کنوانسیون وین درباره حفاظت از سفارتخانه‌ها چه می‌گوید؟

مرور اتفاقات اخیر نشان می دهد کشور های پذیرنده سفارت ایران به قوانین مندرج در کنوانسیون وین در حفاظت از امنیت اماکن پایبند نیستند، اما از آنجا که دولتی مانند انگلیس که خط مشی رسانه ها را در اختیار دارد و رسانه های معاند ایران را در دل خود جای داده، نمی گذارد به نقض قوانین آداب دیپلماتیک و کنسولی پرداخته شود.

مصونیت ها و مزایای دیپماتیک یکی از مباحث حقوق بین الملل عمومی است که به حقوق دیپلماتیک اختصاص دارد.

مصونیت های دیپلماتیک مشتمل بر مصونیت از تعرض، مصونیت قضایی و حدود مصونیت قضایی است.

مصونیت از تعرض شامل مصونیت محل کار ماموریت دیپلماتیک، مصونیت شخصی مامور دیپلماتیک و مصونیت قضایی است.

به مصونیت محل کار ماموریت دیپلماتیک می توان دو جنبه داد. یک جنبه که دولت پذیرنده را متعهد می کند ماموران خود را ممنوع از هر گونه تجاوز به محل سفارت و منزل سفیر کند و یک جنبه دیگر که دولت پذیرنده را مجبور می کند محل کار، سکونت و شخص دیپلمات را هم از نظر حقوقی و هم از نظر مادی از تجاوز افراد عادی حفظ کند.

محل کار و محل سکونت دیپلمات مصونیت دارد بدین معنی که ماموران محلی به هیچ عنوان نمی توانند داخل آن شوند، حتی برای انجام وظیفه قانونی مگر با اجازه صریح رئیس ماموریت در محل سفارت و خود دیپلمات در محل سکونت. این مصونیت احتیاج به توجیه خاص ندارد، زیرا بدون آن نمی توان تصور کرد که دیپلمات در دفتری که محل کار و حفظ اسناد سیاسی سفارت است چگونه می تواند وظایف مهمی را که به عهده دارد انجام دهد.

در بعضی تظاهرات سیاسی یا اغتشاشات داخلی بعضی سفارتخانه ها هدف حمله و تعرض عده ای قرار می گیرند. کشوری که پذیرای سفارت کشور دیگری است وظیفه خاصی در حفظ مصونیت سفارت دارد. تعهدات سنتی و قراردادی در روابط دیپلماتیک، وظیفه و تکلیف دولت ها در حفاظت اموال دولت های دیگر روشن و مشخص است. این تکلیف منحصر به زمان وجود روابط نیست بلکه پس از قطع روابط دیپلماتیک و حتی در صورت وقوع جنگ، دولت ها مسئول حفظ اموال دولتی هستند که با آن در جنگ هستند و بی سرپرست مانده اند.

طبق اصل مصونیت شخصی مامور دیپلماتیک، مامور دیپلماتیک شخصا مصون از تعرض (بازداشت) است و طبق ماده ۲۹ عهدنامه وین دولت پذیرنده مکلف به رعایت احترام و اتخاذ تدابیر لازم برایجلوگیری از تجاوز به او و به آزادی و به حیثیت اوست.

این قوانین برای تمام کشور ها لازم الاجرا است و رعایت نشدن آن ها نشان از نقض واضح قوانین دارد. هیچ کشوری نمی تواند ادعا کند که به اصول روابط بین الملل احترام می گذارد، اما در بحث حقوق دیپلماتیک و کنسولی به صورت گزینشی عمل کند و امنیت سفارتخانه کشور هایی که با آن ها روابط خوبی ندارد را به درستی تامین نکند.

طبق پروتکل اختیاری مربوط به حل اجباری اختلافات کنوانسیون وین درباره روابط دیپلماتیک، دولت ها می توانند برای حل کلیه اختلافات ناشی از تفسیر یا اجرای کنوانسیون وین به دیوان بین المللی دادگستری مراجعه کنند و به وسیله دادخواست اختلافات را در دیوان مطرح کنند مگر اینکه راه حل دیگری مورد توافق مشترک قرار گرفته باشد.