه‌ای کوتاه که می‌توانسته تا شده دو نیمه‌اش داخل هم فرو برود، در قیمتی ارزانتر از دیگر کلاه‌ها، دیگر کلاه با لبه‌ای بلندتر از لعایب عینی آهار خورده بشکل نصف هندوانه گرد ساخته می‌شد. کلاه (فراشی) درازتر از کلاه قبلی و شکلی استوانه‌ای، کلاه (تخم مرغی)، شبیه تخم مرغی که سرش بریده شده باشد.

عکس تاریخی

کلاه تخم مرغی نزدیک به نیمچه بختیاری و بعد از اینها کلاه (فینه) از رنگ‌های قرمز و سیاه به منگوله‌ای که از وسط طاقش آویزان می‌شد و دور آن‌را شال سبز یا سیاه یا (شیر شکری) می‌بستند که سبز و سیاهشان مخصوص مداح و نوحه خوان‌ها و شیر شکری‌اش را تجار و حج گذارده‌ها می‌بستند. قیمت این کلاه‌ها از پنج شش شاهی تا دو قران بود که اعلای آنها را از کُرک خالص می‌ساختند و شهری پسند گفته می‌شد و داش مشدی‌ها و (لوطی باشی‌ها) مشتری آن بودند.»


دیدگاه ها


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
(ویدئو) مازیار لرستانی: کارِ من شرعی و قانونی و عُرفیه، من کشورمو ترک نمی‌کنم، کار من فرهنگ‌سازیه/ با مازیار خانوم گفتن لج من درنمیاد! (164 نظر) شادی مختاری: بارها مخالف کمک به سوریه بودم، مگه ما خودمون کم مشکل و دردسر داریم؟! (111 نظر) صحبت های عادل فردوسی پور در مورد قطعی برق:درسته که مردم باید رعایت کنند و کمتر مصرف کنند ولی به خدا هیچ جای دنیا سال 2025 مردم اینجوری زجر نمیکشند از این اتفاقات و... (54 نظر) دست رد علی دایی به سینه سیاستمداران؛ از عکس نگرفتن با استاندار و نرفتن به ضیافت شام تا سفر با هزینه شخصی و نرفتن به هتل تدارک دیده شده (50 نظر) نعیمه نظام دوست: پول اجاره خانه ام را نداشتم که پرداخت کنم و مجبور شدم از این طرف و آن طرف برای پرداخت اجاره خانه ام قرض بگیرم! (42 نظر) نعیمه نظام دوست تاریخ عقد و عروسی اش را مشخص کرد/ گلوریا هاردی: من خیلی دوست داشتم نعیمه یکشنبه عروسی بگیره (39 نظر) (ویدئو) نعیمه نظام‌دوست: آقای علیخانی میای پایین یا من میاما/ احسان علیخانی: تو صورت خانوم سعادت نگاه کن یکم خجالت بکش😁/ خنده‌های از ته دل نعیمه رو از دست ندید (38 نظر) الهام چرخنده:وقتی حضرت آقا می فرمایند اغلب هنرمندان ما خوبند حجت تمام است/ من که آبرو ندارم خودم را سنجاق کرده ام به اهل بیت (36 نظر) سکانس خنده دار نعیمه نظام دوست: یه مشت تُرشیده دور هم جمع شدیم+ویدیو/برنامه رفت رو هوا از خنده... (30 نظر) دبیر ستاد امر به معروف: خرج میلیاردی از بیت‌المال برای تیم‌های فوتبال، منکر است (28 نظر) نماینده مجلس: یک دانشجوی پسر به من گفت شما وضعیت اقتصادی من را کمی خوب کن من چادر سر می‌کنم (28 نظر) رضا رویگری:هی نگویید که رویگری مُرد! یک دیگ حلوا درست کردم من حلوا خور هستم و حلوا بده نیستم/بچه‌ها به من می‌گویند رضا وایرال (28 نظر) (ویدئو) بازگشت باشکوه و پرسروصدای مهران مدیری به تلوزیون/ هم‌خوانی گوش‌نواز وشنیدنی آهنگ یلدایی با علی زندوکیلی به سبک سنتی (26 نظر) شهربانو منصوریان: یکی از شب های یلدا پدرم پرتقال خریده بود اما به همه نرسید ما هم یک پَر از پرتقال مان را به آن‌ها دادیم تا همه خورده باشند! (25 نظر) خلاقیت مشاغل: ترفند خنده‌دار و هوشمندانه اوستای سیمانکار برای گرم نگهداشتن بدنش هنگام کار کردن در هوای سرد با حلبی روغن+ ویدیو/ همه با هم هنر نزد ایرانیان است و بس😂 (23 نظر)
منتخب روز   
مهران مدیری: امسال میخوام روز مادر شوهرمو کادو کنم به مادرش پس بدم، خدا کنه خوشش بیاد+ویدئو😂🤣😐 رونمایی از سبک و سلیقه جذاب سپیده بزمی پور همسر شاهرخ استخری برای چیدمان میز یلدایی با یک روز تاخیر/ گل کاشته واقعا+عکس 1 دی به روایت تاریخ/ وقایع و اتفاقات تاریخی ، از تولد رامبد جوان تا نجات نویسنده معروف از اعدام اشعار فارسی استاد شهریار؛ قسمت 5- ای وای مادرم/ پراحساس ترین شعر فارسی که درباره مادر سروده شده+ ماجرای سروده شدن این شعر زیبا و ترانه‌ی آذری منیم آنام وقتی سیدمحمد خاتمی غزل‌خوان شب یلدا می‌شود؛ شعری برای امید در بلندترین شب سال+ویدیو قاب ایران قدیم/ عکس‌ زیبایی از پارسا پیروزفر و نیکی کریمی با استایل دهه 60 در پارک، حال و هوای بازار طهران قدیم در روز مادر، سه چرخه سواری خنده دار مظفرالدین شاه قاجار خبر خوش: بارش برف در اکثر نقاط ایران امروز شنبه 1 دی 1403 +نقشه هواشناسی شاخص آلودگی هوای تهران امروز شنبه 1 دی+ وضعیت آب و هوای امروز پایتخت برنامه قطعی برق امروز شنبه 1 دی در تمامی استان ها منتشر شد + جدول زمانبندی و لینک (ویدئو) مهران مدیری: شب یلدا برای پدری که دست خالی میره خونه، بلندترین شب ساله، برای مادری که شبکه‌های تلوزیون رو عوض میکنه تا بچه‌هاش اون چیزایی رو که ندارن، نببینن، بلندترین شب ساله جزئیات تغییر ساعت کاری ادارات و سازمانهای دولتی و غیردولتی آلبوم امروز/ به بهانه روز مادر نگاهی می‌اندازیم به تصاویر بازیگران «زیرخاکی» در کنار مادرانشان؛ ژاله صامتی، پژمان جمشیدی و رایان سرلک