به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از همشهری آنلاین، هتل ارم تهران را بسته اند. نه کسی بدون اجازه قبلی می تواند از آن خارج شود؛ نه وارد. رفت وآمدها به شدت کنترل می شود و هرکس که وارد می شود، با هر قدمی که برمی دارد، ممکن است مورد سؤال قرار بگیرد که اینجا چه می کنی؟ این همه مراقبت و سؤال اما بی دلیل نیست. قرار است یکی از بزرگ ترین اتفاقات چند دهه گذشته عرصه پزشکی کشور در این هتل رقم بخورد؛ اتفاقی که درصورت مثبت بودن نتیجه می تواند آبی باشد بر آتش سرکش کرونا در ایران و پایانی بر این بیماری همه گیر و مرگبار. تست واکسن ایرانی که حالا اسمش را «کووایران» گذاشته اند، در میانه یک روز سرد زمستانی به بار نشست. نهمین روز از دهمین ماه آخرین سال قرن و در هتلی ایستاده بر یکی از تپه ماهورهای عباس آباد تهران.
اتاق های هتل خالی از مسافر است. نه از پرسنل هتل خبری است و نه از رفت وآمد مسافری. نگهبانان ورودی هتل، هر چند دقیقه یک بار خودروهایی را که برای اقامت، مسافر آورده اند، با عذرخواهی به هتل دیگری معرفی می کنند. برخی مسافران دلیل تعطیلی هتل را نمی دانند، با توضیحی که مأموران می دهند خیلی سریع قانع می شوند. تنها خودروهایی می توانند وارد شوند که از قبل نام راننده و مسافرش در لیست آمده باشد؛ افرادی که یا عضو کادر درمان پروژه تست واکسن ایرانی اند یا از اعضای تیم تحقیق و پشتیبانی طرح.
کمی بالاتر از ورودی هتل، در حیاط منتهی به لابی تونل آبی خودنمایی می کند و راه را نشان آنهایی می دهد که بلد مسیر نیستند. تونل آبی به محل تست واکسن می رسد. طبقه دوم لابی هتل سالخورده با دیوارهای قهوه ای چشمنواز و نونوار شده، قرارگاه اصلی انجام تست همین جاست. محل استراحت میهمانان هتل، شباهتی به لابی های مرسوم هتل هایی که دیده ایم، ندارد و بیشتر به درمانگاهی شبیه شده که با پرده های ضخیم سفید از هم جدا شده اند. اتاق مصاحبه، اتاق معاینه و تزریق واکسن روی تابلوهایی اسم هر اتاق را مشخص کرده است.
اتاق مصاحبه مشتری ندارد و کسی در آن نیست. اتاق معاینه اما یک میهمان دارد؛ مردی میانسال با موهای مرتب شده و قد نسبتا بلند که روی تخت خوابیده است. چند پزشک مانند پروانه دورش می چرخند و هر از گاهی با او که عجیب آرام به نظر می رسد، حرف می زنند. از حال و احوالش می پرسند و نوارهای تست قلب و چند چیز دیگر را بررسی می کنند.
دوربین ها روشن می شود و لنزها روی صورت مرد زوم می کنند. او می خواهد آنها که دوربین به دست دارند، از خیر گرفتن تصویر او بگذرند. با اصرار پزشکان و کادردرمان دوربین ها خاموش و مرد قدبلند با موهایی که می شود رد سیاهی را از لابه لای آن پیدا کرد، به آرامش بیشتری می رسد. او قرار است دومین نفری باشد که واکسن ایرانی کرونا به بدنش تزریق می شود.
واکسن ها در محفظه سرد
لابی شبیه شده به درمانگاه، هر لحظه شلوغ تر از قبل می شود و هر چه عقربه های ساعت به ۱۱ نزدیک تر می شود، بر تعداد آنهایی که برای انجام نظارت و مشاهده تزریق واکسن می آیند، افزوده می شود. حالا می توان چهره های آشنا را دید؛ پیام طبرسی از بیمارستان مسیح دانشوری، مینو محرز، مجری تحقیقات علمی ساخت واکسن کرونا و برخی دیگر از چهره های نام آشنای حوزه پزشکی و تحقیقات علمی را.
با این حال، کمتر عکاس و تصویربرداری را می توان پیدا کرد که دنبال شکار تصویر چنین تجمعی از نخبگان باشد و آنچه نظرها را بیش از هر چیزی به خود جلب کرده، یخچالی است سفید که گوشه ای از اتاق تزریق واکسن ایستاده است. البته که یخچال به تنهایی موضوعیتی ندارد، محتوای داخلش ۱۵دوز واکسن کرونای ایرانی است؛ واکسن هایی با سرهای آبی و بدنه ای شیشه ای در انتظار تزریق به داوطلبان شجاع. برخی به شوخی می گویند یکی از این واکسن ها را هم به ما بزنید و پزشک خوش قریحه ای که او هم بی میل به حرف زدن با عکاسان و فیلمبردارها نیست، می گوید: ان شاء الله. نوبت بعد دیگه نوبت شماست!
اولین تزریق؛ نخستین امید
کم کم مسئولان هم از راه می رسند. سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری، سعید نمکی، وزیر بهداشت و محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام(ره). مسئولان تیم تحقیقاتی تولید واکسن برای استقبال آمده اند و وزیر بهداشت با دیدن محرز یاد گذشته می کند و خاطره ای از ۳دهه قبل می گوید: خیلی سال پیش وقتی مسئول بهداشت کشور بودم، کسی جرأت نمی کرد درباره ایدز حرف بزند. محرز کسی بود که جرأت کرد و در این باره میزگردهای تخصصی برگزار و کمک حال ما برای بیان مشکل این بیماری شد. حالا هم درباره واکسن کرونا دارد به ما و کشور کمک می کند.
چند لحظه بعد همه مسئولان روبه روی صندلی که قرار است به نخستین داوطلب تست واکسن ایرانی، واکسن تزریق شود، می نشینند. دختری که سی و چند ساله به نظر می رسد، نخستین داوطلب تست «کووایران» است. انتظار این همه دوربین و لنزی که او را هدف گرفته اند، نداشته است. باید آستین های دختر بالا داده شود تا بتوانند به او واکسن تزریق کنند.
دختر می گوید نمی تواند آستین های خود را جلوی دوربین ها بالا ببرد. یک نفر می گوید: دوربین ها را خاموش کنید تا بتوانیم واکسن بزنیم. فیلمبردارها که دنبال شکار این لحظه اند، مخالفند و با پادرمیانی راهی پیدا می شود که بتوان واکسن را به دختر جوان تزریق کرد. بخشی از آستین لباس دختر را به اندازه ای که لازم است، پایین می دهند تا کار تزریق از سوی پرستار انجام شود.
پرستار، محتوایی را که باید به بدن دختر تزریق شود، به دوربین ها نشان می دهد و سوزن را داخل ظرف کوچک شیشه ای می فرستد و محتوای داخل آن را به داخل سرنگ می مکد. چند لحظه ای بیشتر طول نمی کشد و دختر جوان عنوان نخستین گیرنده واکسن کرونای ایران را برای همیشه به نام خود ثبت می کند و صدای صلوات در لابی درمانگاه شده هتل ارم تهران می پیچد.
رئیس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) لحظه ای بعد، سمت دختر می رود و او را غرق در بوسه می کند. برای لحظه ای فضا سنگین می شود. وزیر بهداشت رو به دوربین خبرنگاران می گوید: گیرنده نخستین واکسن کرونا، دختر رئیس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) طیبه مخبر است. همه را متعجب می کند و دوربین ها از طیبه می خواهد درباره حس و حالش برای مردم بگوید.
او چند جمله بیشتر برای گفتن ندارد: امیدوارم این روند علمی به نتیجه برسد و من هم مثل همه مردم ایران امیدوارم. خوشحالم ولی نه از اینکه نفر اول آزمایش واکسن ایرانی کرونا هستم، بلکه از اینکه این فرایند علمی اینقدر در کشورمان خوب پیش رفت و به سلامتی همه مردم کشورمان منجر می شود.
آمارها می گوید برای ایجاد ایمنی جمعی در کشور نیازمند استفاده از دست کم ۴۵میلیون دوز واکسن از نوع واکسن های یک مرحله ای هستیم. با توجه به اینکه بسیاری از واکسن های موجود در بازار برای مقابله با کرونا دومرحله ای بوده و واکسن ایرانی هم در کارآزمایی های بالینی دومرحله ای است، باید ۹۰میلیون دوز واکسن برای ایجاد ایمنی جمعی در کشور ساخته شود. ساخت این مقدار انبوه واکسن کار ساده ای نیست و مسئولان هم این را می دانند.
با این حال، مسئولان ستاد اجرایی فرمان امام(ره) می گویند با توجه به وجود زیرساخت های قبلی برای ساخت واکسن کرونا، می توانیم بعد از تأیید نهایی واکسن ایرانی کرونا، در مدت کوتاهی نیازهای کشور را تأمین کنیم. محمد مخبر که دخترش نخستین گیرنده واکسن ایرانی است و از بابت کارآزمایی واکسن ساخته شده اطمینان کامل دارد، می گوید این ستاد می تواند در حجم انبوه واکسن ایرانی را تولید کند: هم اکنون توانایی داریم که از ۲ تا ۳هفته آینده ماهانه ۵/۱ میلیون دوز واکسن کرونا تولید کنیم. بخشی از تجهیزات مورد نیاز برای ساخت واکسن در داخل وجود دارد و این شرایط به ما اجازه می دهد تا بتوانیم بیش از ۱۲ میلیون دوز واکسن در ماه تولید کنیم. اگر به این نقطه برسیم، دیگر چیزی به اسم مشکل واکسن نداریم.
مخبر می گوید: در روزهای شروع شیوع ویروس کرونا شاهد مشکلات زیادی در راه تامین نیازهای حداقلی برای مردم بودیم اما اکنون چنین مشکلاتی را نداریم: روزهای اول شیوع این بیماری مشکلات زیادی داشتیم. حتی تأمین وسایل ضدعفونی یا ونتیلاتور در کشور مشکل بود، اما امروز نه تنها این مشکلات را نداریم، بلکه در این مدت توانستیم هر دارویی که کمترین احتمال را در بهبود بیماری کووید-۱۹ داشت، تولید کنیم.
مخبر خبرهای خوبی درباره نزدیک شدن تیم های علمی دیگر کشور در حوزه تولید واکسن کرونا می دهد و می گوید: علاوه بر واکسنی که امروز وارد فاز مطالعه بالینی انسانی شد، ۶ مسیر دیگر را برای تولید واکسن دنبال می کنیم. از ۶مسیری که دنبال می کنیم، به جز واکسنی که امروز تزریق انسانی اش آغاز شد، ۳مسیر دیگرمان هم در همین مراحل است.
مسئولان ستاد اجرایی، داوطلبان بعدی تست واکسن
تست واکسن نخستین داوطلب به پایان رسید. با پایان به ظاهر رسمی برنامه، هتل خلوت تر شد. در نخستین روز همه داوطلبان که ۳ نفر بودند برای اعتمادسازی در جامعه از میان داوطلبان ستاد اجرایی فرمان امام انتخاب شدند. یکی دو خبرنگار دنبال پیداکردن ۲داوطلب دیگر تست برای گفت وگو هستند. یکی از داوطلبان همان مرد قدبلندی است که همان اول ماجرا پزشکان در حال معاینه اش بودند. یک ساعت از تزریق داوطلب اول نگذشته که پیدایش می شود. حالا دیگر به اندازه قبل دوربین ها او را اذیت نمی کنند. او پزشک و معاون اجتماعی ستاد اجرایی فرمان امام(ره) است؛ مردی خوش برخورد که ماسک نیمی از صورتش را پوشانده و دوست دارد زود کارش تمام شود تا به کارهای دیگرش برسد. دوباره محلول واکسن ایرانی جلوی یکی دو دوربین باقیمانده گرفته می شود و محتوایش وارد سرنگ می شود و تمام. واکسن به نفر دوم زده شده است.
پزشکان اصرار دارند از راه دور با علی عسگری حرف بزنیم. چراکه او حالا دیگر ناقل کروناست و باید از او فاصله گرفت. چند خبرنگاری که او را دوره کرده اند به حرف پزشکان گوش نمی کنند و به او بیش از اندازه نزدیک می شوند تا سؤالات خود را بپرسند. عسگری امیدها و آرزوهایی دارد و در پاسخ به این سؤال همشهری که چطور خود را راضی کرد که در عین احتمال خطر، داوطلب تزریق واکسن شود، می گوید: اطمینان دارم که اتفاقی نمی افتد. ما در ساخت واکسن سابقه طولانی داریم. تکنولوژی ساخت واکسن ایران، تکنولوژی امنی است و جای نگرانی ندارم. امیدواریم این مراحل طی شود تا مردم به زندگی عادی خودشان برگردند. برگشت مردم به زندگی عادی، آرزوی همه ماست.
یک ساعت بعد از عسگری، حمیدرضا خلیلی، مدیرعامل یکی از شرکت های وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام (ره) به عنوان سومین داوطلب واکسن ایرانی کرونا، یک دوز از واکسن کووایران را دریافت کرد تا پرونده نخستین مرحله از تست انسانی واکسن ایرانی کرونا بسته شود.
قبل و بعد از تزریق واکسن چه اتفاقی برای داوطلبان می افتد؟
داوطلبان تزریق واکسن میهمان هتل ارم هستند؛ برای چندین روز آینده و تحت مراقبت های ویژه. چاکری، مترون کلینیکی که ستاد اجرایی فرمان امام راه اندازی کرده است، در پاسخ به این سؤال همشهری که داوطلبان چه مراحلی را از سر گذرانده اند تا به مرحله تزریق واکسن برسند، می گوید: همه داوطلبان تزریق واکسن در ابتدا از سوی یک روانپزشک مورد ارزیابی روانی قرار گرفته اند. بعد از این مرحله، شرح حال داوطلب از نظر روانی، کلینیکی و پاراکلینیکی تهیه و با انجام آزمایش های مختلف و متعدد، این وضعیت به شکل دقیقی ترسیم شده است.
او ادامه می دهد: همه داوطلبان از نظر شرایط آلرژیک و بالینی به شدت کنترل شده و هیچ کدام از داوطلبان نباید علائمی از بیماری های زمینه ای و بالینی داشته باشند و در هر مرحله ای که مشخص شود فرد دچار مشکلی از نظر بهداشتی است، از گردونه انجام تست واکسن خارج می شود و در نهایت افرادی به مرحله نهایی می رسند که در سلامت کامل باشند.
مترون کلینیک ستاد اجرایی فرمان امام در هتل ارم درباره اقدامات تیم پزشکی قبل از تزریق واکسن به داوطلب نهایی و انتخاب شده نیز به همشهری می گوید: اگر پزشک تأیید کرد که فرد در مرحله نهایی مشکلی برای تزریق واکسن ندارد، از داوطلب نهایی پیش از تزریق نوار قلبی گرفته می شود و علائم بالینی و پزشکی فرد کنترل می شود. درصورت نبود مشکل، کار تزریق واکسن انجام می شود.
چاکری از نصب تجهیزاتی در دست داوطلب قبل از انجام تزریق واکسن تا ساعت ها بعد از تزریق خبر می دهد و می گوید: قبل از تزریق واکسن به فرد، دستگاهی روی دست فرد گیرنده واکسن نصب می شود و تا ۲۴ساعت باقی می ماند. او با اشاره به اینکه بعد از تزریق دوز اول واکسن تمام وضعیت فرد گیرنده در اتاقی مانیتورینگ می شود، می گوید: در تمام مدت ۲۴ساعت شبانه روز، یک پزشک و یک پرستار وضعیت بدنی گیرنده واکسن را کنترل می کنند. کنترل علائم هر ۱۵دقیقه یک بار انجام می شود و هر نوع تغییری در بدن فرد گزارش گیری می شود. برای اطمینان بیشتر نیز غیر از کادر درمانی مستقر در هتل، یک تیم از اورژانس نیز در محل حضور دارد تا درصورت نیاز از فوریت های پزشکی آنها استفاده شود.
به گفته او، درصورتی که افراد علائم عادی داشته باشند، در ساعت غیر اداری به راحتی امکان حضور در فضای آزاد هتل را دارند و درصورت مجوز پزشک معالج با رعایت پروتکل های بهداشتی می توانند با خانواده خود دیدار کنند.
مترون کلینیک ستاد اجرایی فرمان امام تاکید می کند: فرایند تست و نتیجه نهایی آن زمان مشخصی دارد و درصورتی که بعد از این زمان فرد مشکلی نداشته باشد و پزشک سلامت کامل او را تأیید کند، گیرنده واکسن می تواند به جامعه برگردد و زندگی عادی خود را از سر بگیرد.
